Internationale voedermarkt is het stuur kwijt door de oorlog
De oorlog tussen Rusland en Oekraïne heeft een enorme impact op de voedermarkt. De explosieve toestand zorgt voor veel onzekerheden.
Raf Beyers, adviseur bedrijfsontwikkeling en risk management bij United Experts, volgt de situatie op de voet. Hij beschrijft de effecten van een maand oorlog.
Oliehoudende gewassen
Oekraïne is de grootste exporteur van zonnebloemolie in de wereld. Na Australië en Canada is Oekraïne ook de derde grootste exporteur van raapzaad. “De Oekraïense voorraad raapzaad voor export was begin maart al uitgeput. Zonnebloemproducten vullen dit vooralsnog gedeeltelijk op, nu dit ook schaarser wordt, zou soja-olie een alternatief kunnen zijn. Maar daar lopen we tegen het feit aan dat gmo-sojaproducten vaak niet toegelaten zijn in bijvoorbeeld de EU. Palmolieprijzen gingen ook door het dak op de beurs van Kuala Lumpur”, stelt Raf Beyers.
De blokkade voor export van zonnebloemolie en -schroot zorgde voor grote spanningen op de markt van plantaardige olie. Zonnebloemschroot is een gewild product in de VLOG-diervoeding (niet-genetisch gemodificeerd voeder).
Vorige week bleef de situatie op de raapzaadmarkt nog zeer volatiel. Raapzaadolie en -meel worden meer en meer gekozen als alternatief voor zonnebloemolie en -meel. De situatie wordt mogelijk nog problematischer doordat Europa in een normaal jaar in de tweede jaarhelft ongeveer 2 miljoen Mt aan Oekraïens raapzaad invoert. De vraag is maar of, en in ieder geval in welke maand, er een nieuwe oogst zal zijn.
De geluiden om de productie van biofuel te verlagen ten gunste van de voedselvoorraad worden steeds sterker, alleen een stijgende olieprijs werkt hier niet echt aan mee. Er wordt in de EU en in Canada wel een hoger areaal aan oliehoudende zaden verwacht in het komende seizoen.
Sojabonen nog beschikbaar
Midden maart was de voorraad sojabonen in de VS fors verlaagd door de USDA ten opzichte van de februari-rapportering. De mindere weerscondities in Zuid-Amerika hebben de productieverwachtingen voor Argentinië en Brazilië doen dalen met circa 3,5%. De verwachting is dat soja blijft stijgen, door grote vraag naar sojameel in combinatie met productiedalingen (weersinvloeden) in Zuid-Amerika en dalende eindvoorraden. Beyers: “Er zou een lichtpuntje kunnen komen door een groter areaal aan soja, maar dit zal niet direct leiden tot een prijsdaling. Ook logistiek zijn er een hoop problemen. De verschepingen vanuit de VS verlopen lastig door extreme drukte.”
De olievoorraad is wereldwijd fors aan het dalen. Deze daling zien we ook bij sojaolie. “Dit zet mogelijk een rem op de hoeveelheid bonen die verwerkt wordt. Momenteel is er nog wel voldoende aanbod aan bonen. Mocht de uitval van zonnebloemolie een stijging in de vraag naar palmolie betekenen, dan zal er meer gecrushed worden en zal er ook meer sojameel beschikbaar komen. Bijkomende voordeel is dat de energieprijzen voor de crushers ook dalen. Momenteel zijn er nog niet direct zorgen over de beschikbaarheid van soja.”
Wispelturige markt voor maïs
Niet-gmo-mais is momenteel een acuut probleem en zal aanhouden, nu de aanvoer vanuit Oekraïne voor langere tijd wegvalt. Handelaren maken zich ook zorgen over de de beschikbaarheid van maïs tot aan de nieuwe oogst. Er zijn nog geen formele cijfers, maar de inzaai van maïs in de VS lijkt lager te liggen dan op hetzelfde moment vorige jaar. Er zijn ook grote zorgen over de inzaaimogelijkheden in Oekraïne de komende weken.
