“Alles wordt strenger, maar we maken er het beste van”

We ontmoetten Joris op zijn tractor. Hij was gras aan het harken en met het mooie weer maakt dat prachtige beelden. Niet snel erna stapte hij uit zijn tractor en wandelde tot aan de rand van het perceel, waar we ons hadden opgesteld “Wie ben je? Waarom film je? Je moet weten: we worden als landbouwer soms scheef bekeken hé”, lacht hij. Joris is een akkerbouwer van 46 jaar, en officieel bezig sinds 1996. Als kleine akkerbouwer heeft hij 20 ha land, waarvan dit jaar 1,5 ha gras, 6,3 ha graan, 9,5 ha maïs en 2,7 ha aardappelen. Hij staat er niet alleen voor, zijn moeder helpt hem af en toe in de mate dat het fysiek mogelijk is. We vroegen hem naar het leven, en zijn dagelijkse beslommeringen.

Hoe kom je aan je inkomen? Waar gaan je producten naartoe?

Wel, de aardappelen zijn hoofdzakelijk voor thuisverkoop, de rest verkoop ik op de markt in Merelbeke. Het maïs is laatste jaar naar bio-ethanol gegaan, naar Alco Bio Fuel in Gent. Het gras voorzie ik voor mensen met paarden, maar komt ook bij mensen met lama’s, alpaca’s en schapen terecht.

Niet voor koeien?

Als het niet bedoeld is voor melkvee, dan moet het gras niet van topkwaliteit zijn. Als je goed hooi wil maken, laat je het wel langer staan. Het gras stond nu in bloei, voor koeien is de kwaliteit niet ‘bravo’, maar de droging is met dit warm weer perfect.

Hoe is het om landbouwer te zijn in deze tijden?

Ik doe het graag, ik heb me altijd geïnteresseerd in gewassen en veldwerk. Maar het is geen beroep waarvan je kan zeggen dat je vrij bent van zorgen en stress. Je bent als landbouwer niet van alles zeker. De wetgeving verandert continu en de mestbank is ook beperkend. Er komen wel problemen af, maar het werk doe ik graag. Met dat ik nu naar de markt ga heb ik wel meer sociaal contact, wat ik belangrijk vind. Daar ben ik mee gestart toen het rendement van de melk verslechterde, dan moet je iets in de plaats doen. Vroeger had ik nog melkvee en varkens, maar nu dus niet meer.

Als landbouwer heb je te maken met die drogere jaren. Geloof je in klimaatopwarming en hoe ga jij ermee om?

Als er landbouwers zijn die er niet in geloven... hoe zal ik het zeggen: er zijn geen wetenschappelijke studies meer nodig om de klimaatverandering te zien. Er zijn duizenden uren werk verricht. De laatste 8 jaar is de temperatuur niet meer onder de -10 °C geraakt, en in mijn kindertijd kende ik nog -18 °C en -14 °C. Ik ondervind dat echt als landbouwer. Nu is hooi maken gemakkelijk door de goede droging, maar zo’n 20 jaar geleden was de slaagkans een pak kleiner. En in aardappel kon je op zwaardere grond kon zeker zijn van 45 ton, maar nu kan dat gewoon mislukken. Vorig jaar las ik in Landbouwleven dat er maïs was zonder kolf door de droogte… Droogteschade in maïs kwam hier vroeger niet voor in West-Europa. Dus ja: geloven... Greta Thunberg zegt dat klimaatopwarming geen mening is, maar zo echt dat er bloed door uw lijf pompt. Met andere woorden, het is gewoon zo. Mensen die klimaatopwarming nog tegenspreken zijn niet goed op de hoogte. Dat is hetzelfde als zeggen dat die mensen hun werk niet goed deden. Ik vind het ook gek als landbouwers zeggen dat ze niet in opwarming geloven, want ze moeten er maatregelen voor nemen. 20 jaar geleden hoefde men geen vragen te stellen: als het droog was, wist je dat het vroeg of laat zal beginnen regenen. het is een zorg...

Dus de landbouwer gaat hierdoor een moeilijke tijd tegemoet.

