7e Landbouwrapport: er zijn minder maar grotere en gespecialiseerde landbouwbedrijven
Vlaanderen telde in 2017 23.225 landbouwbedrijven, waarvan 78 % met een beroepsmatig karakter. Ten opzichte van 2007 is het aantal landbouwbedrijven met iets meer dan een vierde teruggelopen, een daling van gemiddeld 3 % per jaar. De gemiddelde oppervlakte cultuurgrond per bedrijf is in die tien jaar met een derde gestegen tot 26 hectare. Dat leert het Landbouwrapport 2018. Het tweejaarlijkse rapport van het Departement Landbouw en Visserij telt 435 bladzijden en verscheen donderdag, met als ondertitel 'Uitdagingen voor de Vlaamse land- en tuinbouw'.
Vooral kleinere bedrijven stoppen zodat er een voortdurende schaalvergroting plaatsvindt. In 2017 bewerkt de totale land- en tuinbouw een oppervlakte van 610.971 hectare. Daarvan nemen de voedergewassen (maïs en weiden) en graangewassen met respectievelijk 56 % en 21 % het grootste aandeel voor hun rekening. Ten opzichte van 2007 is de oppervlakte cultuurgrond met 2 % gedaald door de inkrimping van het akkerbouwareaal en dan vooral van het suikerbietenareaal.
Veeteelt blijft belangrijkste specialisatie
De veestapel bestaat uit 1,3 miljoen runderen, 5,7 miljoen varkens en 34,2 miljoen stuks pluimvee. In tien jaar tijd is het aantal stuks pluimvee (24 %) en melkkoeien (10 %) toegenomen, terwijl er een achteruitgang is bij zeugen (27 %) en zoogkoeien (16 %). Een rundveebedrijf telt gemiddeld 142 dieren, een varkensbedrijf 2.121 stuks en een pluimveebedrijf 55.015 stuks.
Achtentachtig procent van de bedrijven is gespecialiseerd in een van de drie subsectoren, met veeteelt (50 %) als belangrijkste specialisatie, gevolgd door akkerbouw (26 %) en tuinbouw (12 %)
Biologische landbouw in opmars
Biologische landbouw, een andere vorm van specialisatie, is klein maar in opmars. Eind 2017 waren er 468 biologische landbouwbedrijven, inclusief bedrijven in omschakeling. Het aantal bioproducenten vertoont de laatste vijf jaar een gemiddelde groei van 9 % per jaar. De biobedrijven bewerken samen 7.367 hectare, of ongeveer 1,2 % van het volledige landbouwareaal.
Diversifiëren voor extra inkomen
De sector innoveert en diversifieert om aanvullend inkomen te genereren. In 2017 zegt de helft van de land- en tuinbouwbedrijven een of meerdere vernieuwingen - vooral procesinnovaties - te hebben doorgevoerd. De fruitteelt heeft het hoogste percentage innoverende bedrijven (63 %).
Er zijn 2.002 bedrijven actief met hoeveverkoop, 857 bedrijven die aan loonwerk doen, 361 landbouwbedrijven met een vorm van toerisme, logies of vrijetijdsbesteding en 252 landbouwers die op het bedrijf energie produceren bestemd voor verkoop.
Productiewaarde van 5,4 miljard euro
De Vlaamse land- en tuinbouwsector realiseerde in 2016 een eindproductiewaarde van 5,4 miljard euro. Veeteelt (61 %) is veruit het grootste, tuinbouw en akkerbouw zijn goed voor respectievelijk 30 % en 9 %. België exporteerde in 2017 voor 45 miljard euro aan agrohandelsproducten, terwijl de import 38,5 miljard euro bedroeg. Vlaanderen heeft een aandeel van 83 % in de nationale landbouwimport, voor export is dat 85 %.
Vergrijzing in de sector
De gemiddelde leeftijd van de bedrijfshoofden van beroepslandbouwbedrijven is de afgelopen jaren continu gestegen: van 50 jaar in 2007 tot 54 jaar in 2016. Slechts 10 % van de bedrijven heeft een bedrijfshoofd jonger dan 40 jaar, terwijl 16 % ouder is dan 65.
Minder mest en broeikasgassen
Het totale gebruik van dierlijke mest in Vlaanderen is volgens het rapport gedaald van 100,6 miljoen kg stikstof en 48,3 miljoen kg fosfaat in 2007 tot 92,1 miljoen kg stikstof en 40,6 miljoen kg fosfaat in 2016. Dat is een afname van 8,5 % voor stikstof en 16 % voor fosfaat. "De totale mestbalans is in evenwicht, maar sommige landbouwbedrijven kampen wel nog met een balansprobleem."
Het aandeel van de landbouw in de totale Vlaamse broeikasgasemissie bedraagt 10 %. De Vlaamse landbouwsector is in 2016 verantwoordelijk voor de uitstoot van 7,4 megaton CO2-equivalent. In de periode 1990-2016 heeft de Vlaamse landbouwsector een daling van broeikasgasuitstoot van 23 % gerealiseerd, terwijl dat globaal voor Vlaanderen slechts 10 % is.
Nog dit: het rapport schat het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in 2016 op 3,2 miljoen kg actieve stof. Ten opzichte van 2011 is dat een stijging met 0,5 miljoen kg actieve stof of 18 %.
