State of the Union: Limagrain gematigd optimistisch over markten

Vorige week vond alweer de 31ste editie van de ‘State of the Union’ plaats. Het is de belangrijkste van een hele serie ‘agro meetings’ die zaadveredelaar Limagrain door het land heen organiseert. Net als in voorgaande jaren vonden circa 800 gasten hun weg naar Salons Mantovani in Oudenaarde.

Onder het publiek vooral boeren maar ook loonwerkers, branchegenoten en een heel scala aan hoogwaardigheidsbekleders die traditioneel door gastheer Marc Ballekens, directeur strategie van Limagrain Benelux, uitvoerig worden verwelkomd. Onder hen de lokale held, oud-minister Herman De Croo, maar ook bijvoorbeeld de gewezen landbouwminister Joke Schauvliege, die tegenwoordig in de Kamer zetelt.

Het publiek komt voor de gratis koffie, koek en gezelligheid. Maar toch vooral voor de belangrijke Vlaming die uitverkoren is te komen spreken en voor Ballekens zelf. Ballekens leidt vroeg in het nieuwe jaar traditioneel zijn publiek als een vrolijke wervelwind over de wereldmarkt voor landbouwproducten, en het Vlaamse en Europese beleid. Tussen de speeches door krijgen bezoekers een serie commerciële boodschappen mee.

Dit jaar was Vlaams landbouwminister Hilde Crevits de externe spreker van dienst. Ze gebruikte haar spreekbeurt vooral om haar inzet voor de komende jaren nog eens te herhalen en boeren een hart onder de riem te steken. Ze wees onder meer op de 61,7 miljard euro omzet die het voedingscomplex waard is. En het gaat volgens de West-Vlaamse niet om zomaar een product: “Een mens heeft gemiddeld 2 keer per jaar een dokter nodig, maar 3 keer per dag een boer.” Proberen sommige ministers een zekere zakelijke afstand te bewaren tot hun beleidsdomein, Crevits ziet zich als warm pleitbezorger van de boerenzaak. “Ik zal jullie eerste verdediger zijn.”

Haar eerste opdracht is het werken aan een eerlijk inkomen voor boeren, aldus Crevits. “Onze boeren staan wereldwijd hoog aangeschreven en verdienen dat.” Daarbij merkt ze op dat de machtsverdeling binnen de keten dit soms tegenwerkt. Ze wil een beleid maken om de positie van de boer te versterken. Daarnaast benadrukt ze net niet één landbouwmodel te willen stimuleren. Net zoals Joke Schauvliege, die het grootste deel van de vorige Vlaamse regeringsperiode landbouwminister was, gelooft ze vooral in ondernemerschap.

Tarwemarkt verbetert voorzichtig

Ballekens begon zijn speech met de vaststelling dat de tarweprijs wat is opgekrabbeld. Vlak na de oogst lagen ze nog tussen 140 en 150 euro per ton. In de afgelopen maanden liep de prijs wat op naar 160 euro. De 180 euro waarmee 2019 werd aangevangen, is niettemin ver weg. Limagrain verwacht voor dit jaar stabiele prijzen. “We verwachten weinig spektakel naar boven, of naar beneden.”

In de belangrijkste graan producerende landen in Europa is het tarwe-areaal gedaald. In Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk is heel wat tarwe niet gezaaid vanwege aanhoudende natheid. In totaal gaat het om een daling van het areaal van respectievelijk 5% en 30%. Maar mondiaal liggen vraag en aanbod vrij dicht bij elkaar, met ruime voorraden.

Korrelmaïs: bandbreedte van 20 euro

De korrelmaïsprijzen schommelen al 2 tot 3jaar tussen de 150 en 170 euro per ton. Een bandbreedte dus van 20 euro per ton. “Ik verwacht niet dat dit snel gaat veranderen”, zegt Ballekens. Onzekere factor is het handelsakkoord dat de VS met China heeft afgesloten. De VS draaide 360 miljoen dollar aan importtarieven terug in ruil voor de export van 50 miljard aan graan en soja naar China. De status van het akkoord is vooral door Chinees zwijgen onzeker.

Als China inderdaad zoveel agrarische grondstoffen in de VS koopt, zou de voederprijs in België kunnen stijgen. Op dit moment profiteren veehouders in de EU in feite van het handelsconflict tussen China en de VS. China stelde hoge importtarieven in, vooral voor soja. Importtarieven worden door de ontvangende partij betaald, en China kiest nu vaker voor Braziliaans product.

De EU kocht voorheen vooral Braziliaanse soja. De EU kreeg er door het handelsconflict een tweede leverancier bij, de VS. Eén waarvan duidelijk is dat ze niet gemakkelijk meer exporteert naar China. “De soja die Europa vandaag aan lage prijzen in de VS koopt, zal weer deels terug naar China gaan waardoor onze sojaprijs wellicht gaat stijgen”, aldus Ballekens. Maar dan dus wel alleen als het akkoord doorgang vindt; en de Chinezen zijn niet happig op strategische afhankelijkheid.

Een zoete inval

De suikermarkt ging sinds de afschaffing van de Europese marktbescherming door een diep dal. “Het einde van het quotumtijdperk viel samen met een periode van zeer hoge productie van suiker in de wereld waardoor de prijzen in Europa onder het vroegere interventieniveau daalden”, aldus Ballekens.

