Wat betekent zijn stal voor ons paard?
De omgang met het paard in zijn stal is het fundament voor harmonie tussen hem en de mens. Klinkt dit simplistisch? Overdreven? Het is nochtans een feit dat het paard ons en wij hem dienen te respecteren in deze veelal kleine ruimte waar het dier veel tijd doorbrengt.
We schrijven hartje winter. Buiten is het nat en kil. De bodem is oververzadigd van de talloze keren dat de hemelsluizen open gingen in december en januari. Er resten ons nog enkele weken door te bijten alvorens onze paarden terug naar de weide kunnen. Ze staan dus meer dan ooit op stal. Hoe verliep dit eigenlijk de voorbije maanden, dat veel op stal staan? En wat betekent zijn box eigenlijk voor het paard?
Stalgedrag verschilt van paard tot paard
In zijn box neemt het paard voeder en water op en het laat er mest en urine achter. Veel paarden staan 23 uur na elkaar in deze ‘verblijfplaats’, terwijl hun ruiter/eigenaar de stal slechts kent als uitgangspunt voor zijn activiteiten met het dier. Over het stalgedrag of het effect van het verblijf tussen vier muren op het paard wordt niet dikwijls gewag gemaakt.
Het kan dan ook best dat de viervoeter er ongemakken of angst ervaart zonder dat de ruiter er weet van heeft. De stress die het paard kent wordt dan afgewimpeld op de ruiter. Er wordt van uitgegaan dat een longeer- of stapmolensessie zorgt dat stalstress verdwijnt als sneeuw voor de zon. Alsof altijd hetzelfde rondje lopen veel oplost in het hoofd van een dier dat geboren is voor de vrijheid. Maar onze gewillige hyper-gedomesticeerde viervoeter vecht niet langer voor zijn vrijheid. Hij dient zelfs beschermd te worden tegen zichzelf want waar zou hij heen moeten in het kleine, dicht gebetonneerde Vlaanderen? Tot op de dag dat het paard ineens de puntjes op de i wil zetten. Op zijn eigen terrein. In zijn eigen stal. En wel onder de vorm van een gebrek aan respect dat zich uit in drummen en dreigen, oren leggen, kort wegdraaien, bijten aan deur en voederbak tot zelfs aanvallen over de open bovendeur… Kortom, het paard heeft er zijn buik van vol. Eerst en vooral begrijpen en dan heropvoeden zijn dus aan de orde.
Wat betekent de stal voor ons paard?
Een paardenstal heeft verschillende gedaanten vandaag de dag. Voor sportpaarden is dit dikwijls een conventionele binnenbox met zicht op de stalgang en in de beste gevallen een raam om naar buiten te kijken. Het kan ook een buitenbox zijn met een ‘halve deur’ dat uitzicht geeft op het erf. Moderne paardenhouderijen bieden hun paardige gasten dikwijls kleine of grotere uitlopen aan, die direct aan de box grenzen en door de paarden naar believen kunnen worden gebruikt.
Het paard beschouwt zijn box als een ‘toevluchtsoord’, waar hij kan schuilen voor slecht weer, gevaar en zelfs voor de mens. Zijn stal is een comfortzone, zijn eigen comfortzone waar hij veilig is. Hoe kwam het gezegde “hij ruikt zijn stal” er lang geleden trouwens? Koning paard verwacht er voedsel en rust, maar – eerlijkheidshalve – hij verveelt er zich ook maar al te dikwijls.
Uit het oogpunt van het steppedier/vluchtdier paard is dit natuurlijk verre van ideaal, maar omdat onze edele viervoeter geen vrije keuze heeft, went hij vrij vlot aan zijn stal.
In elk geval weet het paard – of zou hij moeten weten – dat er op deze plek niets te vrezen valt.
Zijn privatieve zone
Zijn box is dus een privatieve zone voor het paard. Wat betekent dit begrip eigenlijk? De eigen zone van het paard betekent ongeveer het eivormige bereik van 1.80 meter radius rondom het paardenlichaam. In vrijheid is het alleen het eigen veulen of de hengst bij het dekken die deze eigen zone mag betreden. Een paard kent deze privatieve zone dus ook buiten. Toch is deze meer uitgesproken in de box, waar het paard in zijn eentje verblijft.
Bij gevaar en bij gemeenschappelijke vlucht van de kudde, accepteren wilde paarden eveneens nog de directe nabijheid van kuddegenoten. Een paard dat lager in de rangorde staat – een sport- of vrijetijdspaard in ons geval - zal deze eigen zone rond soortgenoten niet snel vrijwillig betreden. Tenzij het paard in begrijpelijke taal uitgenodigd wordt om dichter te komen of … dat de mens dergelijke vrijpostigheid toelaat.
Ook wij mensen hebben een individuele zone. Bij de ene mens is deze al uitgesprokener als bij de andere. ‘Blijf uit mijn buurt’ zeggen of denken we soms, als we het gevoel hebben dat een medemens te dicht in onze omgeving komt. We voelen ons er niet goed bij als vreemden ons te snel benaderen en ons zomaar aanraken. Dit is bij een paard niet anders. Hem toelaten dat hij – zonder teken van ons – te dicht mag komen is vragen om problemen, op korte en op lange termijn.
De juiste aanpak
De box is de eigen plek van het paard en dit dient door ons mensen te worden gerespecteerd. Alvorens binnen te gaan doen we er dus goed aan het paard toe te spreken en ervoor te zorgen dat hij zijn aandacht op ons vestigt. We gaan ook niet binnen zolang het paard zich niet naar ons toe draait. Daarna staan we erop dat het paard stil staat. Een goed opgevoed paard kent de tactiek, vooropgesteld natuurlijk dat we het hem correct aanleerden. Als we zinnens zijn hem iets lekkers te geven, dan wachten we daarmee best tot het halster om is. Een stemhulp of vermanende vinger verbiedt het paard om onze zakken af te snuffelen op zoek naar meer lekkers. Dit kan goed aanvoelen en vriendschappelijk over komen, maar in paardentaal is dit niet zo en dus staan we het niet toe. Wij blijven altijd hoger in de rangorde en verlaten eerst de box, gevolgd door het paard.
Terug naar de stal
Dezelfde consequente aanpak is vereist om het paard opnieuw naar zijn box te brengen. Onze leidende rol is hier ook weer primordiaal, te meer dat veel paarden graag een loopje nemen richting volle voederbak en lekker gestrooide stal. Het is heel belangrijk dat het paard gehoorzaam aan de hand loopt – op uw ritme – richting box deur. Laat het paard stilstaan terwijl u de deur opent. Het paard moet wachten tot u binnen bent. Sta erop dat het paard toelaat dat zijn halster rustig verwijderd wordt. Beloon het paard voor zijn goed gedrag met een teken of een stemhulp, wat zoveel betekent als ‘geniet van je maaltijd.’
Komt er een (nieuw) paard in uw leven deze lente? Weet dan dat deze prille basisbegrippen het begin zijn van een vertrouwensvolle relatie. Inderdaad, nog voor u begint met het optuigen en het rijden.
