Gezocht: nieuwe handelspartners voor de EU

Het Mercosur-handelsverdrag blijft voor beroering zorgen. De Waalse landbouworganisatie Fugea organiseerde samen met andere organisaties een protest op 24 juni om de lidstaten en het Europees Parlement ervan te overtuigen om het verdrag te tanken.

Maar de landbouwsector wil meer handelsovereenkomsten en heeft er ook meer nodig. Dat waren de woorden van Eurocommissaris voor Landbouw Christophe Hansen op 5 juni in een kamer vol landbouwjournalisten. “Voor bepaalde sectoren bieden deze verdragen kansen.” Meer handelspartners bieden de landbouw mogelijkheden om de afzetmarkt voor hun producten en bronnen van kunstmest en diervoeder te diversifiëren.

“Als je kijkt naar het grote plaatje, winnen we op het vlak van handel”, zegt Olof Gill, woordvoerder van de Commissie. Hij verwijst naar de cijfers. Vorig jaar bedroeg het handelsoverschot van de EU voor agrovoedingsproducten 63,6 miljard euro, ondanks verhoogde importkosten. Die trend zet zich dit jaar voort: in februari bedroeg het handelsoverschot 4,4 miljard euro.

Als er winnaars zijn, zijn er natuurlijk ook verliezers. Critici van handelsliberalisering maken zich zorgen om een aantal gevoelige sectoren, zoals de rundveevleesproductie. Het besef leeft ook bij de Commissie dat de voordelen van handelsverdragen gebalanceerd moeten worden met de noodzaak om landbouwbelangen te beschermen. Voor bijvoorbeeld het Mercosur-verdrag wijzen ze op een aantal in het verdrag ingebouwde beschermingen, maar evengoed de historisch hoge rundveevleesprijzen.

Trumps tarieven dwingen de EU in ieder geval om het gaspedaal in te drukken en om nieuwe partners te zoeken. Zo kijken ze naar Thailand, Mexico, de Verenigde Arabische Emiraten en verschillende landen in Afrika. De EU is een gegeerde bruid: “De EU wordt beschouwd als een veilige en betrouwbare handelspartner”, aldus Gill. Toenaderingen naar andere landen staan al verder.

Indonesië

De onderhandelingen met Indonesië staan het verst van allemaal. “Commissaris Šefčovič en minister Airlangga Hartarto hadden laatst een uitstekende vergadering op 6 juni in Brussel”, zegt een woordvoerder van de Europese Commissie. “De onderhandelingen vorderen gestaag en het is de bedoeling dat ze binnenkort worden afgerond. De hoofdrolspelers houden nauw contact om dit positieve momentum vast te houden.” Meer details wil de Commissie nog niet kwijt. “We geven geen commentaar op de inhoud van lopende onderhandelingen.”

De Indonesische minister van Economie Hartarto zei op 11 juni op het sociale netwerk X eveneens dat de handelsbesprekingen tussen zijn land en de EU met het oog op een uitgebreide economische partnerovereenkomst de laatste fase zijn ingegaan. In een persbericht dat op 7 juni werd gepubliceerd, ging hij nog verder door te verklaren dat ‘beide partijen het erover eens zijn dat er geen resterende obstakels zijn’. Volgens hem zou de afronding van de besprekingen eind juni 2025 kunnen worden aangekondigd, na bijna 9 jaar en 19 onderhandelingsronden.

Spanning rond palmolie

In tegenstelling tot de Commissie gaf hij ook een indicatie van de inhoud van een mogelijk compromis. “Binnen 1 tot 2 jaar na de inwerkingtreding van de overeenkomst zal 80% van de Indonesische export naar de Europese Unie profiteren van nul douanerechten”, zegt de Indonesische minister. Hij voegde eraan toe dat de belangrijkste grondstoffen, waaronder palmolie, ‘zullen profiteren van een eerlijke voorkeursbehandeling’, zonder verdere details te geven.

