Op Hof Ter Vaeren in Huldenberg, tussen Leuven en Brussel, vind je melkvee, vleesvee en zo’n 100 ha akkerbouwgewassen. Walter en Koen Vanacker zijn de derde generatie landbouwers van het gemengde bedrijf. Dat biedt intussen al zes jaar ruimte aan de proefveldwerking van het departement Landbouw en Visserij. Volgend jaar valt die eer te beurt aan het akkerbouwbedrijf van Willy Ronsmans in Bertem.
Tijdens de proefveldrondgang tekenen de verschillen tussen een aantal rassen van vier verschillende teelten zich af: wintertarwe, spelt, gerst en aardappelen. De belangrijkste parameter bij de aardappelen is vandaag de droogtegevoeligheid van een ras. Om een goede beurt te maken dit jaar moet een gerstras omkunnen met dwergvergelingsvirus. Bij de tarwe en de spelt is het op dit moment vooral de gele roest die het onderscheid maakt tussen beloftevolle en teleurstellende rassen.
Wintertarwe vs gele roest
“De juiste rassenkeuze is heel belangrijk. Nu het fungicide epoxiconazool eruitgaat in Frankrijk, duurt het misschien niet lang meer voor België volgt”, voorspelt Alain Vandaele, medewerker bij Inagro. “Het komt erop aan zo gezond mogelijke rassen te telen. Eigenlijk zou je hooguit twee keer moeten kunnen behandelen. Zijn de planten in een jong stadium roestziek, dan zijn er maar weinig die zich herpakken.”
Net omwille van hun roestgevoeligheid ziet Vandaele een moeilijke toekomst in de rassenproeven voor Bennington (Jorion/Philip Seeds), LG Mocca (Phytosystem), Ragnar (Rigaux Semences) en Sahara (Aveve Zaden). Dat laatste stuurt hij met een kwinkslag ‘op pensioen, na vele jaren goede dienst’. Imposanto (Phytosystem) ten slotte toont zich ook eerder roestgevoelig.
Sterk op andere vlakken
Sommige rassen die aan roestweerstand hebben ingeboet, maken dat goed op andere vlakken. Vandaele geeft KWS Smart (Aveve Zaden) als voorbeeld: “Op voorwaarde dat je het gezond kan houden, geeft dit ras een goede opbrengst. Bovendien is het tolerant voor aarfusarium, wat dit jaar belangrijk zou kunnen zijn.”
Het legervaste ras met afgeknotte aren, Amboise (Jorion/Philip Seeds) verliest wat van zijn weerstand tegen gele roest. Het ras is evenwel resistent voor de oranje tarwegalmug. Ook bij RGT Sacramento (Clovis Matton), dat weinig aren ontwikkelt, maar dikkere korrels voortbrengt, daalt de roestweerstand.
Goed tegen roest
Andere rassen tonen net het omgekeerde: ze zijn goed weerbaar tegen gele roest, maar laten op een ander vlak een steekje vallen. “Gedser (Jorion/Philip Seeds) is qua opbrengst een stabiel ras en heeft een goede weerstand tegen roest, maar is wel gevoelig voor aarfusarium. Ook Graham (SCAM) is goed tegen gele roest, maar matig weerbaar tegen fusarium”, beschrijft Vandaele.
“Concret (Clovis Matton) is een relatief vroeg ras dat goed roestbestendig is en zeer stevig, al vreesden we net dat het legergevoelig zou zijn. Johnson (Clovis Matton) lijkt een goed ras te zijn. Het heeft een beetje bladvlekken, maar geeft over het algemeen een gezonde indruk. Het genummerde gewas SY0529-5 (Syngenta Seeds) doet denken aan het speltras Cosmos: robuust, met een goede opbrengst. Op 6 mei observeerden we bleke plekken, maar nu ziet het er goed uit”, licht Vandaele toe.
