Gedragscode voor opmaak aardappelcontracten geactualiseerd
Vorige maandag ondertekenden de 5 leden van brancheorganisatie Belpotato.be de hernieuwde versie van de ‘Code van Goede Contractuele Praktijken in de aardappelsector’ op de aardappelvakbeurs Interpom in Kortrijk. De vernieuwde gedragscode is een belangrijke stap om het evenwicht in de handelsrelaties tussen de landbouwer en het bedrijf dat bij landbouwers aankoopt of er bijvoorbeeld pootgoed levert te bevorderen.
Mathieu Vrancken, aardappelteler uit Riemst en voorzitter van Belpotato.be, schetste in zijn verwelkoming de enorme groei van de Belgische aard-appelsector. In 1990 werd circa 500.000 ton aard-appelen verwerkt tot frieten, pureeproducten, chips of vlokken en granulaten. In 2019 was dat volume vertienvoudigd. België zit in de top 5 van de grootste Europese exporteurs van aardappelproducten. Het Belgische aardappelareaal overschreed de voorbije jaren de kaap van 100.000 ha.
Belgisch gecertificeerd pootgoed
Vrancken somde enkele uitdagingen in de sector op. Zo riep hij op om verder te werken aan de ontwikkeling van Belgisch gecertificeerd pootgoed. “Momenteel zijn we daarvoor veel te afhankelijk van het buitenland. De teelt en de verwerking moeten op een steeds duurzamere manier gebeuren. Het wegvallen van gewasbeschermingsmiddelen is misschien wel het grootste zorgpunt. Verder zijn de goede contractuele relaties in onze sector van levensbelang. Dat was ook de aanleiding om de gedragscode aan te passen.”
Actualisatie gedragscode
In november 2021 zette Belpotato.be, de erkende brancheorganisatie voor de Belgische aardappelketen, een belangrijke stap: de ondertekening van de gedragscode voor het opmaken van contracten in de aardappelsector. Deze gedragscode ontstond door overleg binnen de werkgroep ‘Contractuele relaties’ van Belpotato.be, die wordt voorgezeten door de FOD Economie. Deze werkgroep kreeg een duidelijk doel: het actualiseren van de Code Laruelle uit 2006, die als basis diende voor contractuele relaties tussen productie en handel/industrie. Die actualisatie was nodig, want moeilijke marktsituaties uit het verleden hadden ertoe geleid dat de bruikbaarheid van de contractteksten was afge-zwakt. Elementen als het contracttype, de kwaliteitsbeoordeling, eigendomsoverdracht en betalingstermijn stonden centraal in het overleg. Uiteindelijk ondertekenden de 5 leden van Belpotato.be – Belgapom (de beroepsvereniging voor de Belgische aardappelhandel en -verwerking) en landbouworganisaties ABS, Boerenbond, Fiwap en FWA – de hernieuwde versie van de gedragscode op Interpom.
Processie van Echternach
Etienne Verhaegen, adviseur bij de FOD Economie, en voorzitter van de werkgroep ‘Contractuele relaties’ bij Belpotato.be, duidde de hindernissen bij de totstandkoming van ‘versie 2.0’ van de gedrags-code. “De code verduidelijkt en standaardiseert diverse aspecten van de relaties tussen landbouwers, industrie en handel, en maakt deze relaties transparanter, maar ze lost niet alles op. Zo vermeldt ze niets over prijsonderhandelingen of heronderhandelingen, overmacht en onvoorziene omstandigheden.” De discussies binnen de werkgroep waren lastig en sleepten 3,5 jaar aan (van najaar 2020 tot voorjaar 2024). “Het was een echte processie van Echternach, met vaak 2 stappen vooruit en daarna 3 achteruit”, aldus Verhaegen.
Belangrijkste wijzigingen
De aangepaste gedragscode is het resultaat van 2 jaar intensief overleg binnen de werkgroep ‘Contractuele relaties’ en werd in een nieuw Koninklijk Besluit (van 4 juli 2024) gegoten. De belangrijkste wijzigingen ten opzichte van de versie van november 2021 zijn een gedetailleerde omschrijving van de eigendomsoverdracht en de uitbreiding naar koopcontracten (de code dekt vrijwel alle aardappelhandel in België tussen de teler en de eerste koper). Verder omvat de regeling met betrekking tot de bepaling van de kwaliteit van de geleverde aardappelen nu het recht op tegensprekelijke tegenanalyse in geval van niet-naleving van de bemonsterings- of analyseprocedure of in geval van afkeuring van de aardappelen. Daarnaast geldt het verbod in hoofde van de afnemer om producten van de leverancier te kopen tegen een prijs die lager ligt dan zijn productiekosten en het verbod tot het weigeren van heronderhandeling in geval van onvoorzienbare omstandigheden. De werkgroep richtte een observatieplatform voor gevallen van onvoorziene omstandigheden op. Dat zal minimum 2 jaar worden gebruikt om concrete gevallen van niet-naleving van contracten te verzamelen. Het nieuwe KB versterkt ook de noodzaak om de mechanismen te bepalen voor het omgaan met onvoorziene milieu-omstandigheden.
De Waals-Brabantse aardappelteler Jean-Pierre van Puymbrouck duidde het belang van het sector-overleg voor de producenten. Hij riep op om de coördinatie tussen het Vlaamse en Waalse Gewest en de federale overheid dringend te versterken om alle regelgeving voor aardappelplanten en pootgoed te standaardiseren.
Vredespijp en kompas
Christophe Vermeulen, CEO van Belgapom, noemde de hernieuwde gedragscode een heldere leidraad die breed wordt gedragen. “Maar het is vooral een levend bewijs van de constructieve sfeer van samenwerking en van een nieuwe onderlinge verstandhouding tussen landbouworganisaties en afnemers (industrie en handel). Vooral voor de handelaars binnen Belgapom bevat deze vernieuwde code wel wat eten en drinken, maar ook wat om door te slikken.” Vermeulen trad van Puymbrouck bij in diens oproep naar samenwerking omtrent pootgoed en alle problemen waarmee de sector dit jaar te kampen had. “Vooral de afhankelijkheid van buitenlandse en andere actoren is iets waar we binnen Belpotato.be zwaar onze schouders moeten kunnen onderzetten en waarin men in Belgapom een partner zal vinden. Ik hoop vooral dat de nieuwe gedragscode breed ingang mag vinden in onze onderlinge contractuele relaties. Een gedragscode als vredespijp, kompas en teken van onderling vertrouwen.”
Je vindt de tekst van de nieuwe code hier. De brancheorganisatie moedigt alle spelers in de sector aan om deze tekst te raadplegen bij het opstellen of uitvoeren van (préseizoen-of vrije markt-) contracten in België.
