Staalnames tonen zeer lage aardappelopbrengsten
Staalnames die begin deze maand zijn uitgevoerd om de opbrengst van het aardappelgewas te peilen, geven historisch lage rendementen aan. Reden: de hete, maar vooral droge zomer van 2022.
Enkele praktijkcentra, waaronder het Proefcentrum voor de Aardappelteelt (PCA), Inagro, BDB, PIBO-Campus en de Vlaamse overheid voerden begin september de vierde proefrooiing in aardappelen uit (in het kader van het Landbouwcentrum Aardappelen). De 3 bemonsterde rassen bleven ver achter in opbrengst.
Opbrengst Fontane 19% lager dan meerjarig gemiddelde
De bemonsterde percelen met Fontane hadden op het moment van de staalname 138 groeidagen achter de rug. Het loof was afgerijpt tot een gemiddelde van ongeveer 70% (het tienjarige gemiddelde ligt op 50% na evenveel groeidagen). De staalname toonde een opbrengst van 38,5 ton/ha (alle sorteringen, inclusief uitval). Er werden 6 percelen genoteerd die het moeilijk hebben en die slechts 30 ton/ha of minder halen. De hoogst gemeten opbrengst is net geen 50 ton/ha. Wat het ras Fontane betreft, is er nauwelijks een verschil op te merken tussen Vlaanderen en Wallonië.
Gemiddeld zit 27 ton/ha of 72% in de sortering +50mm. Ook hier zijn er heel grote verschillen tussen de percelen van 14 tot 43 ton/ha.
Na evenveel groeidagen ligt het meerjarige gemiddelde (8 jaar) rond 48 ton/ha. De huidige opbrengst ligt hiermee bijna 20% lager dan die van de voorbije jaren, bemerkt het PCA. Slechts 2 bemonsterde percelen bereiken net deze opbrengst. De afgelopen 10 jaar zaten we na evenveel groeidagen nooit onder 40 ton/ha. Ook op vlak van de grofte kunnen we spreken van zeer lage cijfers met weinig friet.
Doorwas komt op de bemonsterde percelen Fontane weinig voor, met hier en daar een knol met een klein scheutje op of popperigheid. Toch blijven er 3 Vlaamse percelen met grotere problemen, waarbij 11 tot 17% van de gerooide knollen symptomen van doorwas hadden.
Uitval (in de vorm van groene, gekloven en/of misvormde knollen) vormt nauwelijks een probleem. Rotte aardappelen werden nergens gezien.
Opbrengst Challenger 22% lager
Ook voor het ras Challenger werden begin deze maand opnieuw stalen genomen om een inschatting te krijgen van de groei van dit aardappelras. De bemonsterde percelen hadden toen 139 groeidagen achter de rug. Het PCA stelt vast dat de gelijkenissen met Fontane groot zijn.
De bruto-opbrengst (alle sorteringen en uitval) ligt bij Challenger op een gemiddelde van 37,7 ton/ha, met een spreiding tussen 21 en 52 ton/ha.
Door het hogere knolaantal per struik bij Challenger is het logisch dat dit ras een fijnere sortering haalt, maar het valt momenteel wel heel laag uit. Bij de laatste proefrooiing werd 19 ton/ha in de sortering +50mm gemeten. Bij Challenger is er wel een opmerkelijk verschil tussen Vlaanderen en Wallonië, met respectievelijk een totale opbrengst van 42 en 34 ton/ha. Ook de percelen met Challenger gaan snel achteruit.
De knolaangroei bij Challenger is mogelijks nog beperkter geweest op het eind van de zomer dan bij Fontane. Bekeken op aantal groeidagen is de huidige opbrengst de laagste van de afgelopen 8 jaar (start van de proefrooiingen in Challenger). Ook de sortering blijft momenteel veel fijner dan de afgelopen jaren.
In jaren met doorwas lijkt Challenger hier wel wat gevoeliger voor te zijn dan Fontane. Toch ziet het PCA en partners dit jaar slechts op één bemonsterd perceel heel wat doorwas: 24% van de knollen vertoont daar symptomen. Het gaat dan zowel om popperigheid, scheutjes tot 4 cm lang en secundaire knollen met een diameter tussen 1 en 3 cm. Uitval werd nauwelijks gezien.
