Dat is onder meer het geval in Molenstede (Diest), waar de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) gestart is met de afbraak van een voormalig varkensbedrijf. De aankoop van bedrijven is een flankerende maatregel die de Vlaamse overheid aanbiedt om landbouwers te begeleiden en te compenseren wanneer er een te grote impact is op het leefmilieu door hun activiteiten.
Via natuurherstelwerken zal de vrijgekomen grond 2 nabijgelegen natuurgebieden (Dassenaarde en de Vallei van de 3 beken) met elkaar verbinden waardoor een groter aaneengesloten natuurgebied ontstaat.
Aankoop van de site
Door de geïsoleerde ligging tussen 2 natuurgebieden, was de impact van het varkensbedrijf op de natuur te groot, onder meer door haar ammoniakuitstoot. De voorbije jaren werd de VLM eigenaar van het varkensbedrijf en van de aanpalende gronden, goed voor ruim 5 ha. Samen met het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) en Natuurpunt onderzocht de VLM in 2020 een nieuwe bestemming voor de varkensstallen en voor de omgeving. Het gebied zal plaats maken voor natuur en zachte recreatie.
Begin deze maand gaan de eerste voorbereidende werken van start, zoals het ontmantelen van de binneninrichting die bestaat uit de voederbakken, voedersystemen en ligboxen. Vervolgens vult een erkend boorbedrijf de bestaande waterput en sluit die af. Ook de funderingen en ondergrondse constructies zoals de mestkelders worden volledig verwijderd.
Een erkend mestvoerder zal de mest die nog in de mestkelders zit afvoeren conform de mestwetgeving. In september begint de aannemer met de afbraak van de constructies: de 3 varkensstallen en de loodsen. In de weilanden worden de kleinere stalletjes gesloopt. Ook de volledige betonverharding rondom de gebouwen verdwijnt. De werken bedragen zo’n 145.000 euro en worden gefinancierd via het Vlaams flankerend beleid voor de Programmatorische Aanpak van Stikstof (PAS).
Natuurinrichting
Het hele opzet is om het gebied terug te geven aan de natuur. De site zal volledig worden opgenomen in de omgeving. Zo kan de natuur van de aangrenzende natuurreservaten binnenkort ononderbroken doorlopen als een mozaïek van soortenrijke graslanden, open bosstructuren en vennen. “Om dat te bereiken zullen er na de afbraak ook natuurherstelwerken plaatsvinden”, klinkt het bij Demir. “Een onderdeel daarvan is het herstellen van het oorspronkelijke, vlakke reliëf en het verarmen of verschralen van de bodem. Door de jarenlange bemesting is immers een overmatig voedselrijke toestand ontstaan rond het landbouwbedrijf, die nefast is voor de natuur. De grond die wordt afgegraven zal de aannemer gebruiken om de mestkelders, de bouwputten van de stallen en van de loods op te vullen. Andere natuurherstelwerken zijn het dempen en afkoppelen van een aantal afwateringsgrachten, zodat het water beter ter plaatse blijft en een oud ven kan worden hersteld. Tenslotte krijgt ook de nieuwe onthaalplek vorm in 2022. Nieuwe wandelpaden worden aangesloten op het wandelnetwerk de Merode.” Het beheer van de site komt in handen van Natuurpunt. In de toekomst wordt de site mee opgenomen in de begrazingsrasters. Schapen zullen er dan de belangrijkste natuurbeheerders zijn.
Flankerend beleid
De zogenaamde rode bedrijven zijn bedrijven die meer dan de helft bijdragen aan de maximale stikstofneerslag die de natuur kan verdragen. Het gaat om 58 veehouderijen en 2 mestverwerkers, zogenaamde ‘piekbelasters’, die zelfs met het voorlopige stikstofkader van 2015 met zekerheid niet langer hervergunbaar waren.
De Vlaamse Regering keurde destijds al voor deze bedrijven een flankerend beleid goed. Minister Demir gaat parallel met de uitwerking van de nieuwe en definitieve stikstofregeling verder met de uitvoering van het uitdoofbeleid voor deze rode bedrijven.
“Ik roep alle andere rode bedrijven dan ook op om vrijwillig in te tekenen op het aanbod en de vergoeding via de VLM. Elk teveel aan stikstof dat we in tussentijd kunnen voorkomen, moeten we aangrijpen”, aldus minister Demir.
