EU-richtlijnen... Europa, waar ga je met onze teelten heen?

Wij werden enkele maanden geleden geconfronteerd met een streng en - op een aantal punten - gewoonweg onhaalbaar MAP 6. Hieruit blijkt nogmaals duidelijk dat het over politieke beslissingen gaat. Onderzoeksinstituten zoals het ILVO en proefcentra klagen erover dat ze totaal niet betrokken werden bij de opmaak van deze teksten. Opmerkelijk toch als je weet hoeveel middelen uit de gemeenschap er in verschillende projecten gestopt wordt. Europese subsidies worden ingezet voor Vlaamse en provinciale onderzoeksprojecten. In Vlaanderen alleen gaat het om honderden of zelfs tegen de duizend mensen die betrokken zijn met dit soort onderzoeken. Het gaat over miljoenen euro’s budget. Het is schrijnend om dan vast te stellen dat al deze wetenschappelijke info niet gebruikt wordt.

Duitsland wordt wellicht in de komende weken veroordeeld omdat zij de richtlijnen niet halen, met een tarief van 800.000 euro/dag. Nederland raakt niet aan de normen. Maar ook grote delen in Frankrijk, Spanje en zelfs Engeland voldoen niet. Wil men dan een extensieve landbouw die niet rendabel is en dus meer zaken invoeren? Ook in Oost-Europese landen Polen, Bulgarije, Roemenië zijn er vele regio’s enorm aan het intensiveren. Niet alleen de waterrichtlijn, maar ook de snelheid waarmee men de laatste paar jaar actieve stoffen schrapt is te snel.

Straks komen er teelten in gevaar. Hoe gaan we spinazie telen zonder chloorprofam (8 oktober 2020) en fenmedifam (21 januari 2021) als onkruidbestrijding? Dit indachtig zou je als teler straks sympathie krijgen voor brexit en stilaan van een vlexit beginnen dromen? Engeland zal dan aan dit soort richtlijnen uiteraard niet meer moeten voldoen. Telers hebben een zeker begrip voor strengere milieumaatregelen en zijn zeer flexibel om ons aan te passen, maar niet als het op deze manier moet. In de tabel lees je alvast een lijst met eraan komende beperkingen.

Aardappelen

De hoge onderwatergewichten zorgen ervoor dat de knollen zeer stootblauwgevoelig zijn. Goede rooiomstandigheden zijn dan ook nodig. Zachte vochtige grond is ideaal om de schokken te bufferen. Hopelijk hebben we tegen dat u dit artikel leest al wat zachte regen gekregen. De opbrengsten zullen nationaal door de droogte van de laatste maanden voor Fontane en Challenge ronde 40-45 ton liggen. Voor Bintje zal dit nog ruim 5 ton minder zijn, met op vele percelen weinig grove sortering.

Voor de bewaring is het voor België het laatste jaar dan we op het CIPC-molecule kunnen rekenen. De ons omringende landen Frankrijk en Nederland twijfelen nog om deze ook in 2020 nog toe te laten. Dit zou een enorme concurrentievervalsing zijn. Velen zullen in hetzelfde verwerkingsproces (zelfs gemengd) terechtkomen wat dit natuurlijk onzinnig zou maken. Alternatieven zijn er wel maar met vele praktische bezwaren en ‘maars’.

Vooral de kostprijs ligt beduidend hoger. Hiermee moet bij contractopmaak voor seizoen 2020 zeker en vast rekening gehouden worden. De bewaring tot na januari 2021 zullen dus een groter prijsverschil moeten kennen dan tot hiertoe gewoonte was om deze behandelingskost, die ruim hoger ligt dan met CIPC af te dekken. Ook de loofdoding zal duurder worden dan deze die we dit seizoen voor het laatst met diquat kunnen uitvoeren.

Maïs

De silo-oogst is volop bezig en in sommige streken zelfs al naar het einde aan het gaan. Tegen 1 oktober zal er nog weinig te hakselen staan. Waar is de tijd dat we op die datum moesten starten met hakselen. Vele percelen zijn reeds rijp genoeg voor CCM en ook voor droge korrel zullen niet veel dagen meer nodig zijn. Controleer je percelen van binnen uit en niet van buitenaf en beoordeel de kolven.

De maïsgraanopbrengsten zullen per perceel enorm wisselend zijn. Vooral afhankelijk van het koolstofgehalte en het daarbij horend waterhoudend vermogen .

Granen

De gerstzaai komt eraan. De uitzaai tijdens de eerste week van oktober is zowat de standaard, maar ook later is nog mogelijk. Opnieuw zal hier de nieuwe MAP-wetgeving haar rol spelen. Vele veehouders zullen meer geneigd zijn naar de keuze gerst, zodat er nog meer mest voor 31 juli gevoerd kan worden en waarbij men dit zelf kan doen, zonder de verplichting hiervoor een erkend mestvervoerder te moeten aanspreken.

Ook de zeer goede gerstopbrengsten van de laatste jaren doen de rendabiliteit uiteraard goed. Rundveehouders gebruiken de mogelijkheid om nog een grasoogst na gerst in hetzelfde jaar te doen, wat na tarwe niet mogelijk is.

