Aardappelproductie 2023 naar beneden bijgesteld
Het Proefcentrum voor de Aardappelteelt (PCA) stelt haar inschatting van de aardappelproductie in 2023 bij naar beneden, omdat 7 % van het uitgeplante areaal niet gerooid werd. Dit wordt als helemaal verloren beschouwd.
Het PCA deed de afgelopen najaar en winter enkele malen een bevraging bij telers om te polsen naar het areaal dat reeds geoogst was. Daaruit bleek dat op 15 november ongeveer de helft van de Vlaamse deelnemers nog niet klaar was met de oogst. In Vlaanderen moest nog 14% van het totale areaal gerooid worden. Uit een nieuwe bevraging blijkt dat op 1 februari dit percentage gedaald is naar 9%.
6.000 tot 6.500 ha niet gerooid
De meeste overblijvende percelen zijn nu helemaal verloren door een combinatie van regen en vorst. Er hangen hooguit nog 1 à 3 oogstbare knollen per struik, waarvan de kwaliteit niet meer geschikt zal zijn voor friet of chips. In West-Vlaanderen, de provincie met het grootste areaal aardappelen, is ook procentueel het grootste areaal blijven liggen (13%), gevolgd door Oost-Vlaanderen (11%) en Vlaams-Brabant (9%). In Antwerpen en Limburg zou volgens de enquête van het PCA maar 1% van het areaal late aardappelen niet gerooid zijn. Uitgedrukt in areaal zou dan naar schatting ± 5.000 ha niet gerooid zijn in Vlaanderen.
Ook in Wallonië is op 1 februari niet alles gerooid. Daar bleef naar schatting ongeveer 4% van het areaal consumptieaardappelen op het veld.
Met voor Wallonië 4% en 9% voor Vlaanderen komt dat voor België samen uit op 7% van het areaal bewaaraardappelen dat nog op het veld staat. Uitgedrukt in areaal is hiermee 6.000 à 6.500 ha niet gerooid in België.
Aanpassing totale productie oogst 2023
Doordat uiteindelijk heel wat aardappelen in het veld zijn gebleven, ligt de totale productie lager dan het PCA in het najaar had berekend. Toen hoopten we nog met z’n allen dat een groot deel van het areaal nog gerooid zou raken.
In november was ingeschat dat er nog ongeveer 550.000 ton aardappelen in de grond zaten. Daar is slechts maar een kwart meer van gerooid. Dit betekent dus een verlies van 400.000 ton aardappelen. Daarmee komt de totale Belgische productie consumptieaardappelen uit op 4,44 miljoen ton. Dat is 8% minder ten opzichte van de raming in november.
Het vijfjarige gemiddelde ligt op 3,97 miljoen ton of dus lager. Tussen 2017 en 2022 (laatst gekende cijfers) is de verwerkingscapaciteit van de Belgische verwerking echter wel gestegen met 1,6 miljoen ton aardappelen.
Afzet voorbije maanden
De afzet vóór half november 2023 bestond uit een gemiddelde hoeveelheid vroege aardappelen (250.000 ton) en 850.000 ton late rassen van het veld weg en na korte bewaring (voor 15 november). Samen was deze afzet goed voor ruim 1,10 miljoen ton aardappelen, berekende het PCA. Dit was 9% meer dan het vijfjarige gemiddelde.
Tussen half november en 1 februari werd zo’n 780.000 ton bewaaraardappelen afgeleverd. Ook dit is zo’n 11% meer dan de afgelopen 5 jaar. De toename is zowel te zien bij de afzet van de vrije aardappelen als bij de contracten, laat het PCA weten.
Tot eind januari werden samengeteld 1,89 miljoen ton aardappelen afgeleverd. Dit is meer dan het vijfjarige gemiddelde en meer dan de afgelopen 3 jaar. De vraag van de verwerkende industrie neemt dan ook jaar na jaar toe. Enkel na oogst 2019, met een vergelijkbare totale productie, verliep de afzet nog iets sneller.
Actuele aardappelvoorraad
De totale Belgische voorraad werd volgens de recentste cijfers die we bemachtigden én die dateren van begin februari, geraamd op 2,56 miljoen ton aardappelen. Al enkele jaren ligt de voorraad op 1 februari rond de 2,5 miljoen ton. Het vijfjarige gemiddelde ligt iets lager door de lage voorraden na oogst 2018 (zeer lage opbrengst).
De voorraad op 1 februari bedraagt nog 57% van de totale productie consumptieaardappelen. Ook dit percentage is vergelijkbaar met het vijfjarige gemiddelde.
De totale productie lag in Vlaanderen iets hoger (56%) dan in Wallonië. Begin februari is de voorraad in Vlaanderen en Wallonië net even groot. De voorbije jaren is er steeds een grotere afzet vóór 1 februari in Vlaanderen.
Vrij versus contractueel
Van de huidige voorraad is 29% vrij en ligt net boven het vijfjarige gemiddelde (25%). Dit percentage is een gevolg van de relatief hoge opbrengsten dit jaar, waardoor er meer vrije aardappelen overblijven. Uitgedrukt in tonnen betekent dit dat er momenteel 1,82 miljoen ton aardappelen onder contract ligt. Dit is vergelijkbaar met de voorbije 3 jaar. De hoeveelheid vrije aardappelen daarentegen is dan weer de op één na hoogste van de afgelopen jaren (0,74 miljoen ton). Deze zijn dan ook nodig om de alsmaar stijgende vraag naar grondstoffen op te vangen.
Zoals steeds liggen er meer vrije aardappelen in Vlaanderen dan in Wallonië, maar de hoeveelheid contracten is wel hoger in Wallonië dan in Vlaanderen.
Bintje, Challenger en Innovator vertegenwoordigen maar een klein aandeel in de totale voorraad op 1 februari (elk 5% en minder). Fontane neemt twee derde in en de overige 20% wordt ingenomen door de grote groep aan andere rassen (Markies, Agria, SH C 909).
Als we de EU4 (België, Nederland, Frankrijk, Duitsland) samentellen, dan is de totale hoeveelheid benodigde aardappelen tussen 2013 en 2022 toegenomen van 11,7 miljoen ton naar 15,3 miljoen ton. Dit is een stijging van 30%. Ook in 2023 deden verschillende verwerkers nog verdere investeringen en uitbreidingen.