Sommige rassen lijken het gewoon allemaal te hebben. KWS Dorset (Aveve Zaden) combineert een degelijke roestweerbaarheid met een goede opbrengst. Alles is in orde bij het ras Bergamo (Jorion/Philip Seeds). LG Initial (Aveve Zaden), Skyscraper (SCAM) en WPB Calgary (Rigaux Semences) zien er gezond uit en over SY Loki (Syngenta Seeds/Phytosystem) zegt Vandaele eenvoudigweg: “Prima.”
Beloftes en zekerheden
Potentieel ziet hij specifiek in Chevignon (Clovis Matton), dat in Frankrijk tot tevredenheid strekt. De prestatie van het ras KWS Extase (Jorion/Philip Seeds) beschrijft hij als “een goed begin.”
Wie geen grote risico’s wil lopen, verlaat zich niet op beloftes alleen. “Zaai een aantal verschillende rassen uit, waaronder een paar vaste zekerheden. Daarnaast kan je experimenteren met veelbelovende nieuwe rassen”, raadt Vandaele aan. Onder die vaste waarden rekent Vandaele bijvoorbeeld Mentor (Jorion/Philip Seeds): “Dat is zo’n ras dat beter wordt met de jaren, zoals wijn. Het is stabiel en persistent.” Anapolis (Clovis Matton) noemt hij eveneens een vast ras. “Het vertoont hier een beetje bladvlekken, maar verweert zich voldoende tegen roest.”
Het einde van Cosmos?
“De hype rond spelt is voorbij. De vraag blijft stabiel”, kadert Vandaele. Opmerkelijk is dat het populaire speltras Cosmos (Clovis Matton) de druk van de gele roest niet aankan. Vandaele vreest het einde: “Cosmos is zo ziek dat ik vrees dat we naar andere rassen moeten grijpen.” Ook Badensonne (Jorion/Philip Seed) lijdt onder de gele roest.
Serenite (Clovis Matton) doet het niet slecht, Convoitise (Jorion/Philip Seeds) dreigde te legeren, maar met ouder worden kwam er meer stevigheid in de planten. Met Zollernspelz (Clovis Matton), ten slotte, is Vandaele best blij: “Prachtige plant.”
Proefomstandigheden
De grond waaruit de akkers van Walter en Koen bestaan, is leem. In 2016 stonden er suikerbieten, het jaar nadien wintertarwe en in 2018 aardappelen. Op 25 oktober vorig jaar werd geploegd en gezaaid, voor de tarwe aan 350 zaden/m², voor de spelt aan 200 kg/ha. Een eerste fractie stikstof werd toegediend op 25 februari jongstleden, de tweede op 4 april.
Einde maart werden de herbiciden Capri Duo en Biathlon toegepast. In het stadium van eerste knoop kwam er groeiregulator aan te pas. Wat fungiciden betreft, werd ten tijde van eerste knoop, op 19 april, Cherokee gebruikt, tijdens voorlaatste blad, op 11 mei, een combinatie van Palazzo en Pugil en ten slotte, in het stadium van aar, Librax. Op 19 april en 11 mei werden respectievelijk de insecticiden Cytox en Fury toegepast, maar Vandaele benadrukt dat dit geen voorbeeld is.
Rassenproeven gerst te Huldenberg: Dag neonics, hallo dwergvergelingsvirus
Wintergerst bezet dit jaar 16.000 ha Vlaamse landbouwgrond. Het is het tweede gewas in Vlaanderen. Daar zijn goede redenen voor, vindt Jean-Luc Lamont van het departement Landbouw en Visserij. “De opbrengst is vergelijkbaar met die van wintertarwe, terwijl de teeltkosten zo’n 150 euro per ha lager liggen.” Tussen de prijzen voor tarwe en gerst zit echter weer een kloof. “De prijzen hebben een klop gekregen door het grote aanbod”, verklaart hij.