De kwestie van palmolie is een bron van spanning geweest tussen de EU en Indonesië, wat heeft geleid tot geschillen bij de Wereldhandelsorganisatie. Als onderdeel van de Europese richtlijn Hernieuwbare Energie heeft de EU besloten om het gebruik van palmolie in haar biodieselproductie tegen 2030 sterk te beperken. De EU heeft ook definitieve compenserende maatregelen ingevoerd voor de import van biodiesel uit Indonesië, variërend van 8% tot 18%, afhankelijk van het bedrijf.

“Indonesië en de EU willen profiteren van de huidige situatie, die vol onzekerheid en onvoorspelbaarheid is.” Het nieuwe Amerikaanse douanebeleid raakt Jakarta hard. Indonesië kan worden onderworpen aan een tarief van 32%, als de wederkerige tarieven van Donald Trump worden geïmplementeerd.

Hansen naar Japan

Vergezeld door een delegatie van meer dan 100 agrovoedingsbedrijven uit 22 lidstaten reisde Europees commissaris voor Landbouw Christophe Hansen van 8 tot 13 juni naar Japan voor een nieuw ‘diplomatiek offensief’, het eerste van zijn mandaat. Het doel van de missie was om de handelsbetrekkingen tussen de EU en Japan te verdiepen, aangezien dat land met een export van agrovoedingsmiddelen ter waarde van 8,3 miljard euro in 2024 de vijfde grootste bestemming van de EU is. “Ik trek met meer dan 100 bedrijven naar Japan om onze kwaliteitsvolle producten te promoten en om nieuwe markten aan te boren”, aldus Hansen.

Bij deze gelegenheid ontmoette hij zijn Japanse collega's, waaronder de nieuwe minister van Landbouw, Shinjiro Koizumi, die het stokje overnam van Taku Eto, die eind mei ontslag nam na een controverse over rijst.

India

De Europese commissarissen Maroš Šefčovič (Internationale Handel) en Christophe Hansen hadden op 2 juni in de marge van de ministeriële vergadering van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) een ontmoeting met de Indiase minister van Handel Piyush Goyal. Het doel: de inspanningen voortzetten om de afzetmarkten te diversifiëren en nieuwe markten aan te boren in een onzekere internationale context.

India is een prioriteit voor de Europese Commissie. Als bewijs hiervan vond op 27 en 28 februari een van de eerste diplomatieke bezoeken van het college van commissarissen (na Oekraïne) plaats in India. “De werkzaamheden zullen in een gestaag tempo worden voortgezet, in overeenstemming met het politieke momentum dat is gericht op het sluiten van een overeenkomst van commercieel belang”, kondigde het Europese uitvoerend orgaan aan het einde van de bijeenkomst aan. Het voegde eraan toe dat de commissarissen en de minister ‘een constructieve gedachtewisseling over de handel in agrovoedingsproducten’ hadden gehad.

In deze besprekingen is agrovoeding een onderwerp met zowel defensieve (suiker) als offensieve belangen (wijnen en gedistilleerde dranken) voor de EU. Chocoladeproducten en bier uit België zouden gretig aftrek kunnen vinden.

Ondanks India's reputatie als complexe handelspartner – getuige de vele jaren van vruchteloze onderhandelingen met de EU tot nu toe – heeft het land onlangs verschillende handelsovereenkomsten gesloten, met name met Australië en de Verenigde Arabische Emiraten. De meest recente is de overeenkomst met het Verenigd Koninkrijk, die op 6 mei werd aangekondigd. De principetekst van de overeenkomst voorziet in verschillende verlagingen van de douanerechten, met name op whisky en gin (van 150% naar 75% en vervolgens naar 40% na 10 jaar), terwijl de suikersector is uitgesloten. Bovendien zal de Indiase import nog steeds moeten voldoen aan de Britse normen voor voedselveiligheid en bioveiligheid. Tot slot is er een bilateraal vrijwaringsmechanisme ingevoerd om tijdelijk de douanerechten te verhogen of om tariefconcessies op te schorten in geval van een sterke stijging van de invoer ‘waardoor de binnenlandse industrie ernstige schade lijdt of dreigt te lijden’.

Volgens woordvoerder Olof Gill is het de bedoeling om tegen het einde van het jaar een politieke deal over een handelsverdrag tussen de EU en India te bereiken.

Agra/Thor Deyaert