Startpagina Bedrijfsnieuws

Als corona toeslaat… Vlaamse export kwetsbaar voor verstoorde handel

Italië is vanwege het coronavirus tot ten minste 3 april in ‘lockdown’. Frankrijk, Duitsland, Nederland… alle landen in de buurt denken na over maatregelen. Uit cijfers blijkt dat de Vlaamse land- en tuinbouw bijzonder kwetsbaar is voor verstoorde handelsstromen. Waarbij gezegd: Italië is niet dé markt voor onze producten. Enkele bedrijven die Landbouwleven sprak, zeggen nog weinig schade op te lopen, maar vrezen wat komt.

Leestijd : 5 min

De vrees voor het coronavirus grijpt om zich heen. Het Europees Parlement legt het werk neer, luchtvaartmaatschappijen schrappen vluchten en de regering vraagt mensen elkaar niet langer te kussen of de hand te schudden. Consumenten kopen hier en daar supermarkten leeg. Vooral wc-papier, conserven en ontsmettingsmiddelen zijn gewild. Men vreest tekorten vanwege het virus of de zenuwachtige buurman…

De voedingsmiddelenwereld is ook bezorgd. De eigen productie kan in gevaar komen als werknemers besmet raken. Maar ook belangrijk: het Coronavirus leidt op korte termijn tot logistieke problemen en verminderde consumptie in Azië, die veelbelovende groeimarkt. Chinese havens liggen geheel of deels stil. China lijkt het virus onder controle te hebben, maar nog altijd ligt een groot deel van de economie er stil. De voorzichtige consument blijft liever binnen dan dat hij Europese kaas, friet of varkensvlees gaat kopen…

Volgt Europa? Wie de Italiaanse cijfers ziet, mag vrezen. Het land wordt deels afgesloten om de verspreiding van het virus tegen te gaan. In andere landen zal men de Italiaanse crisis met argusogen volgen, en vergelijkbare maatregelen in elk geval op papier voorbereiden om eventueel snel te kunnen schakelen.

Vlaanderen kwetsbaar

Als een sector in Vlaanderen zich zorgen maakt, is het de voedingsmiddelenwereld en in diens verlengde de landbouw. Agrohandelsproducten hebben in 2017 respectievelijk een aandeel van 11% en 12% in de totale Belgische in- en uitvoer, uitgedrukt in waarde. De uitvoer is goed voor 45 miljard euro. Het Belgische agrarische handelsoverschot bedraagt 6,5 miljard euro. Vlaanderen tekent voor 85% van de Belgische exportomzet.

Rekenmeester Carole Dembour van voedingskoepel Fevia beantwoordt de vraag over het belang van de Italiaanse markt voor Vlaanderen, met cijfers. “In 2018 heeft België voor een beetje meer dan 1 miljard euro aan voedingsmiddelen naar Italië uitgevoerd. Daarmee is Italië onze vijfde afzetmarkt.”

En wie neemt van die 1 miljard het leeuwendeel voor haar rekening? Vlaanderen. Vlaanderen is ook een vooraanstaande speler in de Europese agrohandel. Het aandeel van Vlaanderen in de Europese in- en uitvoer van agrarische producten bedraagt respectievelijk 6% en 7%. Vlaanderen is in de EU de zesde grootste uitvoerder van agrarische producten en moet enkel Nederland, Duitsland, Frankrijk, Spanje en Italië voor zich dulden.

De sector is ook van cruciaal belang voor de Vlaamse economie. Het is immers handel die netto wat oplevert. Enkel Nederland, Spanje en Polen hebben een groter agrohandelsoverschot.

Italië niet onbelangrijk

Het overgrote deel van de export gaat naar Frankrijk, Nederland, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. Maar Italië is niet onbelangrijk. Er ging in 2018 jaarlijks bijvoorbeeld voor 205 miljoen euro aan zuivelproducten naartoe, aldus het departement Landbouw en Visserij.

En voor 81 miljoen euro aan rundsvlees- en kalfsvleesproducten. Voor varkensvlees en plantaardige producten is niet direct een bedrag voorhanden, maar ging het in 2018 alvast om 28.000 ton vers en bevroren varkensvlees. Wat diepgevroren aardappelproducten en soortgelijke producten betreft, ging het om 105.000 ton.

