Staat er binnenkort meer industriële hennep op onze akkers?

Midden augustus organiseerde Boerenbond samen met PIBO-Campus een oogstdemonstratie hennep bij Stijn Avermaete in Tienen. De belangstelling was groot. Industriële hennep – niet te verwarren met de hallucinogene versie – kan immers voor sommige akkerbouwers nieuwe kansen bieden. Voor de meeste telers is dit gewas (nog) onbekend, waardoor kennis over de teelt en de afzetmogelijkheden zeker gewenst is.

Troeven van industriële hennep

“Industriële hennep (Cannabis sativa) is een veelzijdige plant die wordt geteeld voor de sterke vezels, voedzame zaden en ecologische voordelen, zoals bodemverbetering en CO₂-opname. De teelt is weinig arbeidsintensief, vraagt geen gewasbescherming, is bestand tegen droogte en verbetert de bodemstructuur. Het is in een notendop de beschrijving van industriële hennep”, legde Lukas Puffet, consulent bio-economie bij Boerenbond, uit. Hij volgt al zo’n 3 jaar innovatieve teelten op, waaronder 2 projecten met hennep, namelijk ‘Hennep+‘ en ‘CropExplorer for Farmers’.

“We spreken hier wel degelijk over industriële hennep met een laag THC-gehalte (lager dan 0,3% tetrahydrocannabinol, de psychoactieve stof in cannabis). Deze hennep heeft dankzij zijn sterke vezels heel wat toepassingsmogelijkheden. Denk daarbij in de eerste plaats aan de textiel-, bouw- en maakindustrie, maar ook aan de voedingssector, waar de zaden en olie worden gebruikt.”

Hennep kent meer en meer succes. In 2024 omvatte het areaal hennep in Europa al meer dan 35.000 ha, waarvan twee derde in Frankrijk. In 2017 was de teelt bij ons vooral een Waals fenomeen, met zo’n 450 ha. “Door het faillissement van de coöperatie die in deze teelt actief was, volgde er een serieuze dip. De voorbije 3 jaar steeg het areaal dankzij verschillende projecten en initiatieven terug naar meer dan 1.000 ha, waarvan 540 ha in Vlaanderen. Het merendeel gaat naar de bouw- en maakindustrie, zo’n 200 ha gaat naar de textielsector.”

Bezin voor je begint

Starten met hennepteelt doe je niet zomaar. Zoals steeds vergt een nieuwe teelt de nodige voorbereiding en analyse. Zonder afnamezekerheid van je eindproduct begin je er bijvoorbeeld het best niet aan. Puffet wees erop dat de rassenkeuze bepaalt welke toepassingen er mogelijk zijn. Een ander belangrijk punt is de oogst. Hennep kan tot 4 m hoog worden en de stengelvezels zijn sterk.

Net als bij vlas worden de stengels na de oogst op zwad gelegd, waarna het rootproces kan volgen. Vandaag de dag zijn er nog niet veel oogstmachines voor hennep beschikbaar. Hennep voor textieldoeleinden vergt namelijk specifieke oogstmachines, zoals van Cretes en Hyler, om mooie lange vezels te bekomen. Voor technische vezels is dit aspect minder belangrijk, daarvoor gebruikt men speciaal aangepaste hakselaars. Voor de zaadoogst worden echter aangepaste dorsers ingezet. Na het roten – het van elkaar loskomen van de vezels – worden de vezels in balen geperst.”

Ook de afnemer moet rekening houden met de stuggere hennepvezels. De verdere verwerking voor de textielsector gebeurt onder meer op aangepaste vlaslijnen, waar de lange en korte vezels en scheven van elkaar gescheiden worden.

Administratie door de boer

De teelt vergt ook een specifieke administratieve aanpak. “Alvorens hennep te zaaien, heb je immers toelating nodig”, verduidelijkte Lukas Puffet. “Enkel landbouwers met een certificaat en een landbouwnummer kunnen een teeltaanvraag doen via de verzamelaanvraag. Weliswaar krijg je enkel goedkeuring voor gebruik van gecertificeerd zaad met laag THC-gehalte. Om dit te staven, moet je de zaaizaadcertificaten opsturen naar het Agentschap Landbouw en Zeevisserij. Eens gezaaid, moet je aan je veld een signalisatiebord plaatsen om passanten duidelijk te maken dat het industriële hennep is en geen wiet.

Maar ook dan is het nog niet gedaan. Als teler moet je namelijk ook de start van de bloei melden bij het agentschap. Je mag pas ten vroegste 10 dagen na het einde van de bloei oogsten, zodat de overheid een staal kan nemen om het THC-gehalte te controleren. Het betekent dus toch wat extra rompslomp tegenover de meeste andere teelten.”

Puffet adviseerde om wel snel na de bloei te oogsten, anders riskeer je te veel secundaire vezels. Dat is dan weer ongunstig voor de kwaliteit van het eindproduct.

Klimaatrobuust gewas helpt bij omslag naar biocomposieten

Projectleider Maxime Versluys gaf meer duiding over het Hemp2Comp-project. “Het doel is om minstens 5 nieuwe biocomposietproducten die bestaan uit lokaal geteelde hennep en een biohars te ontwikkelen. Composieten zijn samengesteld uit diverse materialen. Hennep is sterk, duurzaam en milieuvriendelijk. Het zou dus niet-biologisch afbreekbare glasvezel in bepaalde toepassingen kunnen vervangen. Denk daarbij aan vezelmatten, buizen, tegels, akoestische panelen, gevelbekleding, onderdelen van raamprofielen, verkeersborden of zelfs… doodskisten.”

