Brede weersverzekering helpt West-Vlaamse aardappelteler door moeilijke tijden
De brede weersverzekering voor de landbouw is sinds de lancering in Vlaanderen een paar jaar geleden geen overweldigend succes. Wie er een heeft en er met dit natte najaar een beroep op kan doen, ondervindt de voordelen ervan. Dat is een geluk bij een ongeluk.
Met de eigen rooimachine op banden hebben ze, toen het nog kon, vooral de terreinen van de contractanten gerooid, naast hun eigen gronden. “We schatten dat een 10 tot 15% van onze aardappelen nog op het veld staat en zo goed als verloren is. Als we uitsluitend naar onze eigen velden kijken, loopt dat percentage op tot misschien wel 20%”, zegt Ellen, dochter van zaakvoerder Bart Nemegheer en financieel verantwoordelijke in het bedrijf. Alles samen gaat het over een kleine 50 ha die nog zou moeten gerooid worden.
Grootste schade in 20 jaar
“Wij beseffen wel dat wij niet zo hard getroffen zijn als de aardappelboeren in de Westhoek, aan de IJzer, maar ook hier is de bodem compleet verzadigd. Als er nu al snel vorst komt, valt er niets meer te redden van de frietaardappelen die nog moeten gerooid worden. Ook zonder vorst zijn de verliezen voor ons bedrijf aanzienlijk. Dit is de grootste schade die wij hebben in de 20 jaar dat De Aardappelhoeve bestaat”, zegt Ellen.
Niet enkel de klassieke aardappelen van het bedrijf in Tielt zijn getroffen. Van de bataten (zoete aardappel) staat nog 1,5 ha op het veld. Dat lijkt niet zo veel, terwijl deze teelt financieel wel zwaarder doorweegt vanwege de hogere verkoopprijs.
Waterrot en ziektes
“Op bepaalde velden kan je de rottende aardappelen al ruiken zonder dat je ze moet uithalen. Er zijn akkers waar misschien nog een deel kan gered worden, als de rooier tot op dat deel van het veld zou geraken. Zelfs als die aardappelen niet rot zouden zijn, zit je in die oogst met een heel hoge ziektedruk en snelle ziekteontwikkeling, omdat de aardappelen veel te lang veel te nat gestaan hebben. De bewaartijd daarvan zal kort zijn”, geeft Wouter aan.
“We doen er alles aan om wat we nu nog uit de grond kunnen halen zo goed mogelijk te behandelen. Gelukkig zijn wij voor de start van de bewaarperiode niet afhankelijk van de luchtvochtigheid van de buitenlucht, maar kunnen we een beroep doen op onze nieuwe loods, waar we de aardappelkisten kunnen drogen en ventileren”, stelt Bart Nemegheer.
Ruggen weggespoeld
“Wij zijn gespecialiseerd in tafelaardappelen, zoals de Nicola. De lastenboeken daarvoor van de retail zijn heel streng, bijvoorbeeld voor de kwaliteit en kleur van de schil. Dat wordt dit jaar een uitdaging voor de Belgische aardappelsector. De aanhoudende regen heeft zowat overal de ruggen weggespoeld, zodat een groot percentage van de oogst een deels groene schil heeft”, duidt Wouter.
Het verlies aan volume aardappelen wordt voor De Aardappelhoeve niet evenredig gecompenseerd door de hogere prijzen die nu al voor aardappelen gevraagd worden. “De aardappelprijs stijgt, maar dat is op de vrije markt. Onze verkoopprijzen worden vastgelegd door vooraf te onderhandelen met de retail. Wij ‘genieten’ dus niet van de hogere prijzen. Integendeel, omdat wij onze beloofde volumes toch moeten leveren aan de retail, moeten wij nu de verloren volumes veel duurder aankopen op de vrije markt dan dat we ze zelf zouden geproduceerd hebben”, vertelt Bart.
Ellen Nemegheer is tevreden dat ze bij deze tegenslag een beroep kan doen op de brede weersverzekering. “Wat op het veld staat, vertegenwoordigt toch een aanzienlijk kapitaal. Een bedrijf als het onze zou een groot financieel risico lopen zonder zo’n verzekering. Deze ramp zal waarschijnlijk nog erkend worden door het Rampenfonds, maar die procedure vergt heel wat tijd vooraleer de schade vergoed wordt. Met de verzekering is de procedure veel duidelijker en korter en volgt de uitbetaling veel sneller, zodat je snel weer verder kan.”
