Vlaanderen mikt op statiegeld in 2025
Vlaanderen mikt op de invoering van statiegeld op drankverpakkingen in 2025. Minister van Omgeving Zuhal Demir heeft van de regering een mandaat gekregen om de onderhandeling met de andere gewesten op te starten.
Wat het statiegeld betreft mikt de regering op 20 à 25 cent, zowel voor blikjes als voor plastic flesjes.
Vlaanderen legde de sector in 2018 een duidelijke doelstelling op. Tegen eind 2023 moest de hoeveelheid zwerfvuil met 20 % worden teruggedrongen ten opzichte van 2015. Bij het begin van de legislatuur besliste minister Demir die deadline met 1 jaar aan te scherpen. Volgens de meest recente zwerfvuilcijfers van OVAM slaagt de sector er niet in die doelstelling te halen, bleek in oktober.
Ten opzichte van 2015 is sprake van een daling met amper 11 %. De hoeveelheid sluikstort nam in 2021 voor het eerste af tegenover de vorige meetperiode in 2019, maar in vergelijking met 2015 ligt het cijfers nog wel 27 % hoger. Daarom wordt er nu een versnelling hoger geschakeld voor de invoering van statiegeld.
Digitaal systeem
Zonder akkoord van de twee andere gewesten is een lancering echter niet realistisch, omdat er dan problemen aan de grenzen zouden opduiken. Demir geeft de voorkeur aan een digitaal systeem, in plaats van een inzameling van verpakkingen in bijvoorbeeld winkels. Daarbij zou de blauwe zak of een slimme vuilbak kunnen worden gescand om het statiegeld terug te krijgen. Er zou ook een beloning kunnen komen voor burgers die het goed doen.
De bedrijven die verpakte producten op de markt brengen, vertegenwoordigd door Comeos, Fevia en Fost Plus, reageren positief. Met het digitale systeem kiest Demir voor de meest gebruiksvriendelijke en toekomstgerichte oplossing om zwerfvuil effectief aan te pakken, vinden ze. “Met dit innovatieve systeem moet de grote meerderheid van consumenten, die al 25 jaar lang hun blikjes en flesjes netjes in de blauwe zak steken, hun gedrag niet omgooien.”
Milieuverenigingen sceptisch
Zowel Bond Beter Leefmilieu (BBL) als Recycling Netwerk zijn tevreden dat de Vlaamse regering de intentie toont om het statiegeld in te voeren. Maar het digitale systeem werpt heel wat vragen op. Zo betreurt BBL dat er ‘weer een proefproject’ wordt opgestart. “Er zijn te veel onduidelijkheden om een digitaal systeem op korte termijn te implementeren, terwijl er geen tijd meer te verliezen is”, zegt Nina Maat, beleidsexpert afval en circulaire economie bij BBL. “Het is positief dat Vlaanderen inzet op technologie en innovatie, maar dat mag niet ten koste gaan van onze doelstellingen en leiden tot een vertraagde uitrol van statiegeld.”
Ook Recycling Netwerk haalt aan dat het voorgestelde systeem ‘een enorm risico op vertraging, uitstel en afstel’ biedt. “Een statiegeldsysteem waarbij consumenten via QR-codes hun geld terug moeten krijgen, bestaat nog nergens ter wereld. Het is onduidelijk wanneer de technologie überhaupt rijp is voor de markt.” De 2 organisaties blijven voorstander van het klassieke systeem, waarbij de verpakking wordt teruggebracht naar de winkel.
Recycling Netwerk stelt daarom voor dat de overheid parallel met het scansysteem ook een plan uitwerkt voor het traditionele systeem ‘return to retail’, om voldoende garanties in te bouwen dat er in 2025 daadwerkelijk kan worden gestart met de invoering van het statiegeld. BBL en Recycling Netwerk stippen ook aan dat het project van de Vlaamse regering oorspronkelijk werd voorgesteld door de verpakkingssector. Maar de studies die de toepassing positief zouden evalueren, werden volgens de milieuorganisaties niet transparant gedeeld. “In de praktijk blijven er zeer veel vragen over privacy, fraude en toegankelijkheid, want niet elke burger heeft toegang tot digitale applicaties”, klinkt het bij BBL.
