Landbouwers volop bezig met verduurzamen landbouwpraktijken
Ter gelegenheid van de Algemene Vergadering van Vegaplan kwamen op 13 juni de stakeholders samen om de uitdagingen rond duurzaamheid en de rol van Vegaplan hierin te bespreken. Gastheer van het evenement was Steven De Cuyper, Agro Business Director International bij het aardappelverwerkende bedrijf Agristo in Wielsbeke, en ook voorzitter van Vegaplan.
Vegaplan is de standaard die de voedselveiligheid en de kwaliteit van plantaardige grondstoffen garandeert. Brigitta Wolf, coördinator van Vegaplan, schetste de evolutie van duurzaamheid binnen Vegaplan en presenteerde het nieuwe duurzaamheidsrapport 2024.
Duurzaamheidsmonitor
Al sinds 2014 integreert Vegaplan diverse duurzaamheidsaspecten in zijn Standaard, gebaseerd op het principe van ‘people, planet and prosperity’. In 2024 zette Vegaplan een volgende stap met de lancering van de duurzaamheidsmonitor. Sindsdien worden alle Vegaplan-gecertificeerde land- en tuinbouwers voorafgaand aan hun audit uitgenodigd om via een vragenlijst aan te geven welke duurzaamheidsinitiatieven ze al toepassen op hun bedrijf. De ingevulde vragenlijsten worden vervolgens door de auditor gecontroleerd.
Op basis van de input van meer dan 3.500 deelnemers aan de monitoring – goed voor 63% van alle audits in 2024 – kon Vegaplan een grootschalige kwantificering uitvoeren van duurzaamheidspraktijken binnen de primaire plantaardige productie.
De resultaten bevestigen dat land- en tuinbouwers actief inzetten op duurzame landbouw. Zo is het gebruik van beslissingsondersteunende tools voor gewasbescherming, nutriënten- en waterbeheer op vele bedrijven intussen een gangbare praktijk. Daarnaast streven landbouwers naar een efficiënte inzet van productiemiddelen om emissies en uitspoeling te beperken.
Duurzaam gebruik gewasbeschermingsmiddelen
Bij de gecertificeerde landbouwers wordt er actief gewerkt aan een optimale inzet van gewasbeschermingsmiddelen. Zo passen 50% van de landbouwers die deelnamen aan de duurzaamheidsmonitor precisietechnieken toe, zoals bijvoorbeeld het gebruik van een automatische sectie-/dopaansturing met gps, om de middelen zeer gericht en met minimale milieu-impact aan te wenden.
Verder maakt 65% van de deelnemers gebruik van alternatieve technieken voor gewasbescherming, zoals mechanische onkruidbeheersing of biologische methoden. Bij 1 op 4 van de deelnemers wordt dit toegepast op meer dan 50% van het areaal.
Beredeneerde bemestingsstrategie
Een doordachte bemestingsstrategie, gebaseerd op de principes van de 6 J’s (juiste dosis, juiste mestsoort, juiste tijdstip, juiste techniek, juiste plaats, juiste teelt), garandeert een efficiënte nutriëntenopname en helpt het milieu te beschermen. 88% van de bevraagde landbouwers maakt bij het opstellen van hun bemestingsstrategie gebruik van beslissingsondersteunende instrumenten. Daarnaast maakt 64% gebruik van bemestingsadviezen.
Duurzaam waterbeheer
Landbouwers worden zich steeds meer bewust van het belang van duurzaam waterbeheer. De sector streeft naar een duurzamer watergebruik via beheersmaatregelen en innovatieve oplossingen, zoals regenwateropvang, efficiënte irrigatietechnieken en het monitoren van het waterverbruik. 69% van de landbouwers neemt initiatieven voor waterberging en -voorziening, vaak via eigen opslag. Alle resultaten van de duurzaamheidsmonitor 2024 vind je hier.
Samenwerking met andere kwaliteitssystemen
Vegaplan hecht veel belang aan samenwerking met buitenlandse kwaliteitssystemen, en nodigde in dit kader Simon Thorpe van Red Tractor (RT) uit om zijn expertise rond certificatie te delen.