Innovator blijft ver achter
De groei van het ras Innovator werd tevens verder opgevolgd begin september. Hier moet wel de nuance gemaakt worden dat het over slechts 6 percelen gaat. Enige voorzichtigheid bij de interpretatie van de resultaten is dus aangewezen.
In de loop van augustus is de totale opbrengst (alle sorteringen, mét uitval) op de bemonsterde percelen niet meer toegenomen, stelde het PCA vast. De totale opbrengst blijft steken op 29,3 ton/ha. Over de 6 velden heen zit er een spreiding tussen 23 en 33 ton/ha. Het aandeel in de grove sortering ligt gemiddeld op 72%.
Het onderwatergewicht blijft hoog voor alle partijen, met waarden tussen 399 en 440 g/5kg.
De voorbije 10 jaar haalde Innovator een eindopbrengst van 50 ton/ha. Daar zitten we dus ver van verwijderd, bemerkt het PCA. Ook de grofte ligt normaal gezien een stuk hoger (86%) en de onderwatergewichten heel wat lager (376 g/5kg).
Blauwgevoeligheid
De stalen die begin september werden genomen om de opbrengst en kwaliteit na te gaan, werden ook gebruikt om de blauwgevoeligheid in kaart te brengen.
De blauwgevoeligheid van de opgevolgde Fontane in Vlaanderen bedroeg gemiddeld 233 op een schaal van 0 tot 400, waarbij 0 = niet blauwgevoelig en 400 = zeer blauwgevoelig. De blauwgevoeligheden van deze 18 percelen varieerden tussen 111 en 379. Bij Challenger zitten de indexen tussen 95 en 400, met een gemiddelde van 231.
Rooiomstandigheden
Het onderwatergewicht is één van de factoren die een invloed hebben op de blauwgevoeligheid. Ruwe handelingen bij het rooien en inschuren én de knoltemperatuur zijn andere parameters. Dit is heel belangrijk tijdens de oogst: lage temperaturen en hoge valhoogtes zijn uit den boze.
Volledigheidshalve moeten we nog meegeven dat ook celspanning binnen de aardappelknol een rol speelt. Meer kans op stootblauw is er bij een lage celspanning, hoge kaliuminhoud en droge bodem.
Uit onderzoek in het verleden is gebleken dat de werkelijke schade na het rooien en inschuren ongeveer de helft bleek van de door het PCA gemeten blauwgevoeligheid bij maximale belasting. De industrie hanteert doorgaans een norm van maximaal 80 voor beschadiging. Dat betekent dat de blauwgevoeligheid bij maximale belasting eigenlijk niet groter dan 160 zou mogen zijn. Met de waarden van dit jaar (230) zitten we daar ruim boven.
Loofdoding
Het PCA geeft nog mee dat zij veel vragen krijgen over de loofdoding in aardappelen, nu overal regenbuien gepasseerd zijn. Dit vocht kan aanleiding geven tot verdere dikking van de knollen en/of zelfs een daling van het onderwatergewicht als er nog groen blad en levende stengels zijn. Een andere reactie door het gewas is ook nog mogelijk, namelijk nieuwe bladvorming, scheuten op knollen en zelfs secundaire knollen. In dit laatste geval kan er sprake zijn van hergroei onder vorm van doorwas.
Dit jaar zijn er heel wat percelen met scheutjes op de knollen. Meestal gaat het om gewone kieming. “Als het gewas niet meer de kracht heeft om te hergroeien (afrijping té ver gezet en geen nieuw loof) zal hier geen secundaire knol meer aankomen. Loofdoden kan in dat geval geen kwaad. Het is zelfs beter het loof te doden om verdere, schadelijke aangroei in blad en knol te voorkomen”, adviseert het PCA.
“In geval van ernstige doorwas met nieuw blad en secundaire knolvorming is rooien en onmiddellijk afleveren de beste optie”, klinkt het nog.
