Startpagina Actueel

‘Land- en tuinbouw reageren heel veerkrachtig op crisissen’

Over het algemeen is de huidige financiële toestand van de Belgische landbouwbedrijven (ondanks de aanhoudende mediaberichten over het stikstofakkoord, gestegen kostenstructuur…) redelijk goed te noemen. Dat zeggen Wim Vranken en Vincent Van Zande van bank Crelan aan de vooravond van de Agridagen, de vakbeurs voor intensieve veeteelt en mechanisatie op erfniveau die dit jaar in Ravels wordt georganiseerd.

Leestijd : 8 min

Crelan verlengt zijn engagement als hoofdsponsor van de Agridagen voor de komende edities en hoopt dat het evenement een positief verhaal kan brengen in een regio waar door het stikstofakkoord momenteel veel onzekerheid heerst. “Samen met de standhouders voelen we dat er na corona veel nood is aan rechtstreeks contact met alle mensen uit de sector. Kruisbestuiving kan er maar zijn door met elkaar te praten en te overleggen. De vorige Agridagen werden georganiseerd één week voor het land in lockdown ging en hadden toen onder meer bioveiligheid als thema. Veel treffender kon een thema niet zijn”, herinnert Wim Vranken zich.

Bijsturen

De bank maakt zich als hoofdsponsor nu op voor de eerste postcorona-editie van deze Agridagen. “De viruscrisis heeft financieel een relatief beperkte impact gehad op de land- en tuinbouwsector in ons land. Bij ons en bij onze klanten was er weinig of geen reden tot paniek. Wel hebben we hier en daar iets moeten helpen bijsturen. Wij proberen daar heel pro-actief in te zijn en wachten niet tot het kalf al verdronken is”, melden Wim Vranken en Vincent Van Zande. Wim Vranken is verantwoordelijk voor de krediettoekenning aan landbouw- en kmo-bedrijven bij Crelan. Zijn collega is verantwoordelijk voor het kredietbeleid, voor Environmental, Social & Governance (ESG) en voor analyses.

“Bedrijven die bijvoorbeeld ingingen op het coronaoverbruggingskrediet van de overheid, moesten dat al na één jaar terugbetalen. Voor een aantal bedrijven kwam die terugbetaling aan de overheid te snel en daar hebben wij een krediet voorgesteld gespreid over 5 of 7 jaar. We zagen in de aardappelsector en bij de sierteelt enkele haperingen, maar in zowat elke sector bleef het bestaande verdienmodel al bij al mooi overeind.”

Heel veerkrachtig

De veerkracht van de land- en tuinbouw is een conclusie die vandaag voor wel meer ‘crisissen’ opgaat. “De Belgische landbouw is heel veerkrachtig en kan snel en efficiënt inspelen op nieuwe gegevens, bijvoorbeeld inzake vraag en aanbod of bij plotse geopolitieke ontwikkelingen. Dat zien we vandaag opnieuw met de oorlog in Oekraïne. De algemene pers staat bol van onheilsberichten over tekorten aan zowat alles van kunstmest, tarwe en zonnebloemolie tot energie. Dan zie je dat onze Vlaamse glastuinbouwers de temperatuur in hun serres een paar graden lager zetten. Zo groeit alles daar net iets trager, maar blijven de kosten wel beter onder controle. Dat is maar één van de voorbeelden van hoe de sector zich aanpast. Uit dergelijke bedreigingen ontstaan nieuwe kansen en soms leiden die tot knappe innovaties”, stelt Wim Vranken.

Oekraïne

In analyses over dergelijke crisissen ligt de focus vaak verkeerd, menen de 2 landbouwspecialisten van Crelan. “Men ziet dat de consumentenprijzen voor pakweg vlees of melk stijgen door de crisis in Oekraïne en besluiten dan al snel dat dat gunstig is voor de veehouders, terwijl deze omzetverhoging al voorafgegaan werd door duurder veevoer. Daardoor houdt de landbouwer, die aan het begin van de hele keten zit, in feite maar net zo veel winst over als daarvoor.

Wij willen als bank flexibel zijn in krediet aan de landbouw. Wie een degelijk plan en bedrijfsmodel heeft, kan flexibel kapitaal opnemen of aflossen, volgens de schommelingen van de conjunctuur. Sneller en meer afbetalen bij hoogconjunctuur en snel kunnen opnemen als het moeilijk gaat: zo willen wij onze klanten mee verantwoordelijkheid geven”, duidt Vincent Van Zande.