Lamont ziet twee tendensen dit jaar. “De neonicotinoïden voor zaadontsmettingen vallen weg, dus valt de bescherming tegen bladluizen weg. Die dragen dwergvergelingsvirus over. We moeten bijgevolg op zoek naar rassen die daar tolerant voor zijn.” Onderzoekers bekijken de zuigschade bij vijf tolerante rassen op het proefveld in Nieuwenhove.
Hybriden presteren stabiel
De andere tendens gaat om de uitstekende en stabiele score die de hybriden neerzetten. Syngenta Seeds zet hier sterk op in, en heeft maar liefst vijf rassen aanliggen in het proefveld. Smooth, de eerste, is sterk en haalt een goede opbrengst. SY Baracooda, SY Galileoo en Tektoo vormen geen uitzondering op de trend. Bijzonder aan Bazooka, ten slotte, is dat het een halflaat ras is.
Ook de hybriden van SCAM kregen namen met dubbel o mee. Jettoo is eveneens halflaat. De hybride heeft een bijzonder goede opbrengst, met een hoog hectolitergewicht. Wootan hangt een beetje naar beneden en is gevoelig voor halmbreuk, maar de opbrengst blijft goed boven het gemiddelde.
“Hybriden vragen een specifieke teelttechniek”, brengt Lamont in herinnering. “Ze ontwikkelen hun wortelstelsel enorm krachtig. In het begin mogen ze niet teveel stikstof krijgen. De grootste brok stikstof dien je toe in de voorlaatste fractie.” Verder merkt hij op dat de lagere zaaidichtheid van hybriden (225 zaden/m² in vergelijking met 300 zaden/m²) hun hogere zaadprijs compenseert.
Eén ‘gewoon’ gerstras mag zich met de hybriden meten: SU Jule van Clovis Matton. “Het ligt nu één jaar in proef. De opbrengst is ver boven het gemiddelde, met een hoog hectolitergewicht. Bovendien is het goed bestand tegen halmbreuk”, licht Lamont toe.
Virusbestendig
Wie zich concentreert op het dwergvergelingsvirus kan niet om Rafaela (Clovis Matton) heen, al hinkt het ras een beetje achterop wat opbrengst betreft. Het is zeer vroeg en gevoelig voor halmbreuk. Hedwig, van dezelfde veredelaar, toont net een goede opbrengst, met een mooi hectolitergewicht, dankzij de mooie, ronde korrels. Het is eveneens een vroeg ras: erna kan nog een groenbemester op het veld. Daarbovenop kan het redelijk goed om met ziektes.
“Coccinel (SCAM) is tolerant voor het dwergvergelingsvirus, maar laat serieus wat senescentie zien”, vervolgt Lamont. Andere tolerante rassen zijn Margaux (Jorion/Philip Seeds), Novira (Aveve Zaden), top in Wallonië, en het zeer vroege Zebra (Clovis Matton).
Daar tegenover staan de rassen die eerder ziektegevoelig zijn, maar mooie opbrengsten beloven. “KWS Tonic (Aveve Zaden), bijvoorbeeld, moet je goed soigneren.” Het halfvroege ras is tamelijk kort, maar gevoelig voor halmbreuk. Dat is Verity (Rigaux Semences) dan weer niet. “Bij Verity zien we de laatste twee jaar goede resultaten”, bevestigt Lamont. Ook KWS Orbit (Aveve zaden) liet al mooie resultaten optekenen. “Vorig jaar was dit een topper. Goed legervast ook.”
Quadriga ziet Lamont als een zekerheid: “Een zeer regelmatig ras, dat het goed blijft doen.” Hij geeft ook een eervolle vermelding aan Faro (Jorion/Philip Seeds). “Een vroege gerst van brouwkwaliteit, goed legervast met een hoge aardichtheid en best sterk tegen bladziekten.” Zaaidatum was 8 oktober 2018, voorvrucht wintertarwe.
