Startpagina Actueel

Infogids voor vrouwen in de land- en tuinbouw: ‘vrouwen in de landbouw zijn echte jongleurs’

Het Landelijk Infopunt Vrouwen lanceert een speciale infogids voor vrouwen in land- en tuinbouw: ‘Leven en Ondernemen’. In de infogids probeert Liv de complexiteit en uitdagingen van het vrouwelijk ondernemerschap weer te geven vanuit het perspectief van de vrouw zelf. De voor veel vrouwen herkenbare verhalen van zes ooggetuigen vormen de rode draad. Landbouwminister Koen Van den Heuvel nam het eerste exemplaar in ontvangst.

Leestijd : 5 min

De land- en tuinbouw wordt vaak gezien als een mannenwereld. Wie naar de cijfers kijkt, kan denken dat deze stelling klopt. ‘Slechts’ circa 10% van de Belgische ondernemers in de land- en tuinbouw is vrouw. Een cijfer dat bijvoorbeeld in Oost-Europa veel hoger ligt. Wie verder dan dit cijfer kijkt, ziet dat vrouwen door het spelen van allerlei rollen op en rond het bedrijf spilfiguren zijn. Ze ondernemen, werken buitenshuis en nemen vaak als moeder de hoofdmoot van de zorg voor kinderen en het huishouden op.

Koorddansers

Wat betreft Nik Van Gool, voorzitter van de culturele vrouwenbeweging KVLV, die 90.000 leden telt, zijn het ‘koorddansers’. Het balanceren tussen rollen is niet altijd evident. Bovendien zijn vrouwen niet altijd goed op de hoogte van de juridische en financiële aspecten van hun positie. Omdat vormingen en studiedagen niet volstaan om op individuele vragen van vrouwelijke land- en tuinbouwers een antwoord te bieden, heeft KVLV in 2016 een infopunt in het leven geroepen.

Het Landelijk infopunt voor vrouwen, afgekort Liv, heeft een drieledige functie: eerstelijnsadvies, kenniscentrum en meldpunt. Liv-stafmedewerkers An Deneffe en Sarah Plasschaert schreven een infogids waarin de typische problematiek waarin vrouwen zich kunnen bevinden wordt uitgelegd aan de hand van de verhalen van zes ooggetuigen. Daarnaast staat het boek vol met tips, harde informatie en – via de ooggetuigen – herkenbare anekdotes.

Het boek is gebaseerd op de ervaring die Deneffe en Plasschaert op hebben gedaan in hun leven en werk voor Liv. In 2018 kwamen in totaal 578 adviesvragen bij Liv binnen. De helft ongeveer had betrekking op het pensioen, maar vaak komt men onder het juridische mom binnen. Terecht, stelt Deneffe, want veel vrouwen kennen zelfs hun sociaal statuut niet. “Men komt via de juridische weg binnen maar vaak zijn de werkelijke vragen van andere aard.”

De rol van de vrouw in en rond het landbouwbedrijf, laat zich volgens Deneffe een beetje vergelijken met die van een circusartiest. “Daar is het backstage ook net zo belangrijk als wat er in de ring gebeurt”, zegt Deneffe. “Ook daar is soms nood aan pauze. Vrouwen zijn vaak heel perfectionistisch; die gunnen zichzelf veel te weinig. De druk is ondertussen erg hoog, want helaas wordt in een groot deel van de landbouw ondanks extreem hard werken niet goed verdiend.”

Stress

Een gevolg is dat vrouwen soms lijden onder stress. Van Gool wijst op pijnlijke cijfers van het Franse platteland, waar depressies veel voor komen. “We hebben wat betreft de geestelijke gezondheid van vrouwen eigenlijk geen goede cijfers voor België of Vlaanderen. Daarom hebben we als KVLV aan het instituut voor landbouw en visserijonderzoek ILVO gevraagd om het welbevinden van vrouwen op het platteland te onderzoeken.” Het ILVO heeft het onderwerp opgepakt en neemt diepte-interviews af. De uitkomst kan leiden tot beleidsaanbevelingen.

