Een succesvolle onkruidbestrijding begint bij de vooropkomsttoepassing
Onkruiden succesvol aanpakken in aardappelen kunnen we doen door een goede vooropkomsttoepassing te zetten, stelt Viaverda, het vroegere PCA. Een goede rugopbouw en de juiste weersomstandigheden dragen ook bij tot het welslagen van onkruidbestrijding.
Vooral in droge jaren kan het resultaat van de onkruidbestrijding tegenvallen, ondanks een keuze van de juiste actieve stoffen tegen de verwachte onkruidflora (zie tabel 1). In naopkomst zijn de mogelijkheden beperkt en kunnen we enkel nog (deels) corrigeren (zie tabel 2).
Probleemonkruiden
De 2 onkruiden die in aardappelen veruit het lastigste aan te pakken zijn, zijn ongetwijfeld melganzenvoet en doornappel, maar ook zwarte nachtschade, varkensgras, perzikkruid, zwaluwtong, kleefkruid, bingelkruid en sporadisch duivenkervel zijn niet zo gemakkelijk te bestrijden.
Bij aanwezigheid van melganzenvoet zijn de actieve stof aclonifen (Challenge, Novitron DAMtec, Gofor) of pendimethalin (Stomp Aqua, Stallion) aangewezen. Bij perzikkruid hebben Gofor, Stallion en Stomp Aqua een goede werking, maar ook Amazone, Artist, Centium, Challenge, Metric en Novitron DAMtec scoren vrij goed op dit onkruid. In naopkomst én op jong perzikkruid scoort ook Sencor goed.
Voor zwarte nachtschade zijn we vooral aangewezen op Amazone, Centium, Novitron of Stomp Aqua. In naopkomst valt dit onkruid niet meer te bestrijden. Voor zwaluwtong zijn vooral Amazone en Novitron DAMtec aangewezen of combinaties met Proman of Challenge. Varkensgras wordt het best bestreden met de actieve stof clomazone (Centium, Amazone, Metric, Novitron DAMtec en Stallion) ofwel met Proman of Stomp Aqua.
Voor hanenpoot zijn vooral Amazone, Gofor, Proman, Artist, en Tavas aangewezen, of Titus in na-opkomst. Tegen doornappel blijken Artist en Sencor een behoorlijke werking te hebben, maar ook Centium, Gofor, Proman, Novitron DamTec, Stomp Aqua, Stallion en Amazone bieden mogelijkheden. Sinds 2022 is de bestrijding van doornappel ook opgenomen in de IPM-checklist als een minor, om tegen 2026 over te gaan in een major(verplichting).
Tijdstip van behandelen
Idealiter gaan we kort vóór de opkomst op goed bezakte ruggen behandelen. In de praktijk zal echter een compromis gezocht moeten zoeken tussen voldoende bezakte ruggen enerzijds en gunstige weersomstandigheden (windstil weer, neerslag na de toepassing) anderzijds. Uit ervaring blijkt immers dat de ideale momenten vaak schaars zijn.
Bijna alle middelen hebben een voldoende lange nawerking en meestal zien we na een regenbui de onkruiden opnieuw verdwijnen, zeker na gebruik van Centium of Challenge. Hou er rekening mee dat sommige producten remming of verkleuring kunnen geven als ze te kort voor opkomst toegepast worden. Enkel ArtistProman en Sencor kunnen veilig tot bij opkomst ingezet worden.
Middelen als Centium, Challenge, Gofor, Novitron DAMtec, Stomp Aqua, en in het bijzonder Tavas, dienen minimaal 5 dagen voor opkomst toegepast te worden om remming en/of verkleuring te vermijden. Respecteer zeker deze termijn als je meerdere middelen combineert, zo niet kan de gewasremming vrij uitgesproken zijn.
Bovenstaande onkruiden
Indien bij toepassing voor de opkomst al kleine onkruiden boven staan, kunnen deze afgebrand worden door het toevoegen van een contactmiddel. Hiervoor beschikken we enkel nog over producten op basis van pyraflufen-ethyl (Gozai, Kabuki, Ramox), die we ook kennen van de loofdoding. Let wel, de bovenstaande aardappelen worden bij deze toepassing ook afgebrand, maar komen nadien wel terug boven.
Er geldt tevens een beperking op de totale dosis per seizoen (= som van onkruidbestrijding én loofdoding): voor producten op basis van pyraflufen-ethyl geldt dat maximaal 1,6 l handelsproduct per teelt mag gebruikt worden.
