“Erkenning is belangrijk, maar het grotere plaatje is nog belangrijker”

“Wij hebben in 2000 de boerderij overgenomen. Op dit moment hebben we 65 lacterende koeien in een stal van 21 bij 40 m en eigen jongvee. Er is een loods in aanbouw en begin volgend jaar willen we naast de bestaande nog een extra koeienstal optrekken voor 70 koeien. Met ons melkveebedrijf zitten we in de Farm Fun-groep voor het ontvangen van groepen”, vertellen Geert en zijn echtgenote Sofie. Sinds november van vorig jaar werken ze met de Lely Sphere.

Zoektocht naar circulariteit

“Ik had indertijd wat twijfels bij de voorstelling van de emissiearme stalvloeren, omdat die op zich weinig meerwaarde boden voor de mest. Ik was op zoek naar een techniek of een stalconcept dat meer circulariteit op mijn bedrijf zou brengen. Circulair in de zin dat grondstoffen, nutriënten en energie zo efficiënt mogelijk hergebruikt worden, om de impact op het milieu te minimaliseren en de kringloop te sluiten. Omdat dat de richting is die ikzelf, net als de politiek en de maatschappij, uit willen met de melkveehouderij. Met onze Farm Fun-activiteiten zijn wij bovendien ambassadeurs voor de melkveesector en die verantwoordelijkheid willen wij zeker opnemen”, vertelt Geert.

“Toen ik hoorde van het concept van de Lely Sphere heb ik bijna onmiddellijk zelf contact gezocht met de fabrikant, want dit concept vult eigenlijk de gaten op die ik inzake kringlooplandouw nog had op mijn bedrijf.”

Het concept van de Lely Sphere omvat in grote lijnen 3 elementen: er is een stalvloer met geperforeerde rvs-strips die de vaste mest scheidt van de urine, er is een grote mestrobot met een kleine watersproeier die alle vaste mest opneemt en afvoert naar een centraal punt en er is een luchtwasser die de ammoniakdampen afvangt uit de kelder en net boven de vloer in een aparte silotank . De ‘gewassen’ lucht is circulaire kunstmest, die wordt opgeslagen in de aparte silotank en die kan gebruikt worden om akkers en grasland te bemesten. Voorlopig wordt deze vloeibare circulaire kunstmest nog beschouwd als dierlijke mest, maar op Europees niveau wordt er door onder meer Vlaanderen en Nederland hard aan de kar getrokken om dat te laten erkennen als Renure, in dezelfde categorie als kunstmest.

Renure maakt veehouders

financieel robuust

Het erkennen van de Lely Sphere als ammoniakreducerende techniek is een druk besproken verhaal waar velen een mening over hebben. “Wat voor mij ontbreekt in die discussies is net het element van de circulariteit: dat ik uit de mest snel opneembare stikstof en kaliumcarbonaat (potas) kan halen voor het bemesten van gras. Het is net dat element dat mij voor dit concept gewonnen heeft. Als Renure erkend wordt, ben ik als veehouder niet langer aangewezen op dure kunstmest die we van buiten Europa moeten importeren. Dat is het grotere plaatje: mijn veeteeltbedrijf wordt dan financieel veel robuuster. De erkenning van Renure zou voor mijn bedrijf, met de huidige prijzen, een verschil maken van zowat 15.000 euro per jaar. Deels door de vervanging van de kunstmest en deels door minder dierlijke mest af te zetten”, stelt Geert.

“Het nog grotere plaatje is dat ik als veehouder nog meer grond zou kunnen gebruiken voor de teelt van grasklaver in plaats van maïs – wat goed is voor de biodiversiteit – en dat ik financieel sterker zou staan tegenover de externe opkopers van landbouwgrond. Voor mij vormt de Lely Sphere de sleutel naar het behoud van de veeteelt en het behoud van grasland als open ruimte in Vlaanderen, meer dan de melkprijs. Die wordt vooral door de internationale markten bepaald”, zegt Geert.

Grote stap vooruit in ammoniakemissiereductie

In de discussies gaat het voor Geert te vaak over het reductiepercentage van de erkenning en over de herhaalbaarheid van dat percentage bij toepassing op veeteeltbedrijven die allemaal verschillend zijn van infrastructuur, genetica en voerregimes. “Dat reductiepercentage van gemiddeld 77% in de stal is natuurlijk spectaculair in vergelijking met andere technieken. Voor mij is het belangrijk dat het concept doet wat het belooft. Deze combinatie van technieken werkt. Punt. De berekening van dat percentage is bovendien geen nattevingerwerk geweest. Dat is wetenschappelijk onderbouwd. En zelfs als men het maar zou erkennen voor 65 of 60%, betekent dat nog steeds een enorme stap vooruit in de reductie van ammoniak bij rundvee.

Kritiek geven van aan de zijlijn is makkelijk, maar die criticasters komen niet met oplossingen die werken. Opmerkingen mogen er zijn. Die houden ons alert als veehouder en als gebruiker. Maar er zijn er die zich verliezen in onbelangrijke details en die het grotere plaatje niet zien of niet willen zien. De openlijke steun van minister Brouns heeft ons daarentegen een hart onder de riem gestoken”, geeft Geert nog mee.

