Gegarandeerd residuvrij met ‘touwtest’
Wetenschappers van het Instituut voor Landbouw-, Visserij en Voedingsonderzoek (ILVO) ontwikkelden een snelle en handige methode om antibioticaresiduen in het vlees van levende varkens op te sporen. ILVO gelooft sterk in het uitvoeren van de test op het bedrijf, vóór de varkens naar het slachthuis vertrekken, om non-conformiteiten maximaal uit te sluiten.
Op vraag van de Federatie van het Belgisch Vlees (Febev), die de slachthuizen en uitsnijderijen vertegenwoordigt, werkten wetenschappers van het ILVO een methode uit om antibioticaresiduen in vleesvarkens te detecteren vóór de slacht. Ze stelden een test op punt die het speeksel van de dieren analyseert. Enkele slachthuizen zullen binnenkort aan de slag gaan met de test.
Hoe verloopt de test?
Dr. Wim Reybroeck is verantwoordelijk voor screening van antibioticaresiduen op het ILVO, en hoofd van het team achter de touwtest. Hij legt uit hoe die test precies in zijn werk gaat. “De staalnemer hangt een stuk natuurvezeltouw op in het hok van slachtrijpe varkens, op schofthoogte. Na een kwartier knijpt hij of zij het uit in een potje voor verdere analyse.”
Die analyse gebeurt met twee bestaande testen voor detectie van antibiotica in ... melk. Zo komt het dat je eerst residuvrije melk moet toevoegen aan het speeksel. “Elke lading melk wordt getest op antibiotica. Die testen zijn zeer snel, zeer gevoelig, en relatief goedkoop omdat ze door producent Unisensor in grote hoeveelheden worden geproduceerd. Dat maakt ze ideaal voor de controle van varkens op grote schaal”, verklaart dr. Reybroeck.
Toekomstscenario?
Na het toevoegen van de melk en het uitvoeren van de melktesten verschijnt na zeven minuten een streepje, een beetje zoals een zwangerschapstest. Wanneer het streepje wegblijft zit er antibiotica in het speeksel. “De touwtest verloopt bijzonder snel en eenvoudig”, benadrukt dr. Reybroeck. “De veehouder, de chauffeur of een werknemer van het slachthuis kunnen het bijttouw in elk hok ophangen en even later de test uitvoeren.”
Varkenstomen die positief testen zouden dan niet naar het slachthuis afreizen, maar nog enkele dagen hun antibiotica ‘uitzweten’ op het varkensbedrijf. Dr. Reybroeck vindt dat een positief scenario: “Ik zie een parallel met de procedure bij de Belgische melk. Op de loskade van de melkerij gebeurt een sneltest op elke verse lading. Treft de staalnemer antibiotica aan, dan wordt de melk afgevoerd en vernietigd.” Hier gaat het varkensvlees niet noodzakelijk verloren, al is er wel de kost van een langere afmestperiode.
De test getest
Hoe betrouwbaar en gevoelig is de test eigenlijk? Om die vraag te beantwoorden onderzochten ILVO-onderzoekers de relatie tussen de hoeveelheid antibiotica in het speeksel van varkens en in het toegediende voeder en drinkwater in 23 varkensbedrijven met en 101 bedrijven zonder behandeling.
“We vonden natuurlijk antibiotica terug in het speeksel van de behandelde dieren. Maar we stuitten ook op een tiental positieve speekseltests in de andere hoeves. In een aantal gevallen lag de verklaring in resterend of versleept gemedicineerd voeder, of in een foute toevoer naar het drinkwaterkraantje”, verklaart dr. Reybroeck.
Speeksel als indicator
In een tweede fase bepaalden de wetenschappers de verhouding tussen de gehaltes aan antibioticaresidu in het speeksel en de residu’s in respectievelijk de nieren, de lever, het bloed en het vlees van varkens onder behandeling. Uit deze testen bleek dat voor de meeste van de gebruikte antibiotica de residuen duidelijker aanwezig waren in het speeksel dan in de eetbare delen van het varken.
Ook de gevoeligheid van de test bewijst meer dan voldoende te zijn. “Antibiotica zijn doorgaans beter detecteerbaar in speeksel dan in vlees, bloed of organen. Door het speeksel verder te verdunnen stemmen we die gevoeligheden op elkaar af”, merkt dr. Reybroeck nog op. De ene melktest is een dipstick voor detectie van bètalactam, tetracyclines en sulfonamiden, de andere voor tylosine. Door de twee te combineren is een brede controle van de meest gebruikte antibiotica gegarandeerd.
‘Touwtest’ op uw bedrijf?
Febev organiseert binnenkort de eerste grootscheepse praktijktoets met de nieuwe touwtest. Een vijftal slachthuizen, waarvan enkele aangesloten bij Belgian Pork Group, kiezen elk tien varkenshouders om de procedure te organiseren. Gedurende vier opeenvolgende leverbeurten zullen hun varkens twee dagen voor ophaling de nieuwe test ondergaan.
Uit die praktijktoets zal moeten blijken of de touwtest de verwachtingen kan waarmaken: minimale risico’s voor de varkenssector, en maximale garanties voor de consument. Als dat zo is, en de praktijk vindt ingang, dan heeft België een stevig primeur inzake voedselveiligheid én een extra argument om haar varkensvlees aan te prijzen op de wereldmarkt.
Varkenshouders die willen deelnemen worden aangemoedigd hun contacten bij de aankoopdienst van Belgian Pork Group aan te spreken, of kunnen informatie inwinnen via info@febev.be of 02/219.54.20.