KVLV – Agra spendeert veel aandacht aan het welbevinden van boerinnen en tuiniersters o.a. door dit bespreekbaar te brengen in vormingen, samenkomsten met collega’s die het moeilijk hebben te organiseren en de kans te bieden om even uit de dagdagelijkse druk te ontsnappen en stoom af te laten via een rijk aanbod aan activiteiten.

In het boek staat “ik” centraal, in relatie tot de thema’s ‘mijn persoon’, kennis opdoen, ‘mijn engagement’, ‘mijn familie’, het bedrijf en ‘mijn loopbaan.’ “Amai, je hebt je loopbaan, het bedrijf je familie… het is nogal wat”, zegt Deneffe. “Het boek biedt niet op alle vragen een pasklaar antwoord, omdat het antwoord niet voor iedereen hetzelfde is”, benadrukt Deneffe. “We willen slechts informatie bieden die mensen kunnen gebruiken als ze keuzes maken. Het is bijvoorbeeld goed te weten dat minder dan 80% buiten de deur werken, bepaalde consequenties heeft.”

Ooggetuigen

De ooggetuigen, Liesje, Vera, Marleen, Griet, Emme en Karolien verschillen onder meer qua levensfase, bedrijfstype, gezondheid van het bedrijf en opleidingsniveau. De één werkt in voltijdverband, de ander alleen in deeltijd en weer een ander alleen op het bedrijf. In het geval van Vera en Liesje wordt de relatie van een schoondochter met haar schoonmoeder beschreven. Dat laatste is zo’n typisch ‘probleem’ voor vrouwen in de landbouw, legt Deneffe uit.

“Vaak komt de vrouw eerst inwonen bij de schoonouders. Dat is voor zowel de vrouw als de schoonouders een grote verandering. Een schoonmoeder die zich overal mee bemoeit, dat is voor veel vrouwen een belangrijke ergernis.” Niet zelden heeft de schoonmoeder in kwestie het zelf niet gemakkelijk gehad toen zij ooit kwam inwonen. “En dat geeft men dan onbedoeld door aan de volgende generatie. Vaak is het maken van duidelijke afspraken al heel bevrijdend.”

Familietradities

Landbouwbedrijven zijn ook meer nog dan bedrijven in andere sectoren familiale bedrijven, die soms al generaties in de familie zijn. “Door de lange jaren heen heeft zich een normen en waarden patroon ontwikkeld. In sommige families wordt traditioneel alleen hard werken gewaardeerd; heeft vrije tijd geen waarde. Hoe ga je om met problemen? In zekere zin speelt dit overal, maar het landbouwbedrijf en alles eromheen is een vergrootglas van de maatschappij.”

Door de vele rollen die vrouwen spelen op en rond het landbouwbedrijf, is de druk groot. Een gewoonte in veel landbouwgezinnen, is dat de vrouw de boekhouding op zich neemt. De rekeningen worden dan ook behandeld door de vrouw. “Zo vertelde een vrouw me dat ze de rekening van de veearts vooruitgeschoven had omdat er te weinig geld binnen kwam. Toen durfde ze niet meer naar het schoolplein, want daar komt ook de veearts of diens vrouw de kinderen ophalen.”

Een ander punt is het verschil in vrouwelijk en mannelijk ondernemerschap. Mannen durven meer risico’s te nemen. “Op zichzelf is dat soms positief, maar het kan ook helemaal verkeerd uitpakken. Vrouwen hebben een 30% lagere kans om failliet te gaan, gewoon omdat ze wat voorzichtiger zijn. Discussies over de toekomst van het bedrijf kunnen druk zetten op de relatie. Discussies kun je niet helemaal voorkomen, maar je kunt er wel beducht voor zijn. Dat begint bij een goed inzicht in je persoonlijkheid, en misschien de persoonlijkheid van je man.”

De infogids ‘Leven en Ondernemen’ is verkrijgbaar via KVLV-Agra of Liv en kost leden €27. Niet-leden betalen €32.

Lees ook in Actueel

Milde melkaanvoer in Europa

Economie Raf Beyers, adviseur bedrijfsontwikkeling en risk management bij United Experts, overliep op 20 maart met ons de financiële wereldsituatie en de internationale zuivelmarkten. De melkpoederprijzen gaan nog steeds in dalende lijn. Op de GDT-veiling werd 27% minder product verkocht dan vorig jaar.
Meer artikelen bekijken