Rechtsonzekerheid

In ons land stoppen elke dag (gemiddeld) 2 landbouwbedrijven. “Opvolging binnen de familie is vaak een probleem, maar rechtsonzekerheid is nog een veel groter probleem.” Door een heel beperkte voedselschaarste, bij het begin van de coronacrisis en nu met de oorlog in Oekraïne, is de consument de boer opnieuw meer gaan waarderen als oplossing voor de voedselonzekerheid. In de strijd voor het behoud van de open ruimte staan landbouw en natuurbehoud steeds vaker schouder aan schouder. Het is vooral in de politiek en soms in de media dat die brede waardering nog niet altijd weerspiegeld wordt. Het imagoprobleem zorgt er mee voor dat toekomstige en bestaande landbouwers afhaken.

“Door al die factoren samen zijn er in aantal misschien minder landbouwbedrijven, maar het totale landbouw-areaal op zich krimpt minder snel. De bedrijven worden gemiddeld groter en zijn daardoor kapitaalsintensiever. Die evolutie merken onze zelfstandige agenten aan de kredietaanvragen die binnenkomen”, zegt Wim Vranken.

Spiegel voorhouden

Land- en tuinbouw zijn rendabel, toch als je kijkt op langere termijn. “Op de korte termijn kunnen er al eens liquiditeitsproblemen ontstaan, zoals recent in de varkenshouderij. Op de langere termijn gezien is elke activiteit rendabel. Er is geen kredietaanvraag die wij zouden weigeren omdat die komt uit een deelsector waarvan wij verwachten dat die het minder goed zal doen. Wel beschikken wij als bank over heel wat data die we als advies meegeven aan onze klanten. Wij houden de landbouwers graag de spiegel voor van onze kennis en ervaring. Ons advies is degelijk onderbouwd en gaat verder dan het klassieke ‘buikgevoel’. Uiteindelijk is het het businessplan dat telt en de ondernemer is diegene die de finale beslissing neemt over waarvoor en hoe hij investeert.

De landbouw heeft misschien niet de snelle en hoge rendementen van vastgoed, maar de kans dat de bubbel barst is ook vele malen kleiner. Winst en risico zijn in verhouding. Omdat er altijd vraag zal zijn naar voeding, is de afzet zo goed als gegarandeerd, wat bij een overaanbod aan nieuwe kantoren of woningen niet het geval is. De return on investment in de landbouw ligt dus lager dan in andere sectoren, waardoor deze ondernemers verder vooruit moeten kijken. Het is aan de overheid om dat perspectief op lange termijn, dat vertrouwen dat de spelregels niet opnieuw zullen veranderen, te bieden”, zeggen Vranken en Van Zande.

Leasing

De landbouwsector blijft eerder conservatief als het gaat over financiering. Nieuwe financieringsvormen als coöperatieve aandeelhouders, crowdlending en –funding, win-win-leningen en leasing van machines, installaties of gebouwen blijven uitzonderingen. Al zijn er – vaak jonge – agrarische ondernemers die de mogelijkheden aftasten van alternatieve financiering en die de link tussen consument en producent willen valoriseren. “Die nieuwe vormen van bedrijfsfinanciering hebben nog geen brede ingang gevonden bij ons. Voor leasing kunnen wij binnen onze groep een beroep doen op de expertise van zusterbedrijf Europabank, maar de vraag ernaar uit de landbouw is voorlopig heel beperkt.”

Alternatieve financiering

“Crowdfunding met tegenpartij in natura zou in ons land één van de oplossingen kunnen zijn voor een investering van bijvoorbeeld 6.000 tot 10.000 euro, maar is misschien al moeilijker voor wie een nieuwe tractor moet aanschaffen. Met crowdlending zijn er projecten in Frankrijk, waar met behulp van deze platformen soms wel tot 1 miljoen euro opgehaald wordt per investeringsproject. Wij willen als Crelan hierin eerder de rol van facilitator spelen en vragen bij onze coöperanten en klanten één keer per jaar aandacht voor Belgische crowdfundingsprojecten van MiiMosa, het Franse platform dat zich toelegt op projecten in landbouw en voeding. Uit de inzendingen van vorig jaar werden één Vlaams en enkele Waalse projecten geselecteerd.