Maar, er gloort hoop aan de horizon, aldus Ballekens. “Voor het eerst in 4 jaar tijd is de wereldwijde consumptie van suiker licht hoger dan de productie.” De Europese suikerprijzen hangen vooral af van de suikerprijzen wereldwijd. Brazilië, India en Thailand zijn toonaangevend, op gepaste afstand gevolgd door de EU, China en de VS.

De suikerproductie van Brazilië en India daalt dit jaar.

Rusland en het Opec-kartel van olie-exporterende landen hebben afgesproken minder olie te produceren. De olieprijs stijgt hierdoor. Als de olieprijs stijgt, wordt het bijmengen van bio-ethanol aantrekkelijker. In Brazilië wordt een groot deel van het suikerriet gebruikt voor de ethanolindustrie. Als dat percentage stijgt, zal minder suiker op de markt komen. In de VS – nummer 5 - konden de suikerbieten deels niet tijdig gerooid konden worden. Een groot deel is kapot gevroren.

Zuivelprijzen aarzelend omhoog

Ballekens benadrukt dat het voedersaldo per koe de beste graadmeter is voor de gezondheid van melkveehouderijen. Als een bedrijf een voedersaldo realiseert van 5 euro per koe per dag, dan is het winstgevend. In 2019 daalde het gemiddelde voedersaldo tot 5,50 euro in september, om vervolgens te klimmen richting 6 euro. De toppen van 2017, toen een voedersaldo van ruim 7,50 euro werd gerealiseerd, is nog ver weg.

Voederkosten maken of breken een melkveebedrijf. Prijzen liggen nu vrij laag. “Naar verwachting zullen ze wel licht stijgen. Dat geldt zowel voor zetmeelrijke producten zoals granen en maïs, maar ook voor eiwithoudende gewassen als sojaschroot.” Het helpt dat er momenteel wordt overgeschakeld van de dure maïskuilen met lage kwaliteit van de oogst 2018 naar de maïskuilen van de oogst van 2019.

Sinds een maand stijgen de zuivelprijzen duidelijk, aldus Ballekens. De wereldwijde consumptie blijft stijgen met 1 tot 2% per jaar. De groei zit vooral op markten verder weg Het aanbod kan niet overal volgen. De EU bijvoorbeeld noteert een groei van een half procent, maar Vlaanderen zet met een groei van 3% in op export. Milcobel, de grootste Belgische melkerij die worstelt met het betalen van een goede melkprijs, noteert 5%.

Daarbij wordt ze geholpen door de Afrikaanse varkenspest die in China de varkensstapel decimeert. “Op zichzelf zou u kunnen denken, wat heeft de Afrikaanse varkenspest met koeien te maken?” hield Ballekens zijn gehoor voor. Maar omdat de vleesprijs door (dreigende) tekorten aan varkensvlees enorm is gestegen, worden ook meer melkkoeien geslacht dan onder gewone omstandigheden zou zijn gebeurd.

De boterprijzen zijn gestabiliseerd na een lange periode van prijsdruk, terwijl de prijzen voor magere melkpoeder stijgen door extra export en minimale stocks.

Tegenwind voor de vleesveesector

Ballekens is minder overtuigd dat de rundvleessector snel uit het dal zal krabbelen. Het eetpatroon verandert richting een meer plantaardig dieet. “We gaan dat niet meer veranderen”, denkt Ballekens. Hij noemt de Impossible Burger van hamburgerketen Burger King als een sprekend voorbeeld van hoe verwerkers en retail inzetten op de vraag naar plantaardige alternatieven voor vlees.

“Met één constante moeten we hoe dan ook rekening houden: onze kinderen zullen minder vlees eten dan wij vandaag doen en onze kleinkinderen zullen nog minder vlees eten dan onze kinderen.” Volgens Limagrain is de rantsoenprijs op dit moment zeer sterk bepalend voor de rendabiliteit van vleesveebedrijven, waarbij er grote verschillen tussen bedrijven bestaan.

Politieke bijsluiter

Weinig sectoren zijn zo zwaar gereguleerd als de landbouw, en dus voegt Ballekens aan zijn marktanalyse een politieke bijsluiter toe. In het Vlaams regeerakkoord valt hem op dat men kiest voor 10.000 ha extra bos tegen 2030. Daarvan zou 4.000 ha nog binnen de regeerperiode worden gerealiseerd en dan voornamelijk in dichtbevolkte gebieden. Eerst wordt gezocht in voor bos bestemde gebieden, en daarna pas kijkt men naar nieuw te bestemmen gebieden. Het initiatief daarvan ligt bij de gemeenten.

Teruggerekend naar de gemeentes komt de uitdaging tot 2030 neer op ruim 30 ha per gemeente. Het is volgens Ballekens een zo goed als onmogelijke opgave; het zou alleen al te duur zijn. “Maar de trend is daar, en daar moeten we rekening mee houden.” Ballekens verwacht verder dat klimaatdoelstellingen richting 2030 nog eens druk zetten op de landbouw. In totaal moet de broeikasgasemissie van de sector met 25% omlaag. Men evalueert nu het nutriëntenemissierechtensysteem en dat zal volgens Ballekens op termijn zeker leiden tot een herziening van het systeem.

Jan Cees Bron