boerenherstelwet nodig hebben
Natuur en economie verzoenen
Dat zou ons zorgen moeten baren, gezien de moeilijkheden die wij hebben om hier stikstofbeleid te voeren. De landbouw, en bij uitbreiding de hele economie, daverde de voorbije jaren op haar grondvesten door het chemisch deeltje stikstof. De essentie van die stikstofcrisis is de vraag hoe we natuur en economie verzoenen in zeer verstedelijkte gebieden als Vlaanderen en Nederland. Laten we eerlijk zijn, daar hebben we vandaag nog steeds geen antwoord op. Het grootste slachtoffer van het stikstofbeleid is wel bekend: de jonge landbouwer die langetermijnperspectief en -zekerheid nodig heeft om hier morgen voedsel te kunnen blijven produceren.
Die jonge boeren zijn vandaag een zeer precaire groep. Het aantal landbouwers dat jonger is dan 35 jaar bedraagt in Vlaanderen amper 5%. Met een opvolgingsgraad die nauwelijks 10% overstijgt, lijkt daar in geen geval verandering in te komen. Passie is nochtans in overmaat aanwezig bij jonge mensen, dat zien wij elke dag, maar het beleid doet bij velen de moed in de schoenen zakken. Jongeren zetten dan maar hun droom, boer worden, opzij en beproeven hun geluk buiten de landbouwsector.
Wie eenmaal geproefd heeft van het leven buiten de landbouwsector keert niet snel terug. En mensen van buiten de sector vinden nauwelijks hun weg naar een landbouwbedrijf. Als zonder toekomstperspectief de instroom van boeren volledig stilvalt, wordt het een bijzonder moeilijke opdracht om nog gemotiveerde voedselproducenten te vinden.
Natuurherstelwet
De uitdagingen voor jonge land- en tuinbouwers zijn vandaag dus al gigantisch, maar morgen dreigt daar nog een natuurherstelwet, die een stikstofcrisis op steroïden kan veroorzaken, bij te komen. Nochtans kan niemand tegen de doelstellingen van het stuk wetgeving zijn: natuur in betere staat, met meer biodiversiteit en kwaliteitsvollere habitats. Dat willen ook wij graag. De collateral damage is echter onbesproken: Welk effect heeft de natuurherstelwet op de economie? Wat betekent dit voor jonge mensen die morgen willen ondernemen? Hoe implementeer je dit in de meest verstedelijkte regio van Europa?
Gezien de stikstofcrisis laat dat zich alvast raden. Nochtans rept de natuurherstelwet met geen woord over hoe ze ervoor zullen zorgen dat er in verstedelijkte gebieden een evenwicht kan worden gevonden tussen economie en ecologie. Geen letter over hoe de natuurherstelwet ervoor zal zorgen dat jonge boeren morgen kunnen ondernemen en dat ze hier ook aan landbouw kunnen doen. Nochtans heeft niet enkel het klimaat en de natuur nood aan verbetering. De landbouwsector, en meer bepaald het aantal jonge boeren, evolueert ook naar een kritieke toestand.
Het beleid slaagt er niet in om de historische en economische realiteit van een landbouwbedrijf te verzoenen met klimaat-, milieu- of natuurdoelstellingen. Zware beperkingen worden gewoonweg bovenop economisch zwakke landbouwers gelegd, waardoor toekomstperspectief troebel wordt.
Dat hoeft nochtans niet zo te zijn. We zouden een ambitieus Europees klimaat-, milieu- en natuurbeleid kunnen verzoenen met een ambitieus landbouwbeleid. Dat begint met een jonge boerentoets. We moeten eerst weten wat de impact is en waar die zal plaatsvinden. Dat weten we vandaag niet en dat leidt tot beleid waar ministers juichend, maar blindelings, hun handtekening onder zetten: Epimetheus betekent ‘later-nadenker’.
Neveneffecten
Als landbouwbedrijven volledig vast komen te zitten door de natuurherstelwet, dan is dat niet omdat dat een doelstelling van de natuurherstelwet is. Dan is dat omdat er met zo’n neveneffecten geen rekening werd gehouden toen het beleid uitgedacht werd. Neveneffecten kan je echter milderen, aanpassen en zelfs omkeren, mits een goed doordacht en alomvattend beleid. Zonder een dergelijke jonge boerentoets dreigen het jonge boeren te zijn die in de Griekse tragedie terechtkomen.
Wij willen liever niet wachten op een deus ex machina. We weten wat nodig is om naast klimaat-, milieu- en natuuruitdagingen ook jonge boeren perspectief te geven. Laten we dan vooral tijdig handelen om te voorkomen dat er binnen enkele jaren geen boerenherstelwet nodig is.
