Helpt de supermarkt ons duurzamer eten? Superlijst gaat het na
Hoe makkelijk maken supermarkten het ons om duurzaam te eten? Een nieuw vergelijkend onderzoek, Superlijst, van Stichting Questionmark met de steun van Rikolto en Test Aankoop, in samenwerking met BOS+, IEW, FoodWIN en Bond Beter Leefmilieu, zoekt een antwoord op die vraag.
Superlijst is het eerste onderzoek dat over de jaren en in verschillende landen de prestaties van supermarkten op het vlak van duurzaamheid in kaart brengt. In België gaat het onderzoek rond milieu nu van start met de bekendmaking van de onderzoeksmethode, die geruggesteund is door een raad van wetenschappers. In november volgen de resultaten.
Superlijst Milieu neemt de komende maanden Colruyt, Delhaize, Carrefour, Aldi en Lidl (samen goed voor meer dan 80% marktaandeel) onder de loep. Daarbij wordt nagegaan in hoeverre ze inspanningen leveren om de verkoop van dierlijke eiwitten te verminderen, te kiezen voor producten uit duurzame landbouw, en ontbossing en voedselverspilling tegen te gaan.
Voeding cruciaal in klimaatuitdaging
Volgens het recentste IPCC-rapport dat begin april verscheen, zijn voedselsystemen verantwoordelijk voor 42% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Bij de huishoudens is voeding goed voor 28% van de ecologische voetafdruk. Dat is meer dan de impact van hun energieverbruik. Bovendien bepalen voedingskeuzes voor 48% tot 70% de impact van gezinnen op het gebruik van land en water.
“Meer dan 80% van wat wij eten komt via de supermarkt op ons bord”, zegt Jelle Goossens van Rikolto. “Daarmee kunnen supermarkten een significante bijdrage leveren aan een milieu- en klimaatvriendelijk voedingspatroon en aan de verduurzaming van de hele voedingsketen.”
Simon November van Test Aankoop: “Met Superlijst willen we inzicht geven in de mate waarin de supermarkten vandaag al hun rol opnemen. Daarnaast zal het onderzoek ook concrete aanbevelingen geven waarmee zowel supermarkten als politici aan de slag kunnen om het beter te doen. Die constructief-kritische insteek is voor ons belangrijk.”
Focus op 3 thema’s
Superlijst Milieu focust zich op 3 grote thema’s met het grootste potentieel om de impact van voeding op onze planeet te verkleinen: duurzame landbouw, eiwitshift en voedselverlies. Voor het vastleggen van die thema’s werd een beroep gedaan op de expertise van partners BOS+, IEW (Inter-Environnement Wallonie), Bond Beter Leefmilieu en FoodWIN.
Corentin Roland van IEW: “Overmatig gebruik van kunstmest en pesticiden verstoren de natuurlijke kringlopen, met negatieve gevolgen voor water, bodem en gezondheid. Superlijst onderzoekt daarom in welke mate supermarkten milieuvriendelijke landbouwpraktijken stimuleren en de keuze voor duurzame producten makkelijker maakt.”
Pieter Van De Sype, beleidsmedewerker van BOS+: “Superlijst gaat ook na of supermarkten actie ondernemen om ontbossing tegen te gaan, met name bij de teelt van soja, palmolie en cacao. Ontbossing door landbouw en veeteelt draagt bij tot de klimaatcrisis en het verlies van biodiversiteit.”
Ook onze vleesconsumptie zorgt voor een grote milieu-impact. Heleen De Smet van Bond Beter Leefmilieu: “Het gemiddelde Belgische dieet bevat relatief veel dierlijke eiwitten, zoals vlees en kaas, wat in het huidige landbouwsysteem een zware druk legt op de omgeving. Zowel Europees als Vlaams worden acties genomen om ons voedselpatroon meer plantaardig te maken. Superlijst gaat na wat supermarkten doen om de plantaardige keuze makkelijk te maken.”
Tot slot komt ook voedselverlies in het vizier. Gil Op de Beeck van FoodWIN: “Alleen in Vlaanderen al gaat jaarlijks ongeveer 907.000 ton voedsel verloren. Superlijst gaat daarom na in hoeverre supermarkten een ambitie en een plan hebben om voedselverlies en -verspilling tegen te gaan, zowel in de supermarkt, als bij hun leveranciers en de consument.”
Wetenschappelijk onderbouwde onderzoeksmethode
De onderzoeksmethode van Superlijst Milieu die vandaag wordt voorgesteld, detailleert voor elk thema de maatregelen die supermarkten kunnen nemen en de bijhorende indicatoren die gebruikt worden om de acties van supermarkten te beoordelen.
Stichting Questionmark ontwikkelde de onderzoeksmethode, in samenwerking met een raad van wetenschappers met expertise in landbouw, milieu, duurzaamheid, consumentengedrag en retail. Ook de experts van de supermarkten zelf werden geconsulteerd, al behield Questionmark het laatste woord.
Charlotte Linnebank, directeur Questionmark: “Superlijst is het eerste meerjarig Europees onderzoeksproject dat inzichtelijk maakt wat supermarkten doen om hun klanten te helpen kiezen voor gezond, duurzaam, diervriendelijk en eerlijk.”
Europese samenwerking
Duurzaamheid is een complex onderwerp. Om die reden wordt het Superlijst-onderzoek opgesplitst in verschillende deelonderzoeken. “Vandaag beginnen we aan het onderzoek voor Superlijst Milieu. In de nabije toekomst willen we ook mensenrechten en daarna gezondheid onderzoeken”, zegt Jelle Goossens van Rikolto.
Superlijst werd voor het eerst gelanceerd in 2020 in Nederland. Daar werden de thema’s gezondheid, milieu en dierenwelzijn al onderzocht. Daarnaast zijn inmiddels twee Superlijsten gepubliceerd in Groot-Brittannië en is het onderzoek voor de eerste Superlijst in Zweden gestart.
De onderzoeksmethode is beschikbaar op superlijst.be. Het onderzoeksrapport met de resultaten van Superlijst Milieu wordt begin november verwacht.
