State of the Union: landbouworganisaties eisen geen woorden maar daden van de EU
Commissievoorzitter Ursula von der Leyen prees de Europese boeren op woensdag 10 september in haar jaarlijkse State of the Union voor het Europees Parlement. “Ze zijn de sleutel tot onze voedselzekerheid.” Landbouworganisaties hopen dat de Europese Commissie nu daad bij woord voegt.
Ursula von der Leyen hamerde in haar speech dat de Europese Unie op haar eigen benen moet kunnen staan in deze gevaarlijke tijden. We moeten minder afhankelijk worden van andere landen, ook op het vlak van voedselproductie. Ze wijdde slechts een klein deel van haar speech aan landbouwkwesties, maar benoemde dat boeren een sleutelrol spelen in het veiligstellen van de voedselvoorziening in een veranderende wereld.
“In Europa hebben we toegang tot voedsel van hoge kwaliteit dat onze uitstekende boeren en vissers produceren tegen betaalbare prijzen. Zij zijn ook de hoeders van ons land en onze oceanen, van onze biodiversiteit”, aldus von der Leyen. “Ze zijn de sleutel tot onze voedselzekerheid.”
Ze beloofde om het promotiebudget voor landbouwproducten te verhogen om een nieuwe ‘Koop Europees voedsel’-campagne te lanceren. Europees budget om landbouwproducten mee te promoten is de afgelopen jaren verlaagd. Voor 2025 is 132 miljoen euro uitgetrokken, een verlaging van 53,9 miljoen euro ten opzichte van 2024.
Von der Leyen bevestigde nogmaals dat de Europese Commissie de wetgeving over oneerlijke handelspraktijken zal herzien. Wat het GLB betreft is de Commissievoorzitter van mening dat het budget behouden blijft. “We hebben inkomenssteun afgeschermd in het volgende Meerjarig Financieel Kader en ervoor gezorgd dat de financiering kan worden aangevuld met nationale en regionale enveloppes.”
The State of the Union is een traditie sinds 2010. Met uitzondering van verkiezingsjaren legt de voorzitter van het dagelijks bestuur van de Europese Unie elk jaar bij de start van het werkjaar rekenschap af over het voorbije jaar en schetst hij of zij de prioriteiten voor de toekomst. Die worden meer gedetailleerd vertaald in het werkprogramma dat in oktober wordt gepubliceerd.
Vergunningen en energie
Boerenbond rekent erop dat de Europese Commissie de daad bij het woord voegt nu Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen in haar State of the Union erkent dat ‘onze Europese voeding de beste in de wereld is’. “Landbouw wordt opnieuw expliciet benoemd als een strategische sector die versterkt moet worden in het kader van Europese onafhankelijkheid en competitiviteit. Willen we dat zo houden, dan zijn extra inspanningen noodzakelijk”, zegt Giel Boey, adviseur internationaal beleid bij Boerenbond.
De landbouworganisatie schuift haar eigen prioriteiten naar voren. Zo moet de Europese vergunningenknoop ontward worden, aangezien investeren en daaropvolgende snellere verduurzaming en modernisering volgens Boerenbond begint bij vergunningen. “Zonder juridisch perspectief komen er geen investeringen en is er geen wissel op de toekomst.”
Landbouwers hebben ook de sleutel tot ‘huisgemaakte’ energie in handen. “Faciliteer naast zonne- en windenergie ook decentrale energieproductie op het platteland in symbiose met voedselproductie of vanuit de mest.” Boerenbond denkt daarbij bijvoorbeeld aan warmtekrachtkoppelingen in de glastuinbouw of biogasproductie.
“Dat werkt heel het jaar door én kan het elektriciteitsnet stabiliseren bij overschotten en onze autonomie vergroten. Bij dunkelflaute, als de zon niet schijnt en de wind niet waait, kan landbouw zo voor oplossingen zorgen. Laat ook toe dat dierlijke mest meer ingezet kan worden in een circulaire bedrijfsvoering en bouw zo de afhankelijkheden van fossiele energie en import van meststoffen af.”
GLB en Mercosur
Boerenbond roept de Commissievoorzitter op om de daad bij het woord te voegen en het niet bij louter erkenning te houden. De landbouworganisatie wijst naar lopende dossiers waar de EU nog een verschil kan betekenen voor de Europese boeren, zoals het toekomstige GLB-budget en het handelsakkoord met de Mercosurlanden.
“Als we onze landbouw op topniveau willen houden, zullen er meer inspanningen nodig zijn. Versterk het GLB-budget, laat het Mercosur-handelsakkoord in deze vorm niet passeren en maak werk van de beloofde rechtszekerheid en administratieve vereenvoudiging”, besluit Boey.
Ook Europese koepelorganisatie Copa-Cogeca hoopte op ‘meer dan alleen bezwerende woorden en een symbolische maatregel om ‘Made in Europe’ te promoten’. In een bericht op X beschouwt de landbouworganisatie dit als ‘het zoveelste teken dat landbouw door de Commissie niet langer als een essentiële sector wordt beschouwd, maar naar het tweede plaats wordt verwezen en als onderhandelingstroef dient in handelsgeschillen’.
Von der Leyen kreeg na haar toespraak ook zware kritiek van de leden van het Europees Parlement. Zij vallen over de handelsakkoorden met de Mercosur-landen en de Verenigde Staten.
Von der Leyen benadrukte over Mercosur de ‘robuuste garanties die gepaard gaan met financiering indien compensatie nodig is’. Wat de VS betreft, is ze van mening dat de EU, in vergelijking met andere landen, ‘de best mogelijke overeenkomst’ heeft verkregen. Als het van Farm Europe afhing, had ze moeten erkennen dat ‘er te veel concessies zijn gedaan in de handelsovereenkomsten, waardoor de levensvatbaarheid van de Europese landbouwsector in het gedrang dreigt te komen en de interne markt van de EU wordt opengesteld voor oneerlijke concurrentie’.
