Inagro doet onderzoek naar praktijk met minder middelen

Landbouwers worden al langer geconfronteerd met het feit dat ze steeds minder middelen ter beschikking hebben. Bovendien wordt een landbouwer die zijn teelten bespuit door de gemiddelde consument jammer genoeg met een scheef oog bekeken. Inagro en andere onderzoeksinstituten zoeken daarom naar manieren om het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen tot een minimum te beperken. De agrobiodiversiteit verhogen en de praktijk van intercropping zijn dan plausibele pistes die bewandeld kunnen worden. Deze praktijken werden dan ook getoond tijdens de tweede demonamiddag ‘Inagro te velde!’, waar Inagro-voorlichter agromilieu Ruben Mistiaen en onderzoeker Jonathan De Mey het publiek te woord stonden over het lopende onderzoek.

Agrobiodiversiteit verhogen

Ruben Mistiaen meldde de gemengde haag, keverbank en bloemenstrook/akkerrand als maatregelen om de agrobiodiversiteit te verhogen. Dat zijn 3 maatregelen die een landbouwer kan nemen om nuttigen vanuit de omgeving aan te trekken om plagen aan te pakken in het perceel. De keverbank is een nog niet veel gebruikte maatregel in Vlaanderen, maar zeker toepasbaar. “Het wordt al meer toegepast in Engeland en Duitsland”, geeft Mistiaen mee. Het gaat om een ophoging van zo'n 50-70 cm, waarop een mengsel van pollenvormende grassoorten wordt ingezaaid.

Regel is: Eén maatregel toepassen is goed, meer is beter. “Het gaat om een systeemaanpak”, geeft Mistiaen mee. “Hoe meer schakels in het systeem – met andere woorden het akkerland waaronder de bodem, nuttigen, akkervogels... - aangepakt worden, hoe efficiënter het systeem ‘draait’. Een ander voordeel bij meerdere maatregelen is de opbouw van een soort buffer. Wanneer je bijvoorbeeld de haag na een aantal jaar sterk terug snoeit, heb je nog steeds de bloemenstrook die de diversiteit aantrekt. Uiteraard hebben meerjarige maatregelen de voorkeur omdat de biodiversiteit zich hier kan opbouwen door de jaren heen.”

Hij geeft ook aan dat de maatregelen zoals een bloemenstrook en een keverbank complementair kunnen werken en er dus meer verschillende nuttigen in je percelen te vinden zijn als er meerdere verschillende maatregelen worden genomen . “In een bloemenstrook zullen bijvoorbeeld meer zweefvliegen en sluipwespen te vinden zijn dan in een haag of keverbank. Op een keverbank worden dan weer meer loopkevers teruggevonden dan in een bloemenstrook. Complementair zijn bijvoorbeeld ook een haag en een bloemenrand: de haag wordt dan overwinteringsgebied met vroege en late bloeiers, de bloemenstrook is dan voedselbron (nectar en pollen) tijdens de actieve maanden.”

Voor elke bedrijfsvoering

Elke landbouwer kan wel een of meerdere maatregelen toepassen in zijn bedrijfsvoering, afhankelijk van het probleem. Elk landbouwbedrijf is anders en de ene maatregel past beter dan de andere. Voor een juiste aanpak kunnen geïnteresseerde landbouwers daarom terecht bij Inagro. Mistiaen geeft aan dat als er teelten van een landbouwer vaak onder druk staan van plaagsoorten (bladluizen, trips…) het aanleggen van een maatregel te overwegen is, maar geen wondermiddel. “Men moet bereid zijn om een minimum aan plaagsoorten te tolereren in zijn gewas. Het heeft geen zin om in te zetten op agronatuurmaatregelen en dan het spuitschema van vroeger gewoon voort te zetten. Zo zullen er geen resultaten geboekt worden Door gebruik te maken van een selectief middel kunnen de nuttigen zoveel mogelijk ontzien worden. “Via de gewasbeschermingapp van Inagro (gewasbescherming.inagro.be) kunnen de landbouwers zich hieromtrent informeren.”

Ook wanneer er geen plaagsoorten in je perceel aanwezig zijn, heeft een bloemenstrook nut. “Wanneer de plaagdruk in het perceel laag is, kunnen de nuttigen zich terugtrekken in de bloemenstrook om zich te voeden, daar komen immers ook bladluizen voor. Dit kan je nu eenmaal niet vermijden. Uiteraard is het aangewezen om een bloemenmix te kiezen zonder bijvoorbeeld koolachtigen wanneer je van plan bent de bloemenstrook naast een kolenteelt te zaaien”, aldus Mistiaen.

Nog niet te laat in het najaar

Het hoeft geen voorjaar te zijn om sommige agrobiodiversiteitsmaatregelen in gang te doen treden. In het najaar en in de winter is er al heel wat mogelijk. “Tegenwoordig gebeurt bijvoorbeeld het aanleggen van een bloemenstrook (bij voorkeur meerderjarig) beter in het najaar. In september en oktober is de onkruiddruk immers veel minder en is de kans op een droge lange periode zeer klein. Als er snoeiwerkzaamheden gebeuren tijdens de winter is het mogelijk om een takkenwal bij de boerderij aan te leggen. Verder kan men voor voedselgewassen (BO’s) zorgen voor akkervogels, wat zoveel is als graan laten staan doorheen de winter voor de vogels. Of men kan Japanse haver zaaien als groenbedekker, mits de inzaai begin augustus kan!”