Klimaatopwarming is een uitdaging, maar wat dat met zich meebrengt, weet je niet. Misschien maakt dat de prijzen wat beter? Door het extreem weer in Amerika, kon niet al het graan worden uitgezaaid en daardoor kan in de vrije wereldhandel de graanprijs wat omhoog gaan. Het lijkt nu voor veel boeren moeilijker dan de generatie voor mij. Vorige week was koningin Mathilde op een bedrijf met rond de 100 ha. Daar waren ze niet 100% zeker of hun dochter het bedrijf gaat verderzetten omdat het rendement niet zo goed is nu. 30 jaar geleden moesten ze die vraag niet stellen, omdat op zo'n bedrijf altijd een goed inkomen gaf.

Zelf heb je een kleiner bedrijf, is dat een probleem of een kracht naar de toekomst toe?

Het enige waar het op aan komt, is dat je genoeg kan verdienen. Er zijn veel problemen zoals bijvoorbeeld de landbouwgrondprijs, die is veel te hoog. En dan heb je de milieunormen…

Vind je de milieunormen te streng?

Ja. Ik heb zelf geen percelen aan beken, maar anderen wel. Ik heb gehoord dat als water uit een bos komt, het nitraatgehalte vaak te hoog is. Een landbouwer moet aan de normen voldoen, terwijl die er ook niet altijd vat op heeft. Bij een droge zomer kan de plant geen of weinig nitraten opnemen, en als het later uitspoelt met de regen… Een bos kan je geen boete opleggen, een landbouwer wel. Als het klopt van de bossen en ze willen nog meer bossen bijmaken, dan laten ze ons meer inspanningen doen dan nodig.

Ik vraag me dan af of het nodig is dat de normen zo streng zijn. In het MAP wordt wel gezegd dat het wetenschappelijk wordt onderbouwd, maar ik heb gehoord dat sommige cijfers gewoon uit Nederlands onderzoek werden overgenomen zonder dat er in België onderzoek naar werd gedaan.

Moet je rekening houden met nieuwe maatregelen rond MAP6?

Er zijn vier zones waar je in kan vallen. Ik zit nu in zone 2 dus er zal wel wat beperking op het gebruik van werkzame stikstof zijn. In de vorige MAP had ik geen beperkingen. Het wordt voor mij met andere woorden wat strenger. Of er veel verandert voor mij, dat zal nog berekenen worden met de bemesting die wijzigt. Nu is het met de droger wordende zomers belangrijk dat er genoeg humus in de grond zit. Dat kan je doen door organisch materiaal aan te brengen. Het probleem hiermee is echter dat het MAP6 beperkt op stikstof en fosfor en dat praktisch alles wat je aanbrengt van organisch materiaal fosfor en stikstof bevat. Dat vertraagt het tempo waarmee je je bodem in orde kan brengen.

Je bent toch veranderd van gebiedstype 0 naar 2. Zijn de veranderingen drastischer bij een groter bedrijf, denk je?

Klasse 2 valt nog mee. Ik heb de percentages bekeken op werkzame stikstof: dit jaar is het 0% verstrenging, en dan pas 5%,... tot 10% in 2020. Het loopt gefaseerd doorheen de jaren. Ik sta er niet voor te juichen, maar het is leefbaarder dan dat er 20 tot 30% zou afgaan. Om het humus op peil te brengen of houden, kan je nog met groenbemesters werken en dan zal de boer daar maximaal gebruik van moeten maken. Ik zou nu zelfs durven zeggen dat je niet meer zonder groenbemesters kan.

Je kan wel omgaan met de strenger wordende wetgeving?

Ja, maar het geluk bij mij is dat het nog beperkt is. Iedereen zal wel strenger worden opgevolgd. Ook als het op kunstmest aankomt. Daar was er nog geen controle op, maar dat zal ook veranderen. Vanaf 2020 moeten we meer ingeven op de computer. 't is wel jammer dat in Wallonië andere regels zijn rond mest uitvoeren dan in Vlaanderen, hoewel we in één land leven.

Marlies Vleugels