Teelt(effecten) leren kennen

In dat kader is hennep geen ongekend beeld meer op de proefvelden van de PIBO-Campus. “De proeven zijn nodig om de teelt en de impact van teelttechnieken op de vezels beter te leren kennen. In 2024 en in 2025 werd telkens een rassenproef aangelegd. Daarnaast deden we een multifactoriële proef met verschillende bemestingshoeveelheden en zaaidichtheden en een nateeltproef met inzaai van hennep na de gerstoogst in plaats van een groenbemester.”

De hennep werd in 2024 gezaaid op 26 juni. De oogst gebeurde op 6 september 2024. Dit jaar zaaide men al op 11 juni. Door de slechte teelt- en oogstomstandigheden in 2024 waren echter niet alle rassen voorhanden om een identieke proef uit te voeren. De nateeltproef bleek geen evidentie. Door de natte gerstoogst in 2024 leed de opkomst van de hennep sterk onder de structuurschade van het betreffende perceel. Dit jaar verloopt de proef onder betere omstandigheden.

Versluys gaf de aanwezigen al enkele vaststellingen van de andere proeven mee. “In de rassenproef werden de opkomst, het aantal stengels, de stengeldiameter en de planthoogte vergeleken. De opkomst is belangrijk. Wanneer er weinig stengels per vierkante meter aanwezig zijn, dan zullen de stengels dikker en hoger worden. Die eigenschappen zijn niet alleen rasafhankelijk. Bij een lagere zaaidichtheid heeft men weliswaar ook minder en dikkere stengels. Een hoge zaaidichtheid bleek een omgekeerd effect te hebben op de stengeldiameter en de planthoogte. Dikke, houtige stengels zijn minder gewenst voor de verwerking van vezelhennep.

Bemesting is nodig, maar een te hoge stikstofbemesting zorgt eveneens voor te dikke en te hoge stengels, wat ongunstig is voor de vezelkwaliteit.”

In het project wordt ook de vezelkwaliteit geanalyseerd. Het is immers belangrijk om de sterkte van de vezels te kennen, want die eigenschap is nodig voor de toepassing in biocomposieten. Binnen het interregionaal project worden uiteindelijk een laadpaal (Powerstation), akoestisch paneel (NPSP), uitvaartkist (Plantics), fietsparkeervoorziening (VVP), verkeerspaal (C-Biotech) en een raamprofiel (Deceuninck) beoogd.

In de praktijk

Het meest spectaculaire van de dag moest dan nog komen… de demonstratie van de hennepoogst.

Landbouwer Stijn Avermaete gaf eerst duiding over zijn traject met hennepteelt. Hij stapte in 2023 in een proefproject van het Regionaal Landschap Zuid-Hageland rond hennepteelt in de Getestreek. De 10 ha hennep die hij in dat kader zaaide, was bedoeld voor een industriële afnemer. Het was echter een verhaal van horten en stoten. “We betaalden leergeld. De vezels waren immers zodanig sterk dat we een pers stukreden.”

Toch was Stijn niet ontmoedigd. Hij zaaide in 2024 opnieuw hennep. “Men was op dat moment zelfs nog steeds de oogst van 2023 aan het verwerken. Ik ging toen een samenwerking aan met C-Biotech van de Cordeel Group. Zij staken hun schouders onder het project. Zij zochten immers naar milieuvriendelijke alternatieven in de bouwsector. Bij biobased materialen ligt de grootste uitdaging echter bij het bekomen van een stabiele grondstof: er moet voldoende aanvoer zijn en de hennep dient altijd quasi dezelfde kwaliteit te hebben.”

In 2025 werd onder impuls van Avermaete en Cordeel 650 ha in Vlaanderen en Wallonië ingezaaid. “We wilden een groter volume creëren, wat nodig is voor industriële verwerking”, stelt Stijn. Hij zocht en vond percelen bij collega-landbouwers. “Zelf staan we in voor de zaai, de oogst en opslag van de hennep. Het inlezen van het perceel is bijvoorbeeld erg belangrijk, aangezien het een erg hoog gewas is. Bij de oogst zie je geen palen of omheiningen meer.” Avermaete vindt bemesten – organisch of met kunstmest – ook noodzakelijk voor een goed gewas en en een goede opbrengst.

“De landbouwer staat wel zelf in voor de administratie – dus voor de verplichte aangifte – bij de Vlaamse overheid. De landbouwer krijgt een vergoeding voor de eerste 5 ton die op dat perceel wordt geoogst en 100 euro per extra ton. Hij ontvangt ook een henneppremie en de subsidie van de ecoregeling.”

De oogst gebeurt steeds met aangepaste machines. Tijdens de demonstratie gebeurde dit met een Jaguar 930-hakselaar van Claas – de Hemp Cat. De chauffeur rijdt als het ware doorheen een groene hennepmuur: een indrukwekkend zicht. De metershoge stengels worden in de hakselaar ‘verknipt’ tot stukken van zo’n 40 à 50 cm.

Ze liggen kriskras door elkaar op een zwad achter de hakselaar. Daar blijven ze liggen voor het rotingsproces. Na 5 tot 6 weken roten, wordt er geperst. Het volume wordt op het perceel gewogen.

Vervolgens wordt het geperste gewas afgevoerd voor verdere verwerking.

Anne Vandenbosch

Bekijk hier de video van de hennepoogst.