Rekenhof: Onvoldoende controle op gelegenheidswerk in land- en tuinbouw
Het Rekenhof, dat de overheidsfinanciën controleert, waarschuwt voor een gebrekkige controle op het voordelige stelsel van gelegenheidswerk in de land- en tuinbouw. Er blijft daardoor een risico bestaan op zwartwerk en mensenhandel, luidt het. Ondertussen moeten verschillende tuinbouwbedrijven een belastingsvoordeel rond seizoensarbeid terugbetalen na een uitspraak van het Grondwettelijk Hof.
Het stelsel van gelegenheidswerk is vooral populair in de fruit- en groenteteelt, waar het de norm is. Werkgevers kunnen een beroep doen op flexibele arbeid waaraan voordelige sociale bijdragen zijn gekoppeld. Gedurende een aantal dagen per jaar en per werknemer gelden lagere sociale bijdragen.
De financiële impact van de steunmaatregel in land- en tuinbouw op de ontvangsten van de sociale zekerheid wordt geraamd op 29,3 miljoen euro. In 2022 werden RSZ-aangiften gedaan voor 60.000 gelegenheidswerknemers, tegenover 38.000 reguliere werknemers.
Sociale fraude en mensenhandel
Het Rekenhof wijst erop dat de aard van het gelegenheidswerk hogere risico's met zich meebrengt op sociale fraude en mensenhandel. Daarom zijn RSZ-controles nodig. Door herhaaldelijke en complexe aanpassingen van de regelgeving, lopen die echter mank. “Het gebrek aan duidelijkheid belet een efficiënte controle”, zegt het Rekenhof.
De Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ) controleert volgens het Rekenhof bovendien niet systematisch of de voorwaarden om in aanmerking te komen voor gelegenheidswerk worden nageleefd, en beschikt niet over alle nodige gegevens om structurele controles te kunnen uitvoeren. De inspectiediensten beschikken ook niet over voldoende personeel om proactief onderzoeken en effectieve plaatselijke inspecties uit te voeren, om te controleren op zwartwerk en mensenhandel.
Het Rekenhof beveelt de RSZ aan om een efficiënte controlestrategie aan te nemen. Ook de regering zou een aantal stappen kunnen zetten om de controles te verbeteren, zo blijkt uit de audit.
Terugvordering belastingvoordeel
Intussen is de fiscus volgens het persagentschap Belga begonnen met de terugvordering van een belastingvoordeel dat was toegekend aan groente- en fruitbedrijven. Dat gebeurt nadat het Grondwettelijk Hof het voordeel in juni had vernietigd. Het gaat soms om aanzienlijke bedragen.
De Franstalige omroep RTBF had het nieuws over de terugvorderingen naar buiten gebracht. Claude Vanhemelen, algemeen secretaris van de Waalse tuinbouwfederatie FWH, bevestigde aan Belga dat enkele weken na het arrest bedrijven in het hele land brieven van de fiscus kregen. “Sommige grote landbouwbedrijven moeten meer dan 70.000 euro terugbetalen“, zei Vanhemelen.
De sector had voor de tewerkstelling van seizoensarbeiders een vrijstelling gekregen van de doorstorting van de bedrijfsvoorheffing. Federgon, de federatie van uitzendkantoren, was ertegen naar het Grondwettelijk Hof getrokken omdat de regeling niet van toepassing was op seizoensarbeid via een uitzendkantoor. Het Grondwettelijk Hof vernietigde de wetgeving uiteindelijk, omdat de regering het voordeel niet bij de Europese Commissie had aangemeld.
Bij het kabinet van minister van Financiën Jan Jambon (N-VA) valt te horen dat er nog overleg is geweest met de sector, “maar dat de regering zich moet schikken naar de gerechtelijke beslissing”. De bedragen moeten dus worden terugbetaald, maar er zal wel een contactpunt worden opgericht om bijvoorbeeld een afbetalingsplan af te spreken.
