Bedrijfsreportage: minder hectares kan ook voordelen hebben

Mark van der Veen is al de 4e generatie op het akkerbouwbedrijf van de familie Van der Veen in Dronten. Jan: "Mijn grootouders zijn hier begonnen als pioniers na de drooglegging van deze polder. Zij zijn 'uitgifte 1963' zoals dat heet." Zijn grootouders en ouders hadden een traditioneel bouwplan van 1 op 4 en teelden de gangbare gewassen zoals aardappels, suikerbieten, uien en graan.

De vader van Jan veranderde echter al van beleid in de jaren 80. Jan: "Die schakelde over op pootgoed telen.

Op een gegeven moment was een derde pootgoed en we huurden in die tijd 25 hectare akkerbouwland bij." Helaas overleed de vader van Jan al in 1995. Jan was pas 35 jaar. "Maar de voortgang van het bedrijf ging goed. Ik ben met pootgoed doorgegaan tot 2007. Omdat Mark totaal geen zin in pootgoed had, hij vond het sorteren en selecteren niet leuk om te doen, ben ik voor ruim tien jaar geleden overgestapt op tafelaardappelen."

Hoger rendement met tafelaardappelen

Best bijzonder is dat de familie Van der Veen met tafelaardappelen net zo veel winst weet te behalen als met pootgoed. Jan: "Ik denk dat dat komt omdat we deze aardappelen wat later poten als de grond wat warmer is. Daardoor krijgen wij een beter tal (aantal knollen per plant) wat de opbrengst enorm verhoogt. En dat ook nog eens met de helft minder arbeid." De percelen van de familie zijn lichte klei met 28 – 35% afslibbaar. In het voorjaar zijn de percelen voor het telen van pootgoed nét iets te koud.

Door de overstap naar tafelaardappelen kon de familie ook heel veel machines en apparaten verkopen, waaronder de sorteer- en palletiseermachine. Jan: "We hoeven nu niet meer te selecteren en te sorteren, dat betekent dus ook niet meer de hele dag in het stof hoeven staan. Daarbij moet je bedenken dat we het pootgoed van de buren ook nog eens selecteerden en sorteerden."

Tijdens Kerst 2014 vraagt Jan aan zijn zoon Mark precies dezelfde vraag als die de vader van Jan ook stelde na Jan's opleiding. Koop je een thermoskan en een broodtrommel om buiten de deur te gaan werken en alleen te helpen in het voorjaar tijdens het zaaien en in het najaar tijdens de oogst?

Of bedenken we iets waardoor we samen een boterham hebben op het bedrijf? Jan: "Ik zag namelijk al aankomen dat we anders naar 100 hectare zouden moeten groeien om er met beide gezinnen van te kunnen leven. Moet je trouwens voorstellen; in de jaren 60 konden drie gezinnen van die 48 hectare leven. Mijn vader, ik als zoon en nog een vaste kracht."

Als reactie op de vraag van zijn vader tijdens Kerst 2014 antwoordt Mark of biologisch een optie is. Mark werkte tussen zijn twintigste en zesentwintigste jaar veel bij biologische akkerbouwers en leerde daar de kneepjes van het vak.

Jan: "Mijn vrouw Aneth en ik zeiden: prima, maar dan schakelen wij vast om naar biologisch, want de combinatie omschakelen naar biologisch én het bedrijf overnemen is geen optie. Sowieso zit je door de omschakeling zo'n twee jaar met veel minder inkomen, want elke rotatie moet twee jaar gras/klaver zijn of luzerne om om te kunnen schakelen. Wij hebben er zelfs vier jaar over gedaan om biologisch te worden. Dit jaar (2019) zijn wij pas 100% biologisch."

