Vlaams Parlement keurt nieuwe pachtwet goed
Het Vlaams Parlement heeft op 4 oktober in de plenaire vergadering het licht op groen gezet voor het nieuwe pachtdecreet. Die nieuwe regels moeten eigenaars stimuleren om opnieuw te verpachten en moeten jonge landbouwers meer kansen geven om landbouwgrond te bewerken. Volgens initiatiefnemers Bart Dochy (cd&v), Cathy Coudyser (N-VA) en Steven Coenegrachts (Open Vld) moeten de nieuwe regels ook het vertrouwen tussen de eigenaar en de pachter versterken.
De oude pachtregeling - die voor het laatst grondig werd aangepast in 1988 - maakte vaak nog gebruik van mondelinge overeenkomsten en zorgde ervoor dat gronden lang in dezelfde handen bleven. De nieuwe gemoderniseerde regelgeving maakt van schriftelijke contracten de norm.
Looptijden blijven 9 jaar
De nieuwe pachtwet maakt nog steeds gebruik van looptijden van 9 jaar, maar na 18 jaar kan de eigenaar beslissen om de pacht op te zeggen om de grond te verkopen. De regeling van de erfpachten wordt hersteld in haar oude regime. Dit betekent dat erfpacht slechts kan voor contracten van minstens 27 jaar.
De wet op de beperking van de pachtprijzen, die de maximale toegelaten prijzen voor de pacht van landbouwgronden en in pacht gegeven landbouwgebouwen bepaalt, blijft van toepassing maar wordt geïntegreerd in één overzichtelijk decreet.
Modernisering
De pachtprijs blijft gerelateerd aan de landbouwrendabiliteit en wordt losgekoppeld van de speculatieve waarde die soms aan landbouwgronden wordt toegekend. Het nieuwe decreet voorziet ook in een aantal moderniseringen. Zo is er voorzien dat de pachter zijn gronden kan exploiteren via een eigen vennootschap en komt er de mogelijkheid om de verpachte gronden te verkopen via het verkoopplatform Biddit. Voorts worden gehuwden en samenwonenden gelijkgeschakeld en de tekst is ook genderneutraal gemaakt.
Gemiste kans
“Boerenbond is tevreden dat de fundamenten van de pachtregelgeving behouden blijven. Toch zitten er ook een aantal bedreigingen in het decreet en is het een gemiste kans om een aantal zaken te regelen”, zegt Lode Ceyssens, voorzitter van Boerenbond.
“Het is een spijtige zaak dat de mogelijkheden om pacht op te zeggen om bos en natuur te realiseren in het agrarisch gebied niet worden teruggeschroefd, maar zelfs nog worden verruimd voor gemeenten. De invoering van de leefbaarheidstoets is heel belangrijk en zou rechtszekerheid moeten brengen voor de leefbaarheid van land- en tuinbouwbedrijven als de pacht wordt opgezegd voor de realisatie van bos en natuur.”
Fundamenten blijven behouden
Boerenbond is tevreden dat de kerntaak van pacht in het nieuwe decreet behouden blijft: voldoende rechtszekerheid bieden aan pachters, zodat landbouwers op lange termijn een duurzame bedrijfsvoering kunnen uitbouwen. De gewone en bevoorrechte pachtoverdracht blijft mogelijk, het voorkooprecht van de pachter blijft overeind, de pachtprijs blijft gereguleerd en het pachtdecreet voorziet nog steeds in een beperkte lijst van opzegmogelijkheden. Kortom, de basisprincipes van de huidige pachtregelgeving blijven behouden.
Negatieve bijsturingen vermeden
Een aantal potentieel negatieve bijsturingen komen er niet. Zo blijft de teeltvrijheid en de vrijheid van exploitatie behouden. Er komen geen contracten van ‘bepaalde duur’ of van ‘korte duur’. Er komt ook geen algemene verplichting om bestaande mondelinge contacten om te zetten in schriftelijke contracten.