Voor de rassenkeuze dient dit jaar afgewogen te worden of men voor een tolerant ras kiest tegen dwergvergelingsziekte of voor het hogere opbrengstpotentieel van de hybride rassen. Deze laatste kunnen vanaf dit jaar echter niet meer ontsmet worden met een insecticide (Argento) die ze tegen deze vergelingsziekte vrijwaart. Dat vergroot het risico om de planten in natte omstandigheden niet te kunnen behandelen door middel van een bladbehandeling.

In de onkruidbestrijding is het laatste seizoen dat we de actieve stof flurtamone (bijvoorbeeld in Bacara) kunnen toepassen.

Bieten

Door de droogte zal de opbrengst algemeen laag zijn. Het kan dus een kortere campagne worden. Frankrijk besloot reeds zijn campagne in te korten. De oogst en verwerking in België is gestart op 16 september met moeilijke rooibaarheid door droogte. De suikerrijkheid in bieten zou toch goed tot zeer goed zijn en rond de 19% liggen. Vele velden werden ook getroffen door vergelingsziekte ondanks de vele behandelingen. Men stelt de vraag of er te laat werd gestart, want starten met insecticidebehandelingen samen met de eerste onkruidbehandeling maakt dat velen op 2-blad of zelfs 2- tot 4-blad starten. Dit geeft de luizen uiteraard de kans om vanaf het rozetstadium de planten aan te tasten.

Zijn de erkende dosissen te laag? Of zit er toch een verschil in werking tussen de erkende producten? Vele van deze vragen zullen door onderling vergelijken van schema’s wellicht deels uitgeklaard worden, maar mogelijks ook deels niet. Ook uit andere Europese landen horen we dezelfde geluiden. Niet alleen de opbrengsten in verschillende plaatsen ligt een pak lager, ook de suikerrijkheid ligt 1,5-2 % lager volgens Nederlands onderzoek. De winbaarheid zou van deze planten zeer slecht zijn.

Groenten

Algemeen zijn voor alle groenten die nu nog ten velde staan door de droogte zeer lage opbrengsten te verwachten. Maar ook indien het regent zou het voor sommige slecht kunnen zijn. Sluitkolen kunnen open springen indien ze plots na droogte grote hoeveelheden water opzuigen. In alle andere teelten is het opletten voor bladziekten.

Bonen

Voor vele van deze telers zal 2019 als een slecht jaar in het geheugen blijven. Met opbrengsten tussen 2 en 10 ton zullen meerdere telers dan ook besluiten met deze teelt te stoppen indien hier vanuit de industrie geen prijsverhoging komt.

Het risico op lage oogst door droogte is de laatste jaren te groot geworden. Daarbij komt dat de zaaizaadbehandeling met insecticide volgend jaar wegvalt. Wat het risico op aantasting van bonenvlieg vergroot. Wellicht komt er hier een granulaattoepassing als algemene maatregel, maar ook deze kent zijn kostprijs.

Kolen

De bloemkooltelers zien opnieuw dat de oogst, net als vorig jaar, zeer laat zal zijn. Hopelijk krijgen we voor deze teelt regen en blijft het ook regelmatig regenen. Als het niet regelmatig regent, bestaat de kans dat vele planten door de stress na het in koolvorming schieten opnieuw stilvallen, wat voor de kwaliteit maar ook de kwantiteit nefast is.

Dat de natuur zichzelf vaak herstelt, leerden we vorig jaar. Ook toen deed deze situatie zich voor en was de kwaliteit en de opbrengst toch nog goed. We ervaren nu echter wel een september maand die zeer droog is, en dat was vorig jaar toch anders. Dit maakt dat we nu nog meer risico lopen op zeer late oogst.

In spruitkool zijn we de insecten ondertussen baas geraakt. Vooral voor luizen dienden we aanhoudend te behandelen, en streeksgewijs ook voor witte vlieg en zeker ook aardvlooien en tripsen. Deze laatste zijn ‘nieuwere’ plaaginsecten in deze teelt in onze gebieden. Het grootste probleem is hun aanwezigheid te voorspellen en er het insecticideschema op toe te spitsen, want soms kunnen deze grote schade teweegbrengen.

Prei

De vraag is hier niet waar we kunnen oogsten, maar vooral wanneer we kunnen oogsten. In prei loopt de groei een grote achterstand op. We weten dat prei enorme hoeveelheden water nodig heeft om hoge opbrengsten te halen. Daarnaast is, indien de sapstroom stil ligt, de tripsbehandeling allesbehalve. We missen hier danig goede nieuwe actieve stoffen. Let bij regen vooral op voor de bladziekten roest en papiervlekken. Want we weten dat bij regen na droogte deze verrassend snel en agressief kunnen zijn.

Wortelen

Ook in de wortelteelt is de droogte een ramp. Schijfwortelen worden vaak eind september begin oktober in de planning van de verwerkende industrie gezet. Het kaliber is echter zeer klein. Ook de later geoogste grote wortelen zijn zwak in opbrengst. September is de laatste echte groeimaand voor wortelen. Door de korter wordende dagen is de groeicapaciteit vanaf oktober een heel stuk minder.

Knolselder

Ook deze schermbloemige is door de droogte matig ontwikkeld. Deze teelt kan in september vele kilo’s winnen maar ook in oktober en november kunnen deze knollen nog veel ‘aanzwellen’, want het weefsel van de knol is als een spons. Toch is ook hier de top al lang weg en zal de opbrengst matig worden.

Lieven Van Ceunebroeck