Thorpe schetste de ontstaansgeschiedenis van het Britse certificatiesysteem, dat – net als Vegaplan – zijn oorsprong vindt in voedselveiligheid. Vervolgens ging hij in op de uitdagingen die RT meemaakte bij de introductie van een nieuwe milieustandaard (Greener Farms Commitment), en wierp daarbij de kritische vraag op of succesvolle methodes uit de voedselveiligheid zomaar toepasbaar zijn binnen een bredere duurzaamheidscontext. Als antwoord reikte hij enkele waardevolle inzichten aan, waaronder het belang van een bottom-up benadering met actieve betrokkenheid van landbouwers, het creëren van meerwaarde voor de landbouw, efficiëntie en een resultaatgerichte aanpak.
Globaal kader voor regeneratieve landbouw
Joe Iveson van het SAI Platform presenteerde het nieuwe RTF-programma (Regenerating Together Framework), dat de ambitie heeft een wereldwijd referentiekader te bieden voor regeneratieve landbouw.
Het Sustainable Agriculture Initiative Platform (SAI Platform), opgericht in 2002, is een internationale non-profitorganisatie met meer dan 190 leden uit de voedings- en drankenindustrie. Ze ondersteunt haar leden in de transitie naar een duurzame toeleveringsketen en productie. Een van de belangrijkste instrumenten van het SAI Platform is de Farm Sustainability Assessment (FSA), een evaluatiekader opgebouwd rond een 100-tal duurzaamheidscriteria, dat wereldwijd zorgt voor een gestandaardiseerde duurzaamheidsbeoordeling van landbouwbedrijven. De Vegaplan Standaard behaalt hierin een gouden score op de FSA-benchmark.
In maart lanceerde het SAI Platform een nieuwe module rond regeneratieve landbouw. Die evalueert op basis van objectieve indicatoren de vooruitgang op het terrein en maakt het mogelijk om onderbouwde duurzaamheidsclaims te formuleren.
Kan data delen duurzaamheid landbouwpraktijken verbeteren?
Sébastien Weykmans van Waldigifarm ging in op de vraag hoe digitalisatie en het delen van data de landbouwer kan helpen om zijn landbouwpraktijken te verduurzamen. Waldigifarm is een vzw met 130 leden uit de agrarische en digitale sector in Wallonië, met als missie de barrières voor de inzet van digitale technologie in de plantaardige productie te verlagen.
Weykmans schetste de huidige situatie, waarin er weinig onderlinge connectiviteit bestaat tussen de verschillende digitale oplossingen. Het nieuwe datadeelplatform WALLeSMART moet hier binnenkort verandering in brengen in Wallonië. Hij wees op het EU-beleid rond digitale transitie als belangrijke kanalisator om met digitale tools aan de slag te gaan. Ook verwees hij naar de toenemende digitalisatie van de teeltregistratie, waaronder de verplichte digitale registratie van de gewasbeschermingsmiddelen vanaf 2026. Tegelijk benoemde hij ook enkele belangrijke drempels, zoals het onzekere ‘return on investment’, twijfels rond databescherming en de algemene complexiteit voor landbouwers bij het gebruik van digitale systemen.
Slotwoord
Mathieu Vrancken, landbouwer en ondervoorzitter van Vegaplan. benadrukte in zijn slotwoord dat landbouwers al veel inspanningen leveren op het vlak van duurzame landbouw. Ze zijn ook bereid te investeren in duurzaamheid, op voorwaarde dat de juiste randvoorwaarden gegeven zijn, werkbare instrumenten, toekomstperspectief én financiële ruimte.
Nood aan uniformisering
Tijdens het seminarie werd ook vooruitgeblikt op de toekomst en de nieuwe uitdagingen waarmee de sectoren geconfronteerd worden. Van de nieuwe wettelijke verplichtingen rond duurzaamheidsrapportering tot de opkomst van allerlei duurzaamheidstools. Er leeft een brede eensgezindheid over de nood aan uniformisering, zodat landbouwers niet overspoeld worden met uiteenlopende vragenlijsten en digitale invulplatformen. Vegaplan kan hier een ondersteunende rol in spelen, met een betrouwbaar borgingssysteem als fundament. Vermits landbouwbedrijven vaak meerdere teelten combineren, is een holistische aanpak en standaardisatie essentieel. Vegaplan heeft hierin een sleutelrol te vervullen, net zoals het dat al meer dan 20 jaar doet op het vlak van voedselveiligheid en kwaliteitsborging van plantaardige producten.