Snelle uitbetaling
Jan Schreuder, directeur België/Nederland, en Daan Dessomviele, relatiebeheerder akkerbouw/tuinbouw van verzekeringsmaatschappij Vereinigte Hagel, geven aan dat hun maatschappij waarschijnlijk nog deze maand de schade bij De Aardappelhoeve zal kunnen vergoeden. “De procedure is inderdaad heel kort en niet ingewikkeld. De boer geeft aan welke schade er is op welk perceel, bezorgt ons een paar duidelijke foto’s van de toestand van het veld en dan verzamelen we op ons kantoor de aanvragen om het vervolg te coördineren. Daarna komen er deskundigen langs die, afhankelijk van de grootte van het perceel, ter plaatse één of meerdere proefrooiingen doen. Als je dat vergelijkt met de procedures voor het Rampenfonds, dan werkt dit inderdaad een heel stuk sneller”, zegt Schreuder.
De brede weersverzekering dekt enkel de schade op het veld. Als er bijvoorbeeld bij de bewaring nog grote onvoorziene verliezen opduiken, valt dat niet meer onder de verzekering. Ook wordt gekeken of de boer er vooraf alles aan gedaan heeft om schade te voorkomen. Bij wateroverlast betekent dat greppels graven en je waterhuishouding op orde hebben. “Het Rampenfonds wordt in België afgebouwd. Binnen een paar jaar kan geen enkele boer daar nog een beroep op doen en is de brede weersverzekering de enige optie voor de landbouwer bij droogte, zware regen, hagel, vorst, storm...”, stelt Dessomviele.
Rampenfonds stopt
Dat deze verzekering voorlopig nog geen groot succes is, wijten Schreuder en Dessomviele aan 4 zaken. “Sommige landbouwers onderschatten het risico van het weer voor hun gewassen buiten op het veld en de financiële risico’s die daaruit volgen. Het weer wordt in een snel tempo veel extremer dan we gewoon zijn, met lange droge zomers en lange natte periodes in de oogsttijd. De schade aan de gewassen wordt in verhouding bovendien groter. Maar heel wat landbouwers zien het risico niet, zolang ze niet zelf het slachtoffer zijn”, vertelt Schreuder. Risicomanagement is een essentieel onderdeel van de bedrijfsvoering. De brede weersverzekering is geen verdienmodel, maar een noodzakelijk middel voor de continuïteit van het landbouwbedrijf.
Een tweede zaak is dat boeren in Vlaanderen eerst zelf de subsidie voor de verzekering moeten betalen voordat men die later op het einde van het jaar weer terug ontvangt. In Nederland mag men de subsidie gelijk van de premie aftrekken en dat scheelt in Vlaanderen 65% van de totale premie die de landbouwer moet betalen.
Meer duidelijkheid nodig
“Een derde zaak die moet verbeteren is dat het duidelijk moet zijn voor nieuwe instappers in de verzekering of er daarvoor nog een subsidie zal zijn en hoeveel die zal bedragen. Dat is nu enkel duidelijk voor wie 3 jaar geleden aan deze brede weersverzekering begon. Wie nu wil instappen, heeft daarover geen duidelijkheid”, meent Dessomviele.
Een laatste hinderpaal die de 2 vertegenwoordigers van Vereinigte Hagel willen zien verdwijnen, is de taks op deze verzekering. “Bijna overal in Europa zie je dat de overheid dit soort verzekeringen niet belast, net omdat ze willen dat elke landbouwer ze zou nemen. Zonder taksen is de verzekering goedkoper. In België worden we daarin nog niet gevolgd door de beleidsmakers. In het algemeen ervaren we hier weinig steun vanuit die hoek. Er is een hoorzitting geweest in het Vlaamse parlement dit vroege voorjaar over de redenen waarom de brede weersverzekering niet ruimer aanslaat, maar aan de werkpunten werd nog niets veranderd. Dat wordt blijkbaar vooruitgeschoven naar een volgende regering, na de verkiezingen van 2024”, vertellen Schreuder en Dessomviele.
Inzetten op andere rassen
Bij De Aardappelhoeve rekenen ze niet enkel op een verzekering voor hun volgende oogsten. “We hebben al gediversifieerd naar bataat, sjalotten en uien om het risico wat te spreiden en voorts willen we meer inzetten op aardappelrassen die sneller kunnen geoogst worden. Sommige klanten hebben evenwel graag een lange bewaartijd voor de aardappelen en die lange bewaartijd vind je voorlopig vooral bij de rassen die het laatst in het seizoen gerooid worden”, besluit Wouter Devlies.
