"Dit natuurbeheerplan is een oorlogsverklaring voor de landbouw"

Ongeveer 170 tractoren zakten donderdagochtend 29 februari in colonne naar het Vlaams Administratief Centrum (VAC) in Brugge af. Daar gaven ze op de valreep van de deadline nog tientallen bezwaarschriften tegen de komst van een nieuw natuurbeheerplan voor de IJzer- en Handzamevallei af.

“De gevolgen van een goedgekeurd natuurbeheerplan zijn groot”, zei Hendrik Vandamme, voorzitter van het Algemeen Boerensyndicaat (ABS), in het edito van de Drietand deze week. “Nieuwe terreinen die onder natuurtype 4 kunnen vallen zullen op termijn aangekocht worden en de plannen zullen impactvol zijn voor wie in de buurt acties is als landbouwer. Stikstof heeft er nu al toe geleid dat er in de feiten een vergunningenstop voor de veehouderij was. Met de goedgekeurde Natuurherstelwet heeft een rechter in principe een bijkomende reden om vergunningen te weigeren voor projecten die de kwaliteit van nabij gelegen natuurgebied mogelijk achteruit zouden kunnen doen gaan.” ABS steunde de actie aan het VAC en was aanwezig.

Zo’n natuurbeheerplan moet de beheerder instrumenten aanreiken om de natuur te herstellen met bepaalde ecologische streefdoelen in gedachten, of de huidige staat van de natuur te behouden. In de IJzer- en Handzamevallei willen ze zo de leefgebieden van verschillende zeldzame vogelsoorten herstellen, zoals de Bruine Kiekendief, Kwartelkoning en Porseleinhoen.

In totaal heeft natuurbeheerder ANB daar de voorbije jaren 190 ha aan percelen aangekocht en toegevoegd aan een bestaand natuurreservaat, om er natuurbeheerplan type 4, de strengste soort natuurbeheerplannen, van te maken. Tegelijk wordt er een ruim globaal kader rond deze percelen opgesteld. Daarmee duidt ANB alvast gebieden aan die in de toekomst interessant zouden zijn voor een uitbreiding van het natuurreservaat.

Concurrentieel voordeel natuurbeheerders

Vooral die ruimere perimeter is een doorn in het oog van de boeren die actie voerden aan het VAC in Brugge. “Vandaag zijn er nog geen concrete gevolgen voor die gebieden in het globale kader, maar het is een intentieverklaring van ANB waarmee ze zeggen ‘dat is in de toekomst van ons’”, zei Stijn Vandenalotte, landbouwer uit de getroffen streek en een van de organisatoren van de actie. “Tot 4.000 ha landbouwgebied willen ze zo in natuur veranderen. Voor de landbouw is dat een oorlogsverklaring.”

“Uiteindelijk willen ze heel dat gebied inkleuren als natuurreservaat, niet alleen de 190 ha die ze de laatste jaren aangekocht hebben”, meent Johan Debruyne, lid van de landbouwraad van Diksmuide, een van de gemeentes in het gebied van het natuurbeheerplan. “De percelen die in die perimeter liggen, zullen voor landbouwers waardeloos worden. Natuurbeheerders kopen ze allemaal op en er zullen beperkingen voor bijvoorbeeld mest opgelegd worden in die percelen.”

Natuurbeheerders van een beheerplan type 4 kunnen ook van ANB tot 90% van de aankoopkosten voor percelen in het globale kader terugbetaald krijgen als subsidie. “Natuurbeheerders hebben zo een concurrentieel voordeel om landbouwgronden in die perimeter te kopen op jonge boeren”, zei Bart Van Hulle, Vlaams parlementslid voor Open-Vld. Hij was aanwezig tijdens de actie 29 februari om de boeren te steunen. “Dat is het linke, het oneerlijke aan die natuurbeheerplannen.”

ANB boven de wet

De getroffen landbouwers moesten zich haasten om nog op tijd bezwaren in te dienen tegen het natuurbeheerplan. De deadline van de openbare consultatieronde voor die van de IJzer- en Handzamevallei liep 29 februari af. “We weten nog maar 3 dagen van het natuurbeheerplan. Die werd nergens tegoed aangekondigd”, klaagt Stijn. “Als wij ons huis verbouwen, moet je je buren een aangetekend schrijven bezorgen. Maar ANB staat blijkbaar boven de wet.”

Een ontwerp-natuurbeheerplan van type 2 en hoger kan je 30 dagen lang lezen op bijvoorbeeld de website van ANB of op papier om eventuele opmerkingen of bezwaren te maken. Dat moet aangekondigd worden in minstens 1 regionale krant, via gemeentelijke informatiekanalen, of door middel van aanplakking ter plaatse.

Maar de actievoerders vinden dit niet transparant genoeg. “De getroffen boeren en eigenaars van de percelen zouden aangeschreven moeten worden als zo’n natuurbeheerplan er dreigt aan te komen”, zegt Stijn. Recente plannen van Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) om te verplichten dat consultatieperiodes van natuurbeheerplannen in alle 3 bestaande kanalen afgekondigd worden, zijn niet voldoende voor critici. “Je moet alle betrokken mensen aanschrijven. Niet alleen de landbouwers, maar ook de eigenaars. Zij zijn een grote, stilzwijgende meerderheid die in gans dat verhaal vergeten wordt”, aldus Van Hulle.

Volgens de parlementariër is er ook geen inspraak meer van landbouwers na het einde van de consultatieperiode: “Demir en ANB keuren een aangepast natuurbeheerplan bijna automatisch goed. Het systeem van natuurbeheerplannen zou volledig afgeschaft moeten worden. Natuur zou in plaats daarvan ingevuld moeten worden via ruimtelijke uitvoeringsplannen, zoals dat in bijna alle andere gevallen ook zo gebeurt. De plannen zijn dan ook direct gedragen door de gemeenteraad, provincieraad, of de Vlaamse overheid, die die moeten goedkeuren.”

Rumoerig

Bijna alle actievoerders gingen mee de inkomhal van het VAC binnen om de bezwaarschriften af te geven en te spreken met de administrateur-generaal van het ANB, Goedele Van der Spiegel. Maar de groep bleek daarvoor te groot en rumoerig te zijn voor de kleine hal. Het merendeel van de boeren moest eerst terug naar buiten, voordat Mark Wulfrancke van ABS de bezwaren van de boeren kon overhandigen aan de grote baas van Natuur en Bos. “We hopen op een correcte afhandeling van de bezwaren en dat jullie terugkoppelen aan ons wat ermee gedaan zal worden”, zei Wulfrancke. Dit beloofde Van der Spiegel te doen.

Een delegatie van de actievoerders zat daarna samen met Van der Spiegel en het ANB. Uit deze vergadering is weinig concreets gekomen.

Thor Deyaert