Terug naar 48 hectare

Omdat dit jaar alle percelen biologisch geworden zijn, gaat Mark het overnemen van zijn ouders (2019) en is in de maatschap gekomen. De huurgrond die ze als gangbaar bedrijf nog hadden werd afgestoten. "Mijn grootouders begonnen met 48 hectare en wij zijn nu weer teruggegaan naar 48 hectare pachtgrond. Best bijzonder. In onze pootgoedtijd, dus voor 2015, huurden we zelfs 9hectare grond bij om voldoende pootgoed te hebben," zegt Jan lachend.

Het huidige biologische bouwplan van de familie is 7,5 hectare tafelaardappelen, 7,5 hectare boontjes, 7,5 hectare erwtjes, 7,5 hectare uien, 7,5 hectare spinazie, 7,5 hectare winterpenen en nog een halve hectare witte asperges.

Jan: "Het was even zoeken wat betreft de meest renderende gewassen, maar dit is voor ons vrijwel optimaal. Wij werken met een 1 op 6 rotatie, wat enorm bijdraagt aan het behoud van je bodem." Als de familie in de percelen last krijgt van Sclerotinia (rattenkeutelziekte) wordt de volgende teelt graan. Wat de onkruidbestrijding betreft werkt de familie samen met het agrarische uitzendbureau Abeos. Die leveren Poolse werkkrachten die onkruid komen bestrijden. Jan: "Het is inmiddels echter wel een kunst om zo'n vaste groep medewerkers te behouden."

Vragende markt

Wat de prijzen betreft is de familie volgens vader en zoon precies op het juiste moment omgeschakeld. Jan: "Dat is overigens onbewust zo gegaan, maar wel erg prettig. In de 4 jaar dat we bezig zijn geweest met omschakelen waren de prijzen ook heel matig en wij hadden ondertussen minder kosten.

De biologische markt is een zogeheten vragende markt, voorlopig blijft die markt alleen maar groeien is de voorspelling." Toch koopt of huurt de familie Van der Veen er voorlopig geen hectares bij. De gangbare akkerbouwgrond rondom hun bedrijf kost inmiddels zo'n 125 tot 135.000 euro per hectare, waarbij biologische grond nog iets duurder is.

De erven en gebouwen zijn eigendom bij de familie, dus kan er gebouwd worden. Jan: "We gaan dus twee oude opslagschuren slopen en daarvoor komt één grote loods van 1600 m2 terug. Daarin komt de machineberging en de op- en overslagruimtes voor de akkerbouwproducten. De nieuwe loods wordt zo gebouwd dat de vrachtauto's die hun producten komen halen binnen kunnen laden en lossen. De familie heeft al een kistenopslag in de koelcellen voor 2400 kisten. Ze kunnen al hun producten van de 48 hectare zelf opslaan.

Toch gaan ze wel vernieuwen. Jan: "De wortelkoeling wordt voorjaar 2020 CO2-koeling en de uien gaan we vanaf zomer 2020 drogen door middel van condensdroging. Wij proberen ieder jaar van die 48 hectare echt het máximale aan opbrengst af te halen en het meest optimale rendement te bereiken."

Slim verkopen

Een ander punt waar de familie op gericht is, is om hun producten op het juiste moment te verkopen als de prijzen het hoogst zijn. De bonen, spinazie en erwten gaan naar Green Organics. De uien en winterwortels worden op de vrije markt verkocht. Jan: "De uien worden meestal via Marbo Unions in Zeeland verkocht." De winterwortels worden meestal via Topfresh uit Kraggenburg verkocht. De aardappels via Agrico en altijd alleen maar in poolverband. Volgens Jan blijft het echter altijd zoeken naar het juiste verkoopmoment met de hoogste prijs. Jan: "Nu beslissen Mark en ik samen over het moment van verkoop. En ik ben ook nog jong, dus voorlopig stoom ik nog even flink door." In de loop van 2020 gaat Mark met zijn vriendin Marlot op de boerderij wonen. Jan en Aneth verhuizen dan naar Dronten.

Dick van Doorn