Landbouwers investeren vlot in meer natuur

en in klimaatrobuuste maatregelen

De organisatie Boerennatuur Vlaanderen geeft aan dat een stimulans voor deze ontwikkeling de vernieuwde niet-productieve investeringen (NPI’s) zijn. In juli 2021 werden deze nog vernieuwd en gelanceerd in de sector. De Vlaamse land- en tuinbouwers reageerden hierop door ruim 1.700 aanvragen in te dienen voor maatregelen rond water, landschap, biodiversiteit en erosie.

Dat zijn mooie cijfers, vindt Boerennatuur Vlaanderen. Deze organisatie is een spin-off van Boerenbond en begeleidt – met hulp van partners – landbouwers bij het aanvragen, adviseren en uitvoeren van deze maatregelen. Ze blikt terug op een succesvolle campagne.

Win-winsituaties uitwerken

Bart Schoukens, secretaris van Boerennatuur Vlaanderen, merkt op dat landbouw en natuur vaak lijnrecht tegenover elkaar worden uitgespeeld. “Nochtans bestaan er duidelijke raakvlakken waarbinnen organisaties als de onze al ruim 10 jaar nuttig werk verrichten. We werken win-winsituaties uit waarbij ecologie én economie hand in hand gaan.

Het succes van niet-productieve investeringen (kleine landschapselementen, stuwen, erosiedammen…) is ondertussen duidelijk en de ondersteunende rol van onze organisatie valt hierin niet te onderschatten.”

Boerennatuurpakket

Landbouwers hebben de keuze uit 50 niet-productieve investeringen en moeten voldoen aan algemene en specifieke voorwaarden.

Om de drempel te verlagen en om dit hele aanvraagproces te illustreren, ontwikkelde Boerennatuur Vlaanderen een biodiversiteitspakket met de slogan ‘Slim aan zet met het boerennatuurpakket’. Dit groepeert 3 toegankelijke maatregelen – voorzien van een duidelijke handleiding – en loodst de aanvrager vlot doorheen de administratie.

Het boerennatuurpakket ging 1 jaar geleden in première. De teller staat momenteel op zo’n 200 bestelde pakketten. Het beslaat 80% van de aangevraagde niet-productieve investeringen binnen de cluster ‘biodiversiteit’ en vormt zo een krachtig signaal vanuit de landbouwsector zelf.

Maaike De Ridder, projectcoördinator bij Boerennatuur Vlaanderen, licht de cijfers toe: “In totaal verdelen we 200 steenuilnestkasten, 150 kunstnesten voor de boerenzwaluw, 200 bijenhotels en 100 wildredders. Deze bieden niet alleen plaats aan typische plattelandssoorten, maar houden ook plagen in bedwang. Zo kunnen 150 bewoonde zwaluwnesten zorgen voor 300 miljoen minder muggen en vliegen. Bijenhotels bieden plaats aan meer dan 1 miljoen solitaire bijen en betekenen een ware boost voor bestuiving. Wildredders zorgen, in combinatie met een aangepaste maaisnelheid en -patroon, voor minder maaislachtoffers. Dat is voordelig voor het wildbestand én voor de maaiselkwaliteit.”

Slim waterbeheer

Naast biodiversiteit is slim waterbeheer een belangrijk onderwerp van aanvragen voor niet-productieve investeringen. Stuwen en/of peilgestuurde drainage bieden de optie om water te sparen bij droogte en (vertraagd) af te voeren bij piekdebieten of veldwerken. Boerennatuur Vlaanderen behandelde 43 vragen rond deze materie en werkt aan 11 adviesdossiers, waarvan bijna 40 ha omvorming tot peilgestuurde drainage en de installatie van 5 stuwen. De potentiële waterbuffer van enkel deze dossiers loopt op tot de inhoud van maar liefst 125 Olympische zwembaden!

Danny Lemmens, melkveehouder uit Reet, is een van de gezichten achter deze dossiers en liet dit jaar zijn drainage omvormen met steun voor niet-productieve investeringen: “De oude drainagebuizen functioneerden niet langer naar behoren. Het drainagebedrijf werkte een nieuw plan uit en liet alle drains samenkomen in een grote moederbuis, die uitmondt in een peilput. Met een eenvoudige regelbuis bepaal ik nu het waterniveau in het perceel. Ondanks de droogte deed de maïs het hier goed deze zomer. Deze investering heeft dus onmiddellijk een voordeel gehad voor mijn bedrijf. De aanvraag voor de niet-productieve investeringen bracht ik zelf in orde, voor het technisch verantwoordingsadvies deed ik een beroep op Boerennatuur Vlaanderen”, vertelt Danny.

De terugbetaling van een aantal niet-productieve investeringen, zoals stuwen, peilgestuurde drainage, maar ook hagen, houtkanten en bomenrijen, vereist een bijkomend document. Voor peilgestuurde drainage en kleine landschapselementen volstaat een technisch verantwoordingsadvies, voor stuwen is een omgevingsvergunning nodig. In beide gevallen kan je hiervoor terecht bij Boerennatuur.

Vrucht van vernieuwing

Terwijl de oude regeling over 7 jaar amper 88 aanvragen genereerde, vroegen landbouwers sinds de lancering van de vernieuwde regeling bijna 1.500 niet-productieve investeringen aan. De vernieuwing werpt haar vruchten af, gestuwd door de begeleiding vanuit de projecten. Lode Ceyssens, voorzitter van Boerenbond, hoopt daarom dat de begeleiding niet stopt na deze projecten: “Boerenbond staat voor de volle 100% achter dit project. Het toont aan dat onze landbouwers zich bewust zijn van de uitdagingen in onze open ruimte én dat ze hier zelf mee aan de slag gaan. Een goede begeleiding en toelichting blijft echter nodig.”

Boerenbond vraagt de Vlaamse overheid om in de toekomst voldoende middelen te voorzien in de verdere uitrol van instrumenten zoals niet-productieve investeringen en ecoregelingen, opdat landbouwers zouden kunnen verder werken op dit elan en opdat ze meerwaarde zouden blijven realiseren voor de sector en voor de open ruimte.”

Tim Decoster