De relatie tussen de pachter en de verpachter wordt verder verbeterd waarbij wordt gezocht naar hernieuwde evenwichten tussen beiden. Er zijn ook verbeteringen om landbouwgronden in handen te brengen van actieve landbouwers.
Gemiste kansen
Maar er zijn voor Boerenbond ook een aantal gemiste kansen. Zo komen er geen bijkomende fiscale stimuli om eigenaars ertoe aan te zetten om nieuwe pachtcontracten af te sluiten en er wordt geen regeling voorzien voor de overname van een integraal bedrijf (en dus ook overname van alle lopende pachtcontracten) door zij-instromers.
“Er werd ook niet ingezet op een bescherming van het agrarisch gebied buitende pachtregelgeving. Het huidige aankoopbeleid van overheden en van natuur- en milieuverenigingen en het daaraan gekoppelde subsidiebeleid, onder meer om bos en natuur te realiseren, legt immers heel veel druk op het agrarisch gebied. De herziening van de pachtregelgeving is een gemiste kans om hierover een grondiger debat te voeren.”
Bos in agrarisch gebied
Ook in het pachtdecreet zelf komen er nieuwe mogelijkheden om pacht op korte termijn op te zeggen voor de realisatie van bos en natuur. “Vooral de nieuwe opzegmogelijkheid voor gemeenten weegt zwaar door. Boerenbond heeft er altijd voor gepleit om bos en natuur maximaal in de groene bestemmingen te realiseren en niet in agrarisch gebied. Het is dan ook een spijtige zaak dat de mogelijkheden om pacht op te zeggen om bos en natuur te realiseren in agrarisch gebied niet worden teruggeschroefd, maar zelfs nog worden verruimd voor gemeenten. De invoering van de leefbaarheidstoets is zeer belangrijk en zou rechtszekerheid moeten brengen voor de leefbaarheid van land- en tuinbouwbedrijven in de gevallen waarin pacht wordt opgezegd voor de realisatie van bos en natuur", aldus Lode Ceyssens.
Een gelijkaardige reactie als die van Boerenbond is te horen bij Groene Kring. Die erkent dat dit nieuwe pachtdecreet een stap vooruit is inzake toegang tot grond, ondanks enkele tekortkomingen. Volgens voorzitter Bram Van Hecke is toegang tot grond één van de eerste en grootste uitdagingen waar jonge landbouwers mee te maken krijgen. Het pachtdecreet probeert hier rekening mee te houden door in bepaalde situaties – wanneer een jonge boer aan het roer van een bedrijf staat – de opzegmogelijkheden te beperken. Pachtovereenkomsten met pensioenboeren kunnen makkelijker opgezegd worden, waardoor hun gronden in handen van jonge boeren terechtkomen. “Hierover zijn we uiteraard tevreden, maar het geheel mist toch enkele belangrijke maatregelen.”
Fiscale voordelen ontbreken
Eén van die maatregelen die had moeten worden toegevoegd, is het voorzien van stimulansen om pachters aan te zetten tot lange of loopbaanpachten. “De missing link in dit akkoord zijn de fiscale voordelen”, zegt Maarten Moermans, ondervoorzitter van Groene Kring. “Het zou ervoor zorgen dat we een kentering zien in de pachtwet, die dan pas echt aantrekkelijk wordt voor verpachters.”
Daarnaast is de mogelijkheid om in bepaalde bestemmingen en onder bepaalde voorwaarden te bebossen ook bij Groene Kring een doorn in het oog. “Landbouwgrond dient voor landbouw en verpachte grond moet zekerheid geven aan de boer. Het pachtdecreet brengt deze zekerheid in het gedrang door de voorwaarden voor de bebossing zo soepel te maken”, zegt Van Hecke.
Decreet zal niet het verschil maken
De voorzitter van Groene Kring stelt dat dit pachtdecreet op zich niet het verschil zal maken voor toegang tot grond. Er is volgens hem meer nodig om de toegang tot grond voor jonge boeren écht te verbeteren.
