Boerenbond vraagt snellere omslag naar emissiemodel

De nieuwe regering erkent het strategisch belang van de land- en tuinbouw en ze zet de deur open voor verder structureel overleg met de sector. Dat is voor Boerenbond positief.

Het regeerakkoord bevat een aantal positieve zaken zoals de betere bescherming van landbouwgrond. Boerenbond vraagt om dit snel om te zetten in beleidsdaden en intussen alle aankopen van landbouwgrond met middelen van de Vlaamse overheid on hold te zetten. Voorts wordt in het akkoord het principe van een gelijk speelveld benadrukt, wat broodnodig is om de concurrentiepositie van de land- en tuinbouw binnen en buiten Europa te versterken. Ook hier rekent Boerenbond op een daadkrachtige Vlaamse regering.

Niet wachten tot 2031

“Het is positief dat de regering het landbouwakkoord bestendigt. Onze 4 cruciale punten om onze landbouwers een toekomst te geven, komen aan bod en de strategische rol van de sector wordt erkend. De omslag naar een emissiereductiemodel kan echter niet wachten tot 2031. Meer dan de helft van de Vlaamse landbouwers overwegen hun bedrijf vervroegd stop te zetten of over te laten tegen 2030. Het zal er nu op aankomen om dit akkoord om te zetten in beleidsdaden die onze landbouwers terug toekomstperspectief geven. Er is dus geen tijd te verliezen”, stelt Lode Ceyssens, voorzitter van Boerenbond.

De Vlaamse regering geeft aan dat ze rechtszekerheid wil bieden en een vergunningenstop wil voorkomen. Daartoe is ze bereid het gesprek met Europa aan te gaan om de vooropgestelde doelen te verplaatsen en zo de stikstofknoop in Vlaanderen te ontwarren. De regering zal een beleid gebaseerd op emissiereducties uitwerken en in een decreet omzetten, begeleid door een multidisciplinair wetenschappelijk team. Boerenbond is ontgoocheld dat de invoering van dit nieuwe model pas na afloop van het huidige decreet in 2031 zal gebeuren. Het huidige stikstofdecreet is volgens Boerenbond onwerkbaar, onhaalbaar en bevat geen perspectief voor jonge boeren.

Landbouwgrond beter beschermd

Ter bescherming van de landbouwgrond neemt Vlaanderen verdere stappen. Boerenbond vindt het positief dat de Vlaamse overheid en terreinbeherende organisaties niet langer gronden kunnen opkopen in quasi het gehele herbevestigde agrarische gebied en dat landbouwers voorkooprecht krijgen bij aankopen in het overgrote deel van het overige agrarische gebied. Zo wordt er verder gebouwd op de maatregelen van het landbouwakkoord. Boerenbond vraagt dat, in afwachting van de invoering deze nieuwe maatregelen, er geen landbouwgrond meer gekocht wordt met belastinggeld.

Het sectorakkoord (MAP7), dat de landbouworganisaties mee onderhandelden, zal ook eindelijk worden ingevoerd. Daarnaast zet het regeerakkoord in op administratieve vereenvoudiging en het wegwerken van overbodige regeldruk, waar de sector al jarenlang vragende partij voor is.

Nog veel vage punten

Wel blijft Boerenbond bezorgd over verschillende punten die eerder vaag blijven, zoals de toepassing van de natuurherstelwet en de verlaging van administratieve lasten. De organisatie zal dit van heel nabij volgen en rekent hiervoor op constructief overleg met de nieuwe regering. “Het regeerakkoord bevat stappen in de goede richting, maar de problemen en bezorgdheden van onze land- en tuinbouwers zijn daarmee niet meteen opgelost. We roepen de ministers en de voltallige Vlaamse regering dan ook op om de uitgesproken ambities die er ten aanzien van de land– en tuinbouw geformuleerd werden, in overleg met de sector uit te werken tot gedragen, haalbare en betaalbare maatregelen, die onze boeren terug een toekomst kunnen geven”, besluit de Boerenbond-voorzitter.