Emissie aan de bron afvangen

Geert is behalve veehouder ook professioneel actief bij een veevoederfabrikant en komt zo al eens vaak in heel diverse stallen, ook in bijvoorbeeld varkensstallen. “Wat ik onmiddellijk heel goed vond bij de Lely Sphere, is dat de ammoniak afgevangen wordt aan de bron: in de mestput en net boven de stalvloer. Daar zit je bij wijze van spreken aan de bron en is de ammoniak nog onbezoedeld. Luchtwassers in varkensstallen zijn heel efficiënt als techniek, maar zij vangen de stallucht aan de nok van de stal, waar die lucht al ‘verontreinigd’ is met stof van het stalstrooisel en dergelijke. Als je het spuiwater uit mijn installatie vergelijkt met dat van een varkensstal, dan is het spuiwater uit mijn stal helderder van kleur. Het volume van lucht dat je moet wassen is bovendien van een andere orde.”

Dat de Lely Sphere een eerste stap zou zijn naar ‘gesloten’ rundveestallen zoals bij kippen en varkens, dat gelooft Geert niet. “Een rundveestal moet open zijn. Dat is ook beter voor de koeien. Door het afvangen van de ammoniak onder het vroegere rooster staan mijn koeien voortaan in een nog beter klimaat dan in de al open stal van daarvoor. Op lange termijn zal dat waarschijnlijk ten goede komen aan hun algemene gezondheid en langleefbaarheid. Ik merk voorts dat de koeien minder letsels hebben aan de poten. Wel moeten we meer opletten voor mortellaro, omdat de hoeven van de koeien iets vuiler worden. Maar dat hebben wij goed onder controle. Elke koe stapt elke dag minstens een paar keer over een ontsmettend pootbad.”

Weidegang blijft behouden

Het werken met de Lely Sphere heeft geen invloed op de weidegang bij de dieren van Geert. “Voor ik met het Sphere-concept werkte, gingen de koeien elke dag tot 6 uren op de huiskavel en dat is nu nog steeds zo. Zoals we sturen dat er geen echt grote pieken en dalen zijn bij het melken, zo zorgen we er tegelijk voor dat de mestrobot niet nodeloos rondjes rijdt door een lege stal.”

In de stal in Watou reed eerder al een mestrobot rond. Bij de introductie van het Sphere-concept werd deze vervangen door een model dat 2 keer zo groot is. Dat was even wennen voor de koeien. De bestaande, klassieke roostervloer werd behouden. Na het opruwen van de loopvlakken werden de gleuven gedicht met stroken in roestvast staal, met perforaties die enkel de vloeibare mest doorlaten. Andere ingrepen waren het plaatsen van 2 vaten met zuren voor de luchtwasinstallatie en een silo voor het verzamelen van het spuiwater tot aan het gebruik in het voorjaar. “De operationele kosten (water en elektriciteit) en onderhoudskosten voor storingen en herstellingen zijn voorlopig geen reden om aan het concept te gaan twijfelen. In de dagelijkse praktijk volstaat een snelle visuele controle voor elk deel van de installatie. Een sterk punt van dit concept is dat je het kan inpassen in bijna elke bestaande stal met een roostervloer. Je moet geen nieuwbouw zetten of alles gaan uitbreken.”

Vanaf 120 koeien

De totale kostprijs voor het hele concept is met 240.000 euro niet min. “Met de VLIF-steun is dit haalbaar voor heel wat veehouders. In mijn huidige opstelling zit ik met 65 koeien eigenlijk wat te klein om dit te doen, vandaar ook de al vergunde uitbreiding met 70 koeien in de nieuwe aanbouwstal. Vanaf 120 koeien is het financieel haalbaar en het is nog interessanter vanaf 180 koeien. Voor mijn uitbreiding komen er een grote mestrobot en een luchtwasinstallatie bij, maar bijvoorbeeld geen tweede silo voor spuiwater of extra vaten voor de zuren. De stalvloer zal nieuw zijn, zodat we meteen de juiste vloer kunnen kiezen.”

Geert en Sofie mochten al heel wat bezoekers ontvangen op hun boerderij. Met hun Lely Sphere hebben ze nu een extra troef om bezoekers uit hun eigen sector te mogen verwelkomen. “Er leeft heel veel interesse voor de Lely Sphere. Er wordt veel over gesproken, maar slechts weinigen weten echt hoe het werkt. Het kunnen tonen in de praktijk maakt veel duidelijk. Veehouders die hier op bezoek komen, zeggen wel eens dat het in onze koeienstal niet ruikt zoals in een andere stal, maar zelf merken we dat al niet meer.”

Ook banken en melkophalers kwamen al met veel interesse kijken bij de melkveehouder in Watou. “De duurzame aspecten van dit concept zouden volgens enkele reacties kunnen zorgen voor een iets goedkopere lening of een korting op het werkkapitaal. Ik hoop vooral dat het snel een positieve invloed zal hebben op mijn melkprijs”, zegt Geert met een knipoog.

Toekomst dankzij de Sphere

Geert en Sofie hopen op een snelle erkenning door Europa van Renure en rekenen erop dat de erkenning van de Lely Sphere als ammoniakemissiereducerende techniek juridisch standhoudt. Ook zoon Emiel gelooft rotsvast in het concept. “Als dit zijn erkenning zou verliezen, dan kan geen enkele techniek erkend worden”, zeggen vader en zoon. “Voor mij betekent de Lely Sphere nog meer dan dat. Het ouderlijke bedrijf overnemen met 65 koeien, dat zag ik niet goed zitten. Dankzij de Sphere is een uitbreiding mogelijk naar 120 koeien en dat is een ander, beter verhaal om in te stappen”, besluit Emiel. Hij heeft nog een broer die niet in het bedrijf zal komen.

Filip Van der Linden