Het recente USDA-rapport hield de productieverwachting voor maïs vanuit Brazilie stabiel, terwijl die uit Argentinie iets verlaagd is. USDA blijft hiermee positiever dan de meeste analisten. De prijsverwachting voor maïs is daarom ook zeer zorgelijk (stijgend). Er bestaat een serieus risico dat er een groot areaal niet geplant geraakt in Oekraïne. De Nevedi spreekt de verwachting uit dat er dit voorjaar geen zomergewassen worden gezaaid in Oekraïne. Er zijn berichten naar buiten gebracht dat Rusland onder andere de export van maïs en tarwe gaat verbieden, ten- einde de eigen bevolking te kunnen blijven voeden. Bovendien zakt de euro verder weg ten opzichte van de dollar, wat negatief is voor de prijzen in Europa.
De markt voor maïs blijft dus heel wis-pelturig. Iedere berichtgeving uit de Zwarte Zeeregio wordt onmiddellijk vertaald in de koersen op Matif. De markt is daarmee haar stuur nog steeds kwijt. “We zien wel dat een aantal landen hun productie-eisen in diverse programma's aan het bijstellen zijn of al doorvoeren. Dit betekent dat er mogelijk meer ruimte komt voor gmo-mais en voor andere grondstoffen dan maïs. In de VS is de inzaai van maïs voortvarend gestart, in Brazilie is de second corn crop (Safrinha) voor meer dan 90% gezaaid, dus dat loopt allemaal mooi op schema. De termijnmarkten tot aan de nieuwe oogst blijven redelijk stabiel (hoog).
Tarweprijzen door het dak
“Direct na de Russische inval in Oekraïne liep de prijs van tarwe op de Matif in Parijs op tot 344 euro/Mt, een all time record. Uiteraard was dit een paniekreactie. Nadien zagen we de prijs voor de oude oogst terug dalen naar 290 euro/Mt en voor de nieuwe oogst rond de 265-270 euro/Mt. “Bij de start van het conflict leken de gevolgen voor de tarwemarkt mee te vallen, omdat Europa als geheel nog altijd netto-exporteur is”, omschrijft Raf Beyers de situatie van begin maart. “Er zal echter een verschuiving van handelsstromen plaatsvinden als de oorlog aanhoudt. De condities van de wintertarwe in de VS zijn gedaald als gevolg van winterkill. De tarweprijs in Chicago steeg daarmee onmiddellijk. De kwaliteit van Franse tarwe is zeer goed (95% goed/uitstekend), en ook gerst staat er goed bij (94% goed/uitstekend).”
Na een week oorlog had de tarwe de kaap van 400 euro/Mt gerond. Toch lijkt het op de Matif in Parijs tot een afvlakking van de prijzen te komen. Bijkomend is er wel de hoge inflatie, voornamelijk ingegeven door mega-stijgingen in de energieprijzen.
Midden maart werd door de USDA de eindvoorraad tarwe iets naar boven bijgesteld. Exporten vanuit Zwarte Zee-regio zijn verlaagd, die uit Australië verhoogd. “Daarnaast zagen we meer en meer exportbeperkingen voor tarwe (onder andere uit Rusland en India). Handelaren houden in de prijszetting al rekening met de mogelijkheid dat er geen nieuwe oogst tarwe beschikbaar komt uit de Zwarte Zeeregio.”
Sinds midden februari is de tarweprijs in Chicago met 75% gestegen, de laatste week zagen we weer een val van tegen de 25%. Potentiële kopers betalen extreem hoge prijzen om de voedselvoorziening toch enigszins te waarborgen (onder ander in Algerije, Tunesië, Iran). Dat zijn allemaal onzekerheden die de prijs hoog houden. Daarnaast is ook het tekort aan kunstmest een zorg.
Vorige week leken de tarweprijzen zich langzaam te stabiliseren rond 375 euro/MT. “We zagen nog wel een spreiding tussen de hoogste en laagste prijs van 30 euro/Mt. En India dient zich momenteel aan als grote exporteur van tarwe.”
De condities van wintertarwe in de VS dalen momenteel serieus. De wintertarwe heeft dringend behoefte aan neerslag. Ook de gewassen in Noord-Afrika staan er erg droog bij, hier wordt al van onherstelbare schade gesproken. Vanuit Oekraïne komen al berichten dat de zomerinzaai zeker 25-50% lager zal zijn. “Het blijft dus bang afwachten!”, besluit Raf Beyers.