Perspectief stikstof ontbreekt

Groene Kring, de organisatie voor jonge boeren, is tevreden over de langetermijnvisie die de regering voorop stelt en hierbij erkent dat landbouw een strategische sector is waarbij generatiewissel centraal moet staan. Toch ontbreekt volgens Groene Kring het gevraagde perspectief op korte termijn als het over stikstof gaat.

Groene Kring vindt het positief dat er stappen zijn gezet om de toegang tot grond voor jonge land- en tuinbouwers te verbeteren. Zo wordt het agrarische gebied voor de eerste keer sterker beschermd. Ook het onderzoeken van fiscale stimuli, zoals de hervorming van successie- en registratierechten, is iets waar Groene Kring al langer vragende partij voor is. De organisatie hoopt dat de Vlaamse regering hier niet enkel onderzoek, maar ook uitvoering aan zal geven. Groene Kring juicht toe dat de nieuwe Vlaamse regering het sectorakkoord voor het mestactieplan in zijn geheel zal implementeren.

Groene Kring is verbaasd dat de inwerkingtreding van het emissiebeleid pas vanaf 2031 zal gebeuren. "Afgelopen legislatuur was de boodschap van Groene Kring duidelijk: geef ons perspectief op korte en lange termijn. Ondanks de eerste stappen in de goede richting, is het ontzettend jammer dat dit perspectief voorlopig nog uitblijft”, aldus voorzitter Justine Arkens. “Het uitstellen van deze maatregel zorgt ervoor dat jonge land- en tuinbouwers de komende 7 jaar nog steeds geen perspectief en zekerheid hebben”, klinkt het ontgoocheld.

Positieve zaken en bedreigingen

Volgens ABS zitten in het regeerakkoord zaken die positief kunnen zijn. Sommige plannen in dit akkoord kunnen volgens ABS echter ronduit een bedreiging zijn en boezemen de Vlaamse landbouwer terecht angst in. “Dit is niet het regeerakkoord dat de Vlaamse landbouwer perspectief geeft. Teveel woorden zijn te vaag of zelfs sloganesk”, klinkt het bij ABS.

Het Algemeen Boerensyndicaat vraagt snel concrete en langdurige engagementen van deze Vlaamse regering. “Wat de nieuwe visie op de aankoop van landbouwgrond in agrarisch gebied betreft kunnen we kort zijn: het is niet waar wij voor pleiten en voor staan. Het voorkooprecht voor landbouwers is simpelweg toepassen wat in de pachtwet staat, waarbij landbouwers dezelfde rechten als VLM of ANB moeten hebben. Dit is een doekje voor het bloeden”, stelt ABS in een reactie.

ABS zag ANB (en terreinbeherende organisaties) de voorbije jaren zonder limiet meebieden op gronden én die ook kopen voor hoge prijzen. “Enkel in puur agrarisch gebied zonder overdruk blijft de overheid stilzitten, elders zal het gekende aankoopbeleid gewoon verdergaan.” ABS vreest zelfs dat terreinbeherende organisaties de turbo zullen opzetten om er nog een flinke schep bovenop te doen nu elke belemmering weg is.

“Het omzetten van landbouwgrond in niet-herbevestigd agrarisch gebied naar natuurgebied, zelfs als dit compleet ongewenst is, blijft buiten elke vorm van democratische controle en impliciet zelfs aangemoedigd. Het verplicht moeten aanbieden aan landbouwers van agrarische grond is pure symboolpolitiek waarbij de in financiële middelen beperkte landbouwer tegenover verenigingen met quasi ongelimiteerde budgetten staat.”

Het mag wat meer zijn

Voor het Vlaams Agrarisch Centrum (VAC) mocht er voor de landbouw wel wat meer in het regeerakkoord gezeten hebben. Het voldoet voor het VAC in elk geval niet aan de vele verzuchtingen en verwachtingen van de Vlaamse landbouwers.

