Nog maar 11 piekbelasters blijven over
Minister Brouns stelt de lijst van piekbelasters bij naar 11 veebedrijven, die bovendien niet (direct) verplicht worden te sluiten. “De enorme malaise en onzekerheid, waarin naast de piekbelasters ook de rest van de sector zich bevindt, wordt hiermee niet ongedaan gemaakt”, betreurt Boerenbond.
eDe lijst met piekbelasters of zogenaamde rode landbouwbedrijven is gekrompen van 41 bedrijven (of een zestigtal, afhankelijk van de lijst in kwestie) naar 11. Dat zijn de veeteeltbedrijven met de grootste negatieve impact op beschermde natuur in hun nabije omgeving door hun stikstofuitstoot. Teveel stikstof ontwricht de biodiversiteit van onze natuur door verrijking en verzuring van de bodem en water.
“Waar enkele jaren geleden nog 60 bedrijven te horen kregen dat ze tegen 2025 zouden moeten sluiten, kunnen we dat cijfer nu aanzienlijk bijstellen”, zegt minister van Landbouw en Omgeving Jo Brouns (cd&v). “Dat neemt niet weg dat het voor elk van deze bedrijven een bijzonder moeilijke boodschap blijft. Maar in tegenstelling tot vroeger, bieden we nu eerst de kans om te onderzoeken of bijkomende inspanningen mogelijk zijn om de stikstofuitstoot te verminderen.”
De bedrijven moeten dus niet meer verplicht sluiten dit jaar. Ze krijgen opnieuw de keuze om een vergoeding te ontvangen voor vrijwillige stopzetting, of alsnog voor het einde van hun vergunning of uiterlijk tegen 2030 te proberen hun uitstoot te verminderen. Dat kan door bijvoorbeeld te investeren in ammoniakemissiereducerende technieken en maatregelen, of hun aantal dieren te verminderen. “We weten dat deze inspanning zeer groot zal zijn, maar je krijg wel de kans. We gaan bedrijven bij voorbaat niet sluiten”, verklaart Brouns.
Pech
Alle bedrijven die op de lijst met piekbelasters blijven zijn ondertussen verwittigd. Het gaat om diverse veeteeltbedrijven in Oost-Vlaanderen (4), in Antwerpen (3), in Limburg (3) en in Vlaams-Brabant (1). Enkele bedrijven zijn ondertussen ingestapt in een vrijwillig stopzettingstraject.
Volgens het kabinet van Brouns hebben deze bedrijven vooral pech dat ze ongunstig dicht liggen bij Natura 2000-gebieden, door Europa beschermde natuur. “Het gaat vaak om kleinere, familiale landbouwbedrijven die door hun ligging nabij natuurgebieden als piekbelaster worden aangemerkt. Deze bedrijven treffen zelf geen schuld aan hun status.”
De identificatie van piekbelasters is een rechtstreeks gevolg van het nieuwe stikstofdecreet. De Vlaamse Landmaatschappij heeft op aandringen van Brouns de impactscore van alle piekbelasters ‘vanaf 0 herberekend, op basis van objectieve criteria’ om ‘duidelijkheid te bieden aan de betrokken bedrijven’. Pas als een bedrijf tussen 2020 en 2022 minstens 2 jaar een impactscore van minstens 50% heeft, en dus 2 jaar lang verantwoordelijk was voor de helft of meer van de stikstofneerslag in de nabije natuur, bleef het een piekbelaster. De oefening werd in juni afgerond.
Slag in het gezicht
Met de inkrimping van de lijst piekbelasters is de stikstofproblematiek nog niet weg, reageert Boerenbond-voorzitter Lode Ceyssens. Het stikstofdecreet hangt volgens de landbouworganisatie immers met haken en ogen aan elkaar. Boerenbond eist rechtszekerheid. “Ondernemers hebben recht op een duidelijk en haalbaar toekomstperspectief, willen we dat er wordt geïnvesteerd in duurzaamheid”, zegt Ceyssens. “De hele sector moet grote inspanningen leveren. Momenteel blijft het kader waarin dat moet gebeuren heel onduidelijk. Het is niet omdat het nu ‘maar’ 11 piekbelasters zijn, dat de impact van het decreet verwaarloosbaar is. De enorme malaise en onzekerheid, waarin naast de piekbelasters ook de rest van de sector zich bevindt, wordt hiermee niet ongedaan gemaakt. Om te kunnen voldoen aan de opgelegde reductiedoelstellingen moeten landbouwers zeer grote investeringen doen in stallen en technieken. Verschillenden hebben al sterk geïnvesteerd op basis van de wetenschappelijke inzichten. Dat mag niet verloren gaan. 2030 komt snel dichtbij, er is nu echt nood aan duidelijkheid én een zo breed mogelijk scala aan werkbare en betaalbare technieken.”
De stempel ‘piekbelaster’ blijft voor deze bedrijven een slag in het gezicht, vindt Boerenbond. “Vele van hen zitten al 10 jaar lang in de PAS-rollercoaster. Zo weten we dat er onder meer door andere weersdata opeens andere impactscores zijn, en krijgt men het etiket ‘piekbelaster’. Dat is letterlijk beleid dat draait met de wind. Mentaal weegt dit loodzwaar voor de landbouwers. Het vertrouwen in het beleid is helemaal zoek”, staat in een persbericht van Boerenbond te lezen.
Ceyssens: “Het is ongehoord dat bedrijven die zorgen voor veilig en lokaal voedsel, en mee instaan voor onze voedselzekerheid, de dupe zijn van een stikstofdecreet dat geen houvast biedt. Dat is ook de reden waarom we met het stikstofdecreet naar het Grondwettelijk Hof zijn gestapt. We vragen een stikstofbeleid dat haalbaar is voor de landbouwsector en dat boeren niet onnodig in de hoek zet.”
Onderbouwing ontbreekt
Bond Beter Leefmilieu (BBL) reageert eveneens sceptisch op het nieuws dat de lijst met piekbelasters wordt teruggebracht van 41 naar 11. “De onderbouwing ontbreekt. We kijken uit naar de publieke bekendmaking van de gebruikte berekeningsmethode. Alleen een selectie die voldoende garanties biedt voor de bescherming van de natuur, en gemaakt is op basis van een sluitende juridische onderbouwing, is aanvaardbaar.”
“De begeleiding van piekbelasters is belangrijk, omdat het overvolle stikstofbad dringend leeg moet”, aldus BBL. “Toch raakt deze discussie slechts het topje van de ijsberg. Alleen de keuze voor een meer grondgebonden veehouderij, in balans met de omgeving, kan de landbouwers rechtszekerheid bieden en de gezondheid van mens en natuur veiligstellen.”
