Europese Commissie wil glyfosaat 10 jaar langer vergunnen

De Europese Commissie stelt de EU-landen voor om de vergunning van glyfosaat, het actieve bestanddeel van de veelbesproken onkruidverdelger Roundup, met 10 jaar te verlengen. Op 22 september wordt het voorstel voor het eerst formeel besproken door de lidstaten, in oktober wordt er gestemd. Het Belgische standpunt moet nog worden bepaald.

Voorlopig is er nog geen Belgisch standpunt over de vernieuwing van glyfosaat. - Foto: LBL

Door : Landbouwleven

Gepubliceerd op : 20/09/2023 16:58

Leestijd : 3 min

Of een werkzame stof op de markt kan worden toegelaten, wordt op Europees niveau beslist. De individuele lidstaten beslissen vervolgens over de vergunning voor specifieke producten - zoals Roundup van chemieconcern Bayer. Wegens de onzekerheid over de schadelijke gevolgen van glyfosaat voor mens en milieu geldt in België sinds een aantal jaren een verbod op de verkoop van de stof aan en het gebruik ervan door particulieren.

Verlenging tot 2033?

De huidige toelating van glyfosaat trad in december 2017 in werking en loopt nog tot 15 december 2023, nadat ze eind vorig jaar met een jaar was verlengd omdat de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) meer tijd nodig had om alle beschikbare wetenschappelijke studies en inzichten te analyseren. Het gaat om een dossier van maar liefst 180.000 bladzijden, goed voor 2.400 studies.

Omdat de analyse van het EFSA en het Europees Agentschap voor Chemische Stoffen (ECHA) geen grote bezorgdheden aan het licht bracht, stelt de Commissie nu voor de toelating van glyfosaat met 10 jaar te verlengen - tot 2033 dus. Dubbel zo lang als bij de start van de lopende toelating in 2017 dus, maar wel 5 jaar minder lang dan de maximumtermijn van 15 jaar.

Voorwaarden en beperkingen

Als glyfosaat langer wordt toegelaten, zullen de lidstaten wel een aantal voorwaarden en beperkingen in acht moeten nemen bij het vergunnen van producten met glyfosaat, zegt de Commissie in haar ontwerpverordening. Zo zullen ze expliciet het gebruik door particulieren (opnieuw) moeten beoordelen en rekening houden met de mogelijke indirecte effecten op de biodiversiteit.

In landbouwgebied zal een 'bufferzone' van 5 tot 10 m rondom met glyfosaat bewerkt terrein moeten worden gerespecteerd. Voor 5 soorten 'onzuiverheden' moeten maximumconcentraties worden ingesteld.

Eerst naar de lidstaten

Het voorstel van de Commissie gaat nu naar de 27 lidstaten, die er naar alle verwachting in oktober over zullen stemmen. Voor de goedkeuring is geen unanimiteit, maar een zogenaamde gekwalificeerde meerderheid nodig. Als er geen meerderheid voor het voorstel wordt gevonden, maar ook geen meerderheid tegen, dan beslist de Commissie zelf over de vergunning. Het laat zich raden hoe de Commissie over haar eigen voorstel zal oordelen.

Als de Europese toelating verlengd wordt, zullen de lidstaten hoe dan ook gevraagd worden alle producten met glyfosaat die ze hebben vergund opnieuw tegen het licht te houden. In ons land mogen chemische pesticiden als Roundup nu wel degelijk worden gebruikt, maar enkel door professionals.

Nog geen Belgisch standpunt

Het dossier werd op 20 september besproken in de commissie Gezondheid van de federale Kamer. Federaal minister van Landbouw David Clarinval stipte er aan dat de huidige wetenschappelijke consensus op EU-vlak erin bestaat dat de studies beslist geen aanleiding vormen tot bijzondere bezorgdheid met betrekking tot de veiligheid van glyfosaat. Hij zei ook dat volgens zijn administratie het voorzorgsbeginsel niet moet worden toegepast aangezien uit de wetenschappelijke beoordeling blijkt dat een veilig gebruik van de stof mogelijk is. Het EFSA heeft dan wel een aantal bezorgdheden uitgedrukt, maar die zijn niet uitzonderlijk en werden in het verleden ook voor andere werkzame stoffen aanvaard, aldus Clarinval.

Voorlopig is er nog geen Belgisch standpunt over de vernieuwing van glyfosaat. Volgens de huidige agenda zou dat in het kernkabinet van 6 oktober worden bepaald. Clarinval bereidt het standpunt voor en staat daarover in overleg met minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke.

Groen is tegen verlenging

Groen-vicepremier Petra De Sutter vindt alvast dat België op Europees niveau een totaalverbod op glyfosaat moet bepleiten. "Er zijn te veel aanwijzingen dat glyfosaat een impact heeft op onze gezondheid en het milieu. Er zijn sterke aanwijzingen dat glyfosaat verantwoordelijk is voor gezondheidsproblemen. Schadelijke effecten kunnen niet uitgesloten worden. In zulke gevallen geef je altijd voorrang aan de gezondheid."

Ze wijst erop dat ziekenfondsen, de Vlaamse Parkinsonliga, Kom op tegen Kanker en ook milieu- en landbouworganisaties al opgeroepen hebben tot een verbod. "Glyfosaat ligt al jaren onder de loep. Er zijn steeds meer academici die linken leggen met onze gezondheid en het milieu. Ook de Hoge Gezondheidsraad pleit al langer voor uitfaseringen van glyfosaat." Er is bovendien ook de impact op de biodiversiteit, zegt De Sutter. "Er is een duidelijk bewezen schadelijke impact van dit product op bijen."

Belga/AV

Totaalverbod is geen goed idee

Pieter Spanoghe, professor Gewasbescherming aan de UGent, gaf zijn standpunt hierover op Radio 1. Over mogelijke gevaren voor de publieke gezondheid is hij duidelijk: "Er is een verschil tussen mogelijk gevaar en de blootstelling aan een product. Het Europese Voedselagentschap (EFSA) legt de veilige dosis vast. Het zegt: als je die toepast op het veld, dan garanderen wij dat de meeste van die gezondheidseffecten onder controle zijn." Glyfosaat breekt bovendien na verloop van tijd af, het is dus niet vergelijkbaar met bijvoorbeeld het persistente PFAS. Je vindt het ook niet terug in gewassen die worden geteeld op percelen waar glyfosaat werd gebruikt.”Het gebruik van glyfosaat is bovendien enkel toegelaten door professionelen die een spuitlicentie op zak hebben en dus verantwoord kunnen omgaan met het middel.”

Spanoghe vindt een totaalverbod voor glyfosaat geen goed idee, onder meer omdat er vandaag geen gelijkwaardige alternatieven op de markt bestaan. Hij omschrijft glyfosaat als een wondermiddel dat zijn gelijke niet kent. "Als je de werking van dit ene product moet vervangen door meerdere toepassingen van verschillende andere gewasbeschermingsmiddelen, dan moet je trouwens hiervan de optelsom maken. Dit is een product dat al 50 jaar op de markt is en waar men al die tijd al met een vergrootglas op kijkt. En dan nog blijft er twist over bestaan..."