Ook andere kleinschaligere maatregelen kunnen dan worden uitgevoerd. Nestkasten ophangen (torenvalk, zwaluwen, kerkuil, steenuil) kan het hele jaar door.

Eerder bij kleinschalig en bio

Hoewel de maatregelen zowel bij gangbare als biologische bedrijven perfect te implementeren vallen, valt het de onderzoekers op dat vooral kleinschalige en biologische landbouwbedrijven ervoor kiezen. Alles moet steeds efficiënter en veel landbouwpraktijken zijn eerder intensief dan extensief gericht. “Wij doen ook onderzoek naar ‘meer productieve agromilieumaatregelen’, maar we moeten vaststellen dat dit vaak een heel moeilijk verhaal is vanwege het zeer intensieve karakter van de regio.

Een landbouwer die kiest voor kleinschalig, CSA, biologisch,… doet vaak een beroep op korte keten voor hun inkomsten en dan kan volgens Mistiaen het verhaal rond de boerderij meespelen in de verkoop van de producten. “Dan is het een pluspunt als de potentiële kopers kunnen zien dat de boer een bloemenstrook heeft aanliggen en dus ook moeite doet voor de natuur.”

Bovendien zijn biotelers genoodzaakt om meer op de ecologische processen in een ecosysteem te steunen, aangezien ze geen conventionele gewasbescherming mogen toepassen en strikte restricties hebben met betrekking tot bemesting. “En de kleinschaligere telers zijn gewoon vanzelf al meer bezig met deze natuurlijke processen.”

Steun door advies en subsidies

Omdat maatregelen rond agrobiodiversiteit wel degelijk hun nut hebben, is sensibilisatie en steun noodzakelijk. “Wij bereiken de landbouwers via workshops, demodagen, proefveldbezoeken, digitale communicatiekanalen, zoals onze wekelijkse nieuwsbrief, de Inagro website en uitgestuurde persartikels nav. projecten. We kunnen echter eveneens heel gericht persoonlijk advies geven indien de landbouwer dit wenst en ons hiervoor contacteert. Dit kan rechtstreeks, bijvoorbeeld via telefoon, of bijvoorbeeld aan de hand van zijn KRATOS-portefeuille, waar hij Inagro kan aanduiden als adviesverlener inzake biodiversiteit”, legt Mistiaen uit.

Bovendien kunnen landbouwers financieel gesteund worden bij de te nemen maatregelen. Via bepaalde gemeenten kunnen subsidies bekomen worden voor de aanleg en eventueel jaarlijks onderhoud van kleine landschapselementen zoals van een gemengde haag. Bloemenstroken kunnen dan weer in bepaalde gevallen rekenen op subsidies via de VLM.

De beste motivatie is natuurlijk dat de landbouwer een verbeterde rendabiliteit krijgt door het aanleggen van een maatregel. Inagro verricht daaromtrent wel wat onderzoek. Mistiaen: “Zo is Inagro bezig met een lopend onderzoek waarbij onderzocht wordt of gronden die een paar jaar onder agronatuurmaatregelen aanliggen (geen grondbewerking, geen gewasbescherming, input C bij inwerken van organische stof van de kruiden,…) een betere bodemkwaliteit nalaten, en dit zowel op vlak van structuur als op vlak van bodembiodiversiteit. Bovendien zou het ook mogelijk zijn dat bij het heropnemen van brede randen in het teeltplan er achteraf een betere productie is op deze randen.”

Onderzoek naar agrobiodiversiteit

Rond agrobiodiversiteit is er bovendien nog heel wat onderzoek lopende. Zo doet Inagro onderzoek in de Interreg-projecten Proverbio en Beespoke. “Zo voert inagro binnen Beespoke onderzoek naar het effect van een betere bestuiving van veldbonen, en het potentieel van luzerne als teelt ter ondersteuning van bestuivers in het landbouwgebied. De verschillende partners in het project werken rond het verhogen van de bijenbiodiversiteit en de bestuiving van veldbonen, aardbeien, kersen, appelen en koolzaad,” verklaart Mistiaen.

In het Partridge project worden grote bloemblokken ingezaaid met als doel de biodiversiteit in een demogebied met 30% te laten toenemen. Hierin werd recent onderzoek opgestart naar het bodemleven in zo’n bloemblokken.

En intercropping?

Inagro doet naast onderzoek naar agrobiodiversiteit ook onderzoek naar ‘intercropping’, het naast elkaar telen van 2 of meer gewassen. De juiste combinaties hebben zou positieve effecten hebben op de opbrengst en op de aantasting door ziekten en plagen. In het project Ecopad kwam al naar boven dat bij de combinatieteelt wortel en ui, de opbrengst van beide teelten goed was en het systeem zeker technisch haalbaar.

Inagro deed ook onderzoek naar intercropping van suikererwt in de teelt ui. Onderzoeker Jonathan De Mey: “Suikererwten zijn aantrekkelijker voor trips dan ajuinen, vooral als ze bloeien of net gebloeid hebben.” De onderzoekers tellen in de percelen de tripsen en bekijken welke schade er is aangericht. “De resultaten zijn nog niet sluitend tegen trips, dus meer onderzoek is sowieso nodig. Daarna moeten we uitzoeken hoe we het systeem intercropping het best praktisch haalbaar maken.”

Marlies Vleugels