Rasgevoeligheid
Let bij het gebruik van de actieve stof metribuzin ook op de rasgevoeligheid: naast Sencor, betreft dit ook de middelen Artist, Metric en Tavas! Van de rassen Frieslander, Innovator en VR808 is bekend dat ze zéér gevoelig zijn. Ook enkele meer recente rassen, zoals Alanis, Armedi, Artemis, Babylon, Bricata, Excellency, Ivory Russet, Levinata en Norman zijn gevoelig bij toepassing in vooropkomst. Bij frequent geteelde rassen, zoals Bintje, Challenger, Fontane, Lady Anna, Lady Claire en Markies kan metribuzin zonder problemen.
Bij een aantal rassen kan Sencor in vooropkomst zonder problemen gebruikt worden, maar kan er soms in naopkomst remming gezien worden (bij ongunstige omstandigheden). Voorbeelden hiervan zijn Agria, Alverstone Russet, Avalanche, Cardyma, Etana, Jelly, Nicola, Lady Rosetta, SH C 909 en Virginia. Informeer bij nieuwe rassen of het ras al dan niet gevoelig is.
Grassen in naopkomst bestrijden
Grassen kunnen in aardappelen in naopkomst bestreden worden in het 3-6 bladstadium met specifieke graminiciden, zoals onder andere Agil, Centurion, Focus Plus, Pantera, Select Prim en Targa Prestige. Verlies hierbij niet de ruime wachttijd van deze middelen – 30 tot 60 dagen – niet uit het oog.
Aanpassingen erkenningen
Begin februari 2024 werd aangekondigd dat alle producten op basis van prosulfocarb (Defi, Roxy …) met onmiddellijke ingang geschorst werden in België, waardoor dus ook bestaande voorraden op dit moment niet meer mogen toegepast worden, laat staan verhandeld worden.
Een schorsing heeft een voorlopig karakter, maar of de molecule op termijn nog terug beschikbaar komt onder striktere toepassingsvoorwaarden of dit eerder een opstap is naar een definitieve intrekking (zonder opgebruiktermijn), is op dit moment niet duidelijk. Er zijn immers nog volop bijkomende studies lopende bij de fabrikanten.
Eveneens begin februari werden beperkingen opgelegd voor de actieve stof aclonifen (onder andere Challenge, Gofor, Novitron Damtec). Zo geldt er een bufferzone van 10 tot 20 m ten opzichte van oppervlaktewater en is het gebruik verboden op erosiegevoelige percelen (paarse en rode velden), tenzij men anti-erosiemaatregelen neemt (bijvoorbeeld erosiedrempels bij het planten). Ook moet het afvloeien van overtollig water via geulen naar het oppervlaktewater vermeden worden.
Middelenkeuze
Bij het samenstellen van het schema dienen de middelen gekozen te worden in functie van de te verwachten onkruiden. Daarnaast speelt in de praktijk ook vaak de afweging om al dan niet aclonifen in te zetten (risico op indirecte driftschade) en ook of het ras al dan niet gevoelig is voor metribuzin (zie ook tabel 3).
Mogelijkheden in naopkomst
In België zijn 3 actieve stoffen erkend in naopkomst: rimsulfuron (Titus), metribuzin (onder andere Sencor) en clomazon (onder andere Centium). Voor Centium betreft het een uitbreiding van de vooropkomsterkenning: de toepassing mag tot de aardappelen 10 cm hoog zijn. In de praktijk resulteert Centium bij te late vooropkomst toepassing en in naopkomst echter in verkleuring van het aardappelgewas. Titus en Sencor blijven dan ook de enige middelen die probleemloos kunnen ingezet worden eenmaal de aardappelen boven staan. Om voldoende resultaat te boeken, moeten ze zo vroeg mogelijk gespoten worden op kleine onkruiden.
Titus in naopkomst heeft een eerder beperkt spectrum: het werkt niet op zwarte nachtschade of varkensgras en maar heel matig op bingelkruid en melganzenvoet. Er is wel een goede werking op muur, koolzaad, kamille en herderstasje.
Een mengeling van Sencor + Titus en uitvloeier zal matig reageren op bingelkruid, melganzenvoet en hondspeterselie en werkt niet op zwarte nachtschade. Zeker voor Sencor is het belangrijk om op jonge onkruiden te spuiten.