Het Vlaamse project was de financiering van het boren van een nieuwe waterput voor het biologische tuinbouwbedrijf Kempengoud, op de grens tussen Essen en Kalmthout. Van de vooropgestelde 20.000 euro werd iets meer dan 17.000 euro opgehaald. Wie het project steunt via crowdfunding, wordt niet terugbetaald zoals bij crowdlending, maar krijgt als bedanking een pakket aan groenten en fruit in verhouding tot het bedrag dat hij geeft. Zopas werd een nieuwe dergelijke oproep gelanceerd”, meldt Vincent Van Zande.

Energie als verdienmodel

Bij de landbouwer als energieleverancier hebben ze bij Crelan een dubbel gevoel. “Voor zover het gaat over energie die nodig is voor de eigen bedrijfsactiviteit, gaan wij als kredietverstrekker mee in het verhaal van het plaatsen van zonnepanelen, boerderijbatterijen, vergisters van mest, wkk-installaties en dergelijke meer. Zodra het een groter verhaal wordt dan dat en de landbouwer naast zijn klassiek bedrijf een nieuw, bijkomend verdienmodel opzet als producent van energie, dan bekijken wij dat eerder projectmatig. En dan waarschuwen we onder meer voor de vluchtigheid van de huidige interessante energieprijzen”, stellen Vranken en Van Zande.

Bio

Je hoort wel eens dat de landbouw in ons land 2 gezichten zou hebben, met het noorden dat verschilt van het zuiden, maar daar merken ze bij Crelan niet zo veel van. “In Vlaanderen zijn de land- en tuinbouwbedrijven misschien wat kapitaalsintensiever, omdat – om te beginnen – landbouwgrond er duurder is. Die prijzen stijgen in het zuiden net zo goed, al blijft het niveau er een stuk lager. In het zuiden zijn er procentueel meer weides, omdat niet elk terrein daar geschikt is voor andere landbouwactiviteit.”

“En Wallonië heeft een sterker ontwikkelde biomarkt inzake voeding, omdat de gewestelijke overheid daar sterker op inzet, al staat dat eigenlijk nog altijd in de kinderschoenen. Het stopt niet als je de producent en de consument overtuigd hebt. Iedereen in de keten daartussen moet daarin meegaan en daarin moeten nog een paar stappen gezet worden.

We moeten ervoor zorgen dat we niet in dezelfde situatie verzeild geraken als in Frankrijk, waar het aanbod aan biovoeding de vraag overstijgt, waardoor de prijzen eerder dalen in plaats van stijgen. Biologische land- en tuinbouw zal volgens ons niet overal het overheersende model worden. Er zal altijd een complementariteit zijn tussen het klassieke landbouwmodel en het biologische verhaal of andere alternatieven”, voorspelt Vincent Van Zande.

Fusie

Bij de bank Crelan staan er een aantal veranderingen op til. “De fusie met de Belgische tak van AXA Bank werd enkele maanden geleden goedgekeurd. Beide bedrijven blijven wel nog gedurende 2 jaren onafhankelijke juridische entiteiten. Net zoals bij de fusie met Centea indertijd, verwachten wij ook nu een organische samensmelting. Waar er zelfstandige agenten van Crelan en AXA naast elkaar bestaan, zal op een heel gemoedelijke manier naar een oplossing gezocht worden.

Wat alvast blijft, is dat wij als Crelan dicht bij onze klanten willen staan. Met de fusie met AXA Bank zal het krediet aan de landbouw uiteraard aan belang verliezen op het geheel van onze activiteiten. Tegelijk laten we de landbouw zeker niet los. Het blijft één van onze speerpunten en we hopen dat we onze omzet en marktaandeel als kredietverlener in de land- en tuinbouw kunnen doen groeien. Bij onze zelfstandige agenten zit heel wat kennis en ervaring over de land- en tuinbouw en die willen we koesteren. Het blijft het opzet van Crelan om de aanpak die we kennen met de landbouw te blijven vertalen naar andere sectoren. Onze filosofie van het ‘gezonde boerenverstand’ kunnen ze elders zeker gebruiken”, besluiten Wim Vranken en Vincent Van Zande.

Filip Van der Linden

Lees ook in Actueel

Meer artikelen bekijken