Frietindustrie voelt dichte havens

“We zijn niet in paniek”, zegt CEO Marc Van Herreweghe van Mydibel, dat friet en aardappelspecialiteiten maakt. Het bedrijf is bijzonder op de export gericht. “Maar we voelen het wel. De logistiek in China ligt grotendeels nog stil. Als China moeilijk ligt, ligt heel Azië moeilijk. De schepen die onze containers meenemen, stoppen immers op meerdere plaatsen. Met een grote stop minder, gaat de prijs omhoog.”

Wat Europa aangaat, heeft Mydibel een kleine verkoopgolf achter de rug. “Het lijkt er toch op dat men hamstert. Tot nu toe hebben we dus geen volumeteruggang gezien. Maar wel een herlocatie, naar andere bestemmingen. Ik denk dat we dan spreken over 2 tot 3% van het volume.” Wat Italië betreft kan Van Herreweghe kort zijn: “Dat is 1% van onze afzet.” Maar: “De crisis roept wel emoties op en er is een risico op economische terugval. Toch denk ik dat over 12 of 18 maanden er geen impact meer is.”

Zuivel vreest terugval consumptie

De zuivel kan volgens de internationale landbouwbank bij uitstek, Rabobank, klappen verwachten door een terugvallende consumptie uit China. Marktanalist Sandy Chen van Rabobank becijfert dat 1% minder zuivelconsumptie in China in potentie al leidt tot 11% minder import. Bij 5% minder consumptie, krimpt de import met 25%. Directeur coöperatiezaken Eddy Leloup van Milcobel, de grootste melkerij in België, zegt dat zijn bedrijf veel mozzarella exporteert naar Italië, en ook kaas stuurt richting China. “Ons grootste probleem is een gebrek aan containers. De zendingen gaan wel gewoon door. Maar natuurlijk weten we niet hoe het verder loopt...”

FrieslandCampina, waar zo’n 300 Belgische boeren aan leveren, heeft intern maatregelen getroffen om besmettingen te voorkomen. Er wordt meer vanop afstand gewerkt, en grote vergaderingen gaan per scherm. FrieslandCampina heeft de groeiambitie voor 2020 ook met 1% bijgesteld in verband met de coronacrisis. Het nieuw groeidoel is nu gesteld op 2 tot 4%. De aanpassing is gebaseerd op problemen in China. Als in Europa leveringsproblemen komen, zal het bedrijf opnieuw gaan rekenen.

Slachterijen voelt onrust

Slachterijen zijn ook bezorgd. Voor kalfsvlees is de Italiaanse markt belangrijk. Wereldmarktleider VanDrie, met een slachthuis in Hasselt, haalt er zowat een kwart van haar omzet. Vooralsnog loopt de verkoop door. Datzelfde merkt commercieel directeur Marcel Heylen van branchegenoot Vanlommel, in Olen. “Italië is echt een kalfsvleesland. Ze houden van goed eten.”

Het grootste deel van de afzet van Vanlommel gaat naar de retail. Een meevaller, want vooralsnog blijven supermarkten wel open. Restaurants bijvoorbeeld zijn goeddeels gesloten. Volumes blijven dus op peil. “Maar we vrezen wel een beetje voor de klap die nog komen gaat, als de Italiaanse economie in zwaar weer terecht komt. Dat risico bestaat. We mogen de crisis niet onderschatten.”

Heylen hoopt dat de regering doortastend is. Zelf doen ze al van alles. Vanwege de link met Italië maar ook de omvang van de uitbraak net over de grens in de Nederlandse provincie Noord-Brabant, waar de overheid vanwege de snelle groei van besmettingen een soort halve lockdown heeft afgekondigd. Vanlommel bevindt zich circa 35km van de grens.

“We zijn ons bewust van onze kwetsbaarheid. We hebben veel vrachtwagens die uit Italië terugkomen. We verplichten die chauffeurs een mondkapje te dragen, en ontsmetten de wagens extra. We vragen personeel de handen vaak en grondig te wassen. Daarnaast ontvangen we even zo min mogelijk bezoekers. Alleen die bezoeken die voor de bedrijfsvoering essentieel zijn, gaan door.”

Ook varkensvlees en rundsvleesproducent Vion uit Boxtel, vlakbij Eindhoven, merkt problemen. De logistiek liep eerder vast in China, maar dat is nu voorbij. Volgens een woordvoerder zijn de problemen in Italië nu groter, omdat er veel onrust is onder de klanten van Vion. Ze kopen vooralsnog wel maar de vraag is in hoeverre stocks oplopen. Supermarkten blijven open maar restaurants bijvoorbeeld zijn zo goed als gesloten in heel het land.

Jan Cees Bron

Lees ook in Bedrijfsnieuws

Meer artikelen bekijken