Eén van de positieve zaken in het regeerakkoord is de aandacht voor afname van lokale en biologische producten, en om in overleg te gaan met de federale instanties voor het wegwerken van drempels, waar de organisatie al jaren voor pleit.

De toegang tot grond is ook iets waar het Vlaams Agrarisch Centrum al vele jaren rond werkt. “Dit is erg belangrijk bij de aandacht voor zij-instromers. Rond het herbestemmen van gestopte landbouwbedrijven missen we echter elke vermelding. Bovendien stellen we vast dat de aanpassingen aan de pachtwetgeving in de vorige legislatuur haaks staan op het verhinderen van speculatie op landbouwgronden en op gronden in publieke handen. We missen hier ook de vermelding welke rol het GLB kan spelen in de prijszetting van landbouwgrond”, klinkt het bij het VAC.

In het ganse akkoord mist het VAC echter elke vermelding naar een eiwittransitie, zowel voor mens als dier. Evenals de verweving van landbouw en natuur zodat meer natuurinclusieve landbouw of landbouwinclusieve natuur mogelijk kan zijn. In het luik over bodems mist het VAC een erosiebeleid. “Gaan we dit als landbouwers op ons bord krijgen in regelgeving die boven onze hoofden beslist werd?”, vraagt men zich af bij het VAC.

Landbouw boven natuur

Bond Beter Leefmilieu (BBL) reageert teleurgesteld op het Vlaamse regeerakkoord. “Als zelfverklaarde underdog wil Vlaanderen vooral af van Europese afspraken en doelstellingen, in plaats van de problemen onder ogen te zien en oplossingen te bieden. Het regeerakkoord stelt stelselmatig de belangen van industrie en landbouw boven die van natuur en leefmilieu”, stelt Benjamin Clarysse, beleidscoördinator bij BBL.

De buzzwords ‘level playing field’ en het principe van ‘no gold plating’ verdoezelen voor BBL een gebrek aan Vlaams zelfvertrouwen en miskennen de mogelijkheid om de economie in de Europese spits te houden. “Het Vlaamse regeerakkoord ademt weerstand uit tegen de Europese klimaat- en leefmilieudoelstellingen. Het argument dat Vlaanderen een dichtbevolkte regio is met veel uiteenlopende functies op een kleine oppervlakte, wordt doorheen de tekst steeds ingeroepen om de lat laag te leggen. De Vlaamse regering wil in dialoog gaan met de Europese Commissie om uitzonderingen, uitstel en afzwakkingen te vragen voor het behalen van de waterkwaliteitsdoelstellingen, klimaatdoelstellingen en landbouwbeleid”, zegt Clarysse.

Regering kan eigen doelstellingen niet halen

In landbouwgebied is het algemeen belang volgens BBL ver te zoeken en schiet de Vlaamse regering in haar eigen voet. “Door voorverkooprechten en verboden beperkt ze de flexibiliteit die ze nodig heeft om haar eigen doelstellingen en engagementen inzake natuurherstel en waterberging te realiseren.”

Vlaanderen zit vogens BBL niet op koers voor het behalen van de leefmilieu-, klimaat- en natuurdoelstellingen. “En ondanks een hele rits juridische veroordelingen van het Vlaamse beleid de voorbije jaren, heeft deze ploeg de les blijkbaar nog steeds niet geleerd. Van de Klimaatzaak, over de Nitraatzaak, de vernietiging van de vergunning van Ineos Aromatics rond de Kaderrichtlijn Water tot het Stikstofarrest: dit regeerakkoord biedt niet de noodzakelijke breuk met de vorige legislatuur”, meent de BBL.

Lichtpuntjes

De Bond Beter Leefmilieu ziet enkele lichtpuntjes: de ernst van de PFAS-crisis lijkt doorgedrongen en het principe dat de vervuiler betaalt moet verdere vervuiling indammen. Agro-ecologie en biolandbouw worden in het regeerakkoord verschillende keren naar voor geschoven als mogelijke oplossingen, maar de regering gaat hierin volgens BBL niet voluit.

FVDL/Belga