Nieuw handelsakkoord tussen EU en Oekraïne van kracht
Op 29 oktober trad een nieuwe handelsakkoord tussen Oekraïne en de EU in werking. De nieuwe handelsquota voor Oekraïne voor sommige gevoelige producten zoals honing en suiker liggen te hoog, zegt Europese boerenorganisatie Copa-Cogeca. zij stellen zich ook vragen bij de effectiviteit van sommige maatregelen die Europese boeren moeten beschermen tegen marktverstoringen.
De 27 lidstaten gaven op 13 oktober formeel groen licht voor een herziening van de associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en Oekraïne. De aanpassing voorziet in een wijziging van de handelsbepalingen voor landbouwproducten. Het akkoord zorgt volgens de Europese Commissie voor een wederzijds voordelige handelsliberalisering door een einde te maken aan een aantal handelsbarrières. Daarbij houdt het akkoord wel rekening met de gevoeligheid van bepaalde landbouwsectoren in de EU, aldus de Commissie.
Zo maakt de nieuwe overeenkomst de toegang tot de Europese markt afhankelijk van een geleidelijke aanpassing van de Oekraïense landbouwproductie aan Europese productienormen tegen 2028, met name op het gebied van dierenwelzijn, pesticiden en diergeneesmiddelen. Oekraïne zal elk jaar moeten rapporteren over haar vooruitgang.
Robuuste vrijwaringsclausule
Brussel stemde in met een naar eigen zeggen bescheiden verhoging van de handelsquota voor de meest gevoelige producten, zoals suiker (+398%), pluimveevlees (+33%), eieren (+200%), tarwe (+30%), maïs (+54%) en honing (+483%). Deze limieten voor de invoer van Oekraïense landbouwproducten tegen een voordelig douanetarief liggen wel lager dan de contingenten van toepassing bij de tijdelijke autonome handelsmaatregelen. De marktoegang voor bepaalde producten die minder moeilijk liggen bij landbouwers zijn verregaand of volledig geliberaliseerd. Voor rundvlees, varkensvlees en schapenvlees zijn de quota ongewijzigd gebleven.
Zowel de EU als Oekraïne kunnen een ‘robuuste vrijwaringsclausule’ activeren als de invoer van de geliberaliseerde producten voor ernstige moeilijkheden zorgt. In het geval van de EU kan dat al als de verstoring maar een van de lidstaten treft. Hiermee hoopt Brussel boeren in de buurlanden van Oekraïne, die zich zorgen maken over de impact van landbouwhandel met het land op hun eigen omzet, gerust te stellen.
Beide partners zullen profiteren
“Met dit besluit bevestigt de EU haar onvoorwaardelijke en veelzijdige steun aan Oekraïne, na 3 jaar van niet-uitgelokte en ongerechtvaardigde militaire agressie door Rusland”, zei de Deense minister van Buitenlandse Zaken, Lars Lokke Rasmusen nadat de lidstaten de herziening van het handelsakkoord goedkeurden. Zijn land bekleedt in de tweede helft van 2025 het voorzitterschap van de Raad van de EU.
“Zowel de EU als Oekraïne zullen profiteren van de afschaffing van douanerechten, wat zal leiden tot aanhoudende economische stabiliteit, duurzame handelsbetrekkingen en verdere integratie van Oekraïne in de EU.” Brussel heeft namelijk voor 3 producten een verhoging van de volumes bedongen: varkensvlees (een stijging van 25.000 ton naar 45.000 ton), gevogelte (een stijging van 100.000 ton naar 120.000 ton) en suiker (een stijging van 60.000 ton naar 100.000 ton). De rest van de Europese export wordt geliberaliseerd of zal van een aanzienlijke verlaging van de handelstarieven genieten.
Europese boeren zijn niet enthousiast
Bij monde van de Ukrainian Agrobusiness Club (UCAB) juichen Oekraïense landbouwbedrijven de goedkeuring van het nieuwe handelsakkoord toe, ondanks ‘de aanzienlijke verliezen aan exportinkomsten’ die het einde van de tijdelijke autonome handelsmaatregelen en de overgang naar het nieuwe stelsel met zich mee zouden kunnen brengen. Die verliezen worden geschat op 900 miljoen euro.
Europese landbouwers zijn minder enthousiast. Alhoewel koepelorganisatie Copa-Cogeca de stabiliteit van een vast handelskader verwelkomt, zijn de concessies voor gevoelige producten voor de landbouworganisatie te groot. Vooral de verhoging van de contingenten voor suiker en honing schieten in het verkeerde keelgat, zeker omdat deze ‘bovenop eerdere of geplande handelsconcessies komen, met name met Mercosur’.
De Europese boerenorganisatie apprecieert de inspanningen om de risico’s voor Europese producenten te beperken, maar die gaan nog niet ver genoeg. Zo twijfelt de organisatie aan de doeltreffendheid van de vrijwaringsclausule bij marktverstoring. Duidelijke criteria voor de activering ervan en een automatisch systeem voor toezich op de invoer van de meest gevoelige producten ontbreken nog. Tot slot dringt Copa-Cogeca aan op strenge controles (ter plaatse)door de Europese Commissie om na te gaan dat Oekraïne wel degelijk haar productienormen in lijn brengt met die van Europa.
