De stilte van Timmermans
Niet enkel in Vlaanderen en Wallonië, maar ook in Spanje, Frankrijk, Duitsland, Nederland, Hongarije, Italië, Polen en Letland roeren de boeren zich. Vaak zijn nieuwe of aangekondigde nationale maatregelen ‘the drup’ die ‘the emmer’ doet overlopen. Als we kijken naar de fundamenten van het Europese boerenprotest, dan komen vaak de vrijhandelsakkoorden en de Green Deal naar boven.
Vrijhandelsakkoorden bestaan al bijna zo lang als de Europese Unie zelf. Het zijn vaak schimmige deals waarbij vooral de successen in het daglicht worden gezet en de nadelen onder de mat geveegd worden. Landbouw is in al die vrijhandelsakkoorden heel vaak de pasmunt geweest om de export van Europese technologie en gebruiksgoederen te bewerkstelligen. Europa vroeg bijvoorbeeld om makkelijker auto’s te exporteren en in ruil werd de Europese markt opengezet voor de invoer van graan of vlees.
Dat zo’n politiek van vrijhandelsakkoorden ooit eens op zijn limieten zou lopen, stond in de sterren geschreven. Je kan van de Europese landbouwers niet verwachten dat ze kunnen blijven concurreren met almaar meer continenten en landen, waar bovendien heel andere wetgeving geldt en waar landbouw op heel andere manieren gestuurd en gefinancierd wordt.
Als je – zoals Europa doet – dan ook nog eens tegelijk de beste leerling van de wereldklas wil zijn in het opleggen van almaar strengere duurzaamheidsnormen en -plichten aan de landbouw, dan botst het model van de op elkaar gestapelde vrijhandelsakkoorden helemaal met de realiteit van de marktwerking.
Het is daarbij tekenend hoe stil het is aan de kant van voormalig Eurocommissaris Frans Timmermans, de Nederlandse politicus die zichzelf opwierp als de architect en behoeder van onder meer de Green Deal, de Farm-to-Fork-strategie en de natuurherstelwet. Hij heeft die allemaal met veel vuur verdedigd tot het punt dat ze waren goedgekeurd. Toen de eigenlijke uitvoering op het terrein eraan kwam, moest hij plots naar Nederland om zijn partij te behoeden voor een verkiezingsnederlaag en liet hij zich op Europees niveau vervangen door politici met veel minder geldingsdrang. In de formatiegesprekken voor een Nederlandse regering is voor hem voorlopig geen plaats en over de boerenprotesten of zijn Green Deal hoor je hem nu nauwelijks.
Nu duidelijk is geworden dat de strenge Europese landbouwpolitiek niet te combineren is met de vrijhandelsakkoorden van datzelfde Europa, is de stilte bij Timmermans en het uitblijven van een Europese politieke reactie op de wijdverspreide boerenprotesten tekenend voor de stuurloosheid van het Europese schip. Velen voelen zich geroepen om de koers van dit schip te veranderen – elk naar de richting die ze zelf in gedachten hebben – maar er staat geen echte kapitein aan het roer. Het schip stoomt op volle kracht door naar nergens, wachtend op de nieuwe bemanning na de volgende verkiezingen.
