Biologische sector groeit in België

De besteding aan verse biologische voeding en dranken steeg in België vorig jaar met 6%, zo blijkt uit cijfers van de Vlaamse overheid en het Waalse biocollectief Biowallonie. Groenten, fruit en aardappelen zijn goed voor 42% van de bestedingen aan biologische voeding. In het gangbare segment bedraagt het aandeel van aardappelen, groenten en fruit slechts 23%.

De categorie ‘vlees, vis en ei’ blijft aan relatief belang inboeten. Ze is nog goed voor een vijfde van de biologische bestedingen. Deze productgroep is voor de gangbare producten echter veel aanzienlijker (37%), wat kan impliceren dat biologisch in deze productgroepen te duur is, of het aanbod onvoldoende. Het zuivelaandeel schommelt zowel bij bio als gangbaar rond de 20%. De graanproducten blijven stabiel en nemen in het bio- en gangbaar segment een gelijkaardig aandeel in: 12 à 13%.

Prijsverschil

Hoewel de biologische sector jaarlijks groeit, is ze op Belgisch niveau nog altijd maar goed voor een marktaandeel van 3,4% van de bestedingen. De oorzaak ligt deels in de prijs. Biologische producten zijn gemiddeld een derde duurder dan gangbare producten, aldus het Vlaams Departement voor Landbouw en Visserij. Dat komt onder meer omdat dieren meer ruimte krijgen, veevoer gevrijwaard moet zijn van ggo’s en omdat opbrengsten per hectare worden gedrukt door het niet of zeer beperkt inzetten van kunstmest en pesticiden. In 2017 waren biologische eieren zelfs bijna twee keer zo duur terwijl onder meer braadkip, kaas en aardappelen ruim 1,5 keer duurder waren dan hun gangbare concurrenten in het supermarktschap.

Voor de langetermijnontwikkeling van de biologische sector is het volgens sectororganisatie BioForum belangrijk dat het aantal mensen dat wel eens biologisch koopt, toeneemt. Alleen als het volume toeneemt, kan immers het prijsverschil met de gangbare sector (deels) worden goedgemaakt. Bio behoort als we cijfers bekijken inmiddels wel tot het normale voedingspatroon. Negen op tien Belgen kopen jaarlijks minstens eenmaal een vers bioproduct.

De biologische bestedingen worden voor 60% gerealiseerd door de gezinnen die minstens wekelijks bio kopen. De groep maakt 11% uit van de kopers. Het aandeel van deze frequente biokopers is dus nog relatief klein maar het neemt wel toe. Het aantal kopers van bio nam lichtjes toe voor alle productcategorieën behalve voor vlees. In afnemende volgorde vinden we de meeste kopers voor biologische groenten, zuivel, fruit en brood.

Waar vroeger biologische producten voornamelijk verkocht werden in biologische speciaalzaken, ligt ze nu ook in hoevewinkels en bij de op de laagste prijs gerichte “hard discount”. De hoevewinkel en de boerenmarkt zijn de kanalen met het hoogste percentage aan biologische producten in het assortiment. Eén product of vijf is hier bio. De sector als geheel boekt wel de meeste omzet via de klassieke supermarktketens.

Vlaanderen de meeste omzet

Binnen België zijn de verschillen tussen de gewesten relatief groot. In 2017 wordt voor Vlaanderen een stijging van 11% van de bestedingen opgetekend en voor Wallonië een stijging van 8% tegenover 2016. De afgelopen 10 jaar groeiden de bestedingen in Vlaanderen consequent sneller dan in de andere gewesten. Zowel Vlaanderen als Wallonië zitten qua bestedingen aan verse biologische producten dicht-bij de €200 miljoen omzet per jaar.

Relatief zijn de biologische bestedingen in Wallonië duidelijk groter dan in Vlaanderen. Wallonië is immers goed voor 3,6 miljoen inwoners waar Vlaanderen de grens van 6,5 miljoen inwoners benadert.

Brussel zakte in 2017 met 7%. Dat in de gemeenten die gezamenlijk het stedelijke agglomeraat Brussel vormen een daling te zien is, mag verrassend heten want juist de grootstedelijke consument is vaak voorhoede als het om alternatieve producten gaat. Tegelijk is het mogelijk een kleine correctie die volgt op stormachtige groei. In de afgelopen 10 jaar verdrievoudigden in Brussel de biologische bestedingen.

Wallonië de grootste producent

Wallonië telde in 2017 1.625 biologisch gecertificeerde bedrijven. Vlaanderen blijft met 468 bedrijven ver achter. Het verschil toont weer eens aan dat het landbouwmodel van Wallonië sterk afwijkt van het Vlaamse. Laatstgenoemde zet meer in op intensieve productie en export terwijl de Waalse landbouw eerder extensief en op de binnenlandse markt of soms zelfs de regio gericht is. Waalse bioboeren tekenen voor meer dan 76.000 hectare grond, terwijl Vlaanderen inclusief omschakelaars goed is voor 7.300 hectare.

In Wallonië is de biologische sector nu goed voor meer dan 10% van het totale areaal. In Vlaanderen is slechts 1,2% van het areaal biologisch. Een deel van de verklaring ligt in de open ruimte die in Wallonië meer dan in Vlaanderen beschikbaar is. In Wallonië bestaat het overgrote deel van het biologische areaal, zo’n 60.000 hectare, uit grasland. In Vlaanderen bedraagt het percentage 41%.

Vlaanderen lijkt wel bezig aan een inhaalslag. De biologische rundveestapel groeide er spectaculair met 68%, voornamelijk vanwege het aantal biologische melkkoeien, dat ruimschoots verdubbelde. De groei - een reactie op tekorten die werden aangevuld met importen - zette wel druk op de biomelkprijs. In de loop van 2016 zijn 13 melkveehouders gestart met een gefaseerde omschakeling. Ook de biologische varkensstapel vertoont stevige groeicijfers (+40%).

JCB