PFAS-steunfonds voor landbouwers nog niet voor dit jaar
Aan een steunfonds voor landbouwers getroffen door PFAS-vervuiling wordt naarstig gewerkt, maar het zal nog niet direct klaar zijn, leert een navraag bij de bevoegde kabinetten. “We willen geen valse hoop geven dat de getroffen landbouwers op zeer korte tijd een vergoeding op hun rekening zouden zien”, zegt een medewerker van een federaal kabinet.
De bevoegde overheden werken naarstig verder aan een steunfonds voor landbouwers die kosten maken aan en inkomsten verliezen door PFAS-vervuiling op hun bedrijf. Een veehouderij in Stabroek verliest bijvoorbeeld een deel van haar inkomsten omdat het bedrijf geblokkeerd werd door de Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV). Daarnaast moeten ze staalnames en analyses zelf betalen. De veehouders vroegen in een interview met Landbouwleven in mei al dat de overheid een fonds zou oprichten om hen en andere landbouwers in de streek te vergoeden voor deze kosten.
Deze week vindt er een overleg plaats tussen de verschillende bevoegde instanties over de aanbesteding voor een studie rond het financieringsmechanisme. “Veel vergaderingen en werkgroepen hebben al plaatsgevonden om structuur in het steunfonds te krijgen”, zegt de medewerker. “Onderzoek naar hoe het fonds gefinancierd zal worden is de volgende concrete stap.”
Ook al is er volgens die medewerker veel vooruitgang gemaakt in het dossier, toch blijft het een complex verhaal. “Het uitgangspunt is dat de vervuiler betaalt, maar dat moet verder onderzocht worden.” Dat zou het doel zijn van de financieringsstudie.
De medewerker benadrukt dat het werk dus zekerniet stilligt. “De landbouwers die getroffen zijn door een PFAS-vervuiling, wachten op een vergoeding. Maar op de vraag wanneer zij geld op hun rekening mogen verwachten, kan ik nog niet op antwoorden.”
Kanarie in de koolmijn
Boerenbond reageert teleurgesteld. “We hopen dat er zo snel mogelijk een oplossing voor de getroffen landbouwers komt in de vorm van een steunfonds”, zegt Elisabeth Mertens, woordvoerder van de landbouworganisatie. Boerenbond spoorde samen met andere landbouworganisaties de overheid aan om werk te maken van zo’n steunfonds. “Dit schadefonds moet de onkosten voor staalnames, bodemsaneringen, aansprakelijkheidsclaims en (imago)verliezen vergoeden”, stond in interne communicatie erover van Boerenbond aan hun leden. “Het is jammer dat de oprichting ervan nog niet voor dit jaar zal zijn”, aldus Mertens.
Ook de getroffen veehouders in Stabroek vinden het spijtig dat het zo lang duurt. “We hebben pech dat wij de eerste veehouders zijn met dit probleem. We moeten nog alles zelf financieren en schatten dat het nog 2 jaar zal duren voordat het steunfonds er goed en wel staat.” Ze voelen zich de spreekwoordelijke kanarie in de koolmijn, die als eerste doodvalt om de rest te waarschuwen.
“Of we die periode kunnen overbruggen, weet ik niet.” Dankzij hun spaargeld hebben ze een kleine buffer en voorlopig mogen ze nog melk verkopen. “Dat helpt een beetje.” Van de verkoop van karkassen houden de veehouders uit Stabroek echter niets over. Onlangs moesten ze terug een rund laten euthanaseren. “Dat is momenteel goedkoper dan het naar het slachthuis te brengen.”
OVAM
Volgens de geblokkeerde veehouders lijkt er geen toekomst meer voor de veehouderij in Stabroek. “Veehouders trekken naar slachthuizen in Wallonië en Nederland om problemen door controles te vermijden. Zij vragen zich ook af welke toekomst de veehouderij in de gemeente nog rest.”
Ondertussen heeft de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) bodem- en waterstalen kunnen nemen bij de geblokkeerde veehouderij in Stabroek, maar volgens de onderzoekers van OVAM zou ook het veevoeder getest moeten worden. “Eigenlijk mag OVAM geen maïs of hooi onderzoeken, maar gras gaan ze toch proberen te onderzoeken, omdat het op de bodem groeit. Mochten we geen eigen voeding meer mogen kweken, zou het onbetaalbaar worden om al het nodige voedsel van derden te kopen. Maar ook dat wordt niet op PFAS getest”, aldus de veehouders.
Indien OVAM en het FAVV zouden samenwerken, zou er volgens hen al meer schot in de zaak komen. “Beide organisaties hebben hun eigen bevoegdheden en zijn beperkt in wat ze voor de rest kunnen doen.” Het FAVV waakt er bijvoorbeeld enkel over dat de volksgezondheid geen gevaar loopt, maar voert geen onderzoek naar specifieke besmettingen op een bedrijf. OVAM focust dan weer op bodemverontreinigingen. “Als deze organisaties nu eens nauwer zouden samenwerken, dan komt een oplossing voor ons probleem al dichterbij”, aldus de geblokkeerde veehouders.
Versnippering
De versnippering van de bevoegdheid over verschillende ministers en niveaus zorgt ook voor de nodige vertraging, zeggen de veehouders. “Ze schuiven het probleem alleen maar naar elkaar door. Niemand wilt het echt oplossen”, besluiten ze.
Het kabinet van uittredend federaal minister van Landbouw David Clarinval (MR) geeft aan dat het dossier in de eerste plaats een milieuproblematiek is en dat het veel verder gaat dan het effect op landbouw. “Dit dossier is natuurlijk in de eerste plaats een interfederaal dossier in de handen van de milieuministers”, klinkt het.
Bij de kabinetten van die ministers wezen ze dan weer eerst naar elkaar toen we navraag deden. “We wachten op het federaal niveau, waar het dossier volgens onze informatie stilstaat”, zei de woordvoerder van Vlaams minister in lopende zaken van Omgeving Zuhal Demir (N-VA). Op het kabinet van Zakia Khattabi (Ecolo), federaal minister van Leefmilieu in lopende zaken, klonk dan weer enerzijds dat het zou gaan om een regionaal en dus Vlaams dossier, en anderzijds dat ook Clarinval als minister van Landbouw bevoegd zou zijn. De hete aardappel van PFAS wordt dus doorgeschoven.
