Compost, meer dan het overwegen waard

Compost kan verschillende voordelen bieden voor je bedrijf. Het is een bodemverbeteraar en brengt veel koolstof aan in verhouding met fosfor, maar compost biedt ook andere voordelen.

Vele voordelen

Organische stof opbouwen in je bodem is essentieel om deze gezond te houden. Het zorgt voor een betere sponswerking, waardoor je gewas resistenter wordt tegen extreme droogte of extreme regenval. Een organischestofgehalte binnen de streefzone zorgt ook voor een rijker bodemleven, waardoor onder andere je bodemstructuur erop vooruitgaat.

Organische stof opbouwen is echter geen makkelijk werkje dat je op korte termijn klaart. Het vraagt een doorgedreven investering in je bodem en het duurt een tijdje voor je resultaat ziet. Het is immers een traag proces. Bovendien bevat de traditionele organische bemesting zoals stalmest heel wat fosfor. Die beperkt de aanvoer van organisch materiaal in de bedrijfsvoering van landbouwers. Aanwezige landbouwers stippen op het uitwisselingsmoment de beperking op fosfor dan ook aan als een belangrijke hinderpaal om meer aan de bodemkwaliteit te werken.

Koolstof vastleggen

Compost biedt enkele voordelen ten opzichte van de klassieke organische bemesting. Zo is compost zeer efficiënt om duurzaam koolstof vast te leggen in de bodem: het blinkt uit in de aanbreng van effectieve organische koolstof. Dat is de hoeveelheid organisch materiaal die 1 jaar na toediening nog niet werd afgebroken en die dus bijdraagt aan de opbouw van organische stof in de bodem. Figuur 1 toont hoeveel meer effectieve organische koolstof (EOC) groencompost kan aanbrengen in vergelijking met stalmest en runderdrijfmest. Bovendien bevat compost relatief minder fosfor voor elke EOC die je aanlevert. Hierdoor kan compost het knelpunt van de beperkte afzetruimte voor fosfor deels omzeilen.

Meer dan alleen een koolstofbron

Compost is niet alleen een goede koolstofbron, het is een bodemverbeteraar die je bodem heel wat kan bieden. Zo bevat compost heel wat nutriënten. “Een mooie eigenschap van compost is de grote hoeveelheid kalium die het bevat. Wanneer ik compost in het voorjaar toedien, vul ik ineens een deel van de kaliumbehoefte voor mijn aardappelen in”, getuigt Michel Hendrickx. Door die kaliumgift (een gemiddelde van 10 kg/ton voor gft-compost) kan je heel wat besparen op kunstmest. Compost kan via mineralisatie ook wat stikstof naleveren aan je gewas, ook hierop kan je dus besparen. Nu kunstmestprijzen hoge toppen scheren, zijn die kleine besparingen mooi meegenomen.

Ook het effect van compost op de pH verrast veel aanwezige landbouwers. “Compost zorgt ervoor dat ik iets minder moet bekalken”, geeft Michel aan. De zuurbufferende eigenschappen en de calciuminhoud helpen tegen een verzurende bodem. Geven we tevens mee dat compost ook nuttige bodemorganismen bevat. Die helpen de biologie in je bodem vooruit met bijkomende voordelen naar bijvoorbeeld gewasbescherming.

Misverstanden door gebrek aan voorbeelden in de streek

Michel Hendrickx is één van de landbouwers die zijn eerste stappen al zette met compost. Veel aanwezige landbouwers geven aan dat ze compost niet echt kennen en dat ze daardoor wat terughoudend zijn om het te integreren in hun bedrijfsvoering. De aarzeling wordt bij velen nog versterkt door negatieve verhalen die hun ter oren zijn gekomen. Dat compost onkruidzaden zou bevatten, is een mythe die meerdere keren wordt aangehaald.

Gelukkig kan B3W de landbouwers geruststellen: het composteringsproces zorgt voor hoge temperaturen die zaden afdoden. Daardoor bevat de compost gecertificeerd door Vlaco geen levensvatbare onkruidzaden meer. De certificering gaat bovendien gepaard met controles die de kwaliteit van de compost garanderen.

Met de zoutconcentratie van compost moet je wel opletten. Vooral gft-compost heeft een hoog zoutgehalte (EC). Wanneer je er hoge hoeveelheden (bijvoorbeeld 45 ton/ha) per keer van toepast, kan dit voor problemen zorgen. Werk daarom met lagere dosissen per keer en werk goed onder. Bij een toedieningsdosis van 15 ton/ha treden er normaal geen problemen op. Als je deze dosis om de 3 jaar toepast, kom je bovendien niet in de problemen voor de afzetruimte voor compost.

Tot slot is ook de rijpheid van je compost een aandachtspuntje. Onrijpe compost toepassen voor zaai kan ervoor zorgen dat een deel van de stikstof die je toepast naar de vertering van je compost gaat. Daardoor vergroot de kans dat je gewas niet altijd voldoende stikstof kan opnemen. Gecertificeerde compost is normaal gezien afgerijpt, maar hier en daar worden er nog problemen mee gerapporteerd. “Koop je compost enkele maanden op voorhand aan. Zo kan je eventueel onrijpe compost nog laten afrijpen op je bedrijf,” geeft Michel nog mee als tip.

Gebrek aanbod kan stokken in wielen steken

Het thematisch uitwisselingsmoment van B3W werd afgesloten met een discussie over de beschikbaarheid: “Beschikbaarheid van compost is voor Hagelandse landbouwers het belangrijkste knelpunt”, meent akkerbouwer Michel. De vraag naar compost stijgt, terwijl het aanbod niet mee evolueert. Zo moeten landbouwers concurreren met de substraatteelt, die veel compost nodig heeft nu er geen veen meer gebruikt wordt. “Compost is niet altijd voorhanden wanneer je het nodig hebt als landbouwer”, weet Michel. Ook de kostprijs die gepaard gaat met het beperkte aanbod vormt een drempel. Aanwezige landbouwers geven aan dat stalmest in de regio makkelijker te verkrijgen en goedkoper is. De medewerkers van B3W drukken hier de landbouwers nog eens op het hart dat de baten in geval van compost ruimschoots opwegen tegen de kosten.

Meer weten?

Op de website b3w.vlaanderen.be kan je de presentatie van het evenement bekijken. Je vindt er ook het infoboekje terug dat werd samengesteld over het onderwerp. Klik op het tabblad ‘evenementen’ en onderaan bij afgelopen evenementen kan je het evenement ‘Hoe compost integreren in jouw bedrijfsvoering’ terugvinden.

Wil je de komende maanden ook de mening van andere telers en van B3W-begeleiders horen? Surf dan naar de B3W-webpagina (b3w.vlaanderen.be, schrijf je in en word lid van de groep ‘bodemkwaliteit’. Of hou de evenementenkalender in de gaten.

Heb je na het lezen van dit artikel nog specifieke vragen, aarzel dan niet om te mailen naar simon.verreckt@ b3w.vlaanderen.be of jasper.somers @b3w.vlaanderen.be.

Simon Verreckt en Jasper Somers, B3W