Startpagina Uw stem

Opinie: het grote verschil tussen ideologie en wetenschap

Wat is waarheid? Daarover lopen de meningen uiteen, want: ieder zijn waarheid, ieder zijn kijk op de wereld. Daar is niets mis mee. Maar wat is dé waarheid? Met die vraag begeven we ons volgens duurzaamheidsmanager Marc Sneyders exclusief op het terrein van wetenschap en feiten, van objectieve en verifieerbare waarnemingen. Om feiten en cijfers correct te interpreteren, is een correcte context volgens zijn betoog cruciaal.

Leestijd : 5 min

Daar dreigt ‘iemands waarheid’ ‘de waarheid’ al eens voor de voeten te lopen en verhindert een ideologische – en vaak emotionele – bril het volledige plaatje te zien. Dit leidt tot een selectieve blik, zoals in de opiniebijdrage in Landbouwleven van 29 maart. Het onderwerp: het herbicide glyfosaat. Opinions are free, facts are sacred. Er is geen grijze zone tussen een wereldbeeld en de wetenschap: feiten zijn feiten. Na het emotionele betoog is het tijd voor rationeel denken in de juiste context.

Het betoog:glyfosaat is wereldwijd het meest gebruikte herbicide

Dat klopt. Het gevolg van de vele voordelen: glyfosaat is erg doeltreffend tegen heel veel onkruiden, veilig en gemakkelijk te gebruiken en bijzonder kostenefficiënt. Door het product te gebruiken vóór het zaaien of in de periode tussen twee gewassen in (en dus niet op de gewassen zelf te spuiten), kan het probleemonkruiden die opbrengst, kwaliteit en voedselveiligheid bedreigen doeltreffend onder controle houden. Glyfosaat laat bovendien toe om de grond minder te ploegen, wat ten goede komt aan de bodemgezondheid, waterbergingscapaciteit en vruchtbaarheid van de bodem en het bodemleven minder verstoort.

Het betoog: glyfosaat zou kankerverwekkend zijn

Dat een Amerikaanse lekenjury zo oordeelt, heeft alles te maken met emotie en weinig met wetenschap. Op de grote verwarring kunnen we een datum kleven: maart 2015. Toen heeft het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek (IARC), dat geen regelgevende instantie is, glyfosaat ingedeeld in categorie 2A (waarschijnlijk kankerverwekkend). Voor alle duidelijkheid: in die categorie vinden we ook rood vlees en nachtwerk. 2A is geen indicatie voor het risico dat aan het gebruik verbonden is, omdat het geen rekening houdt met de mogelijke blootstelling. Eveneens goed om weten: zonlicht en alcohol zijn ingedeeld in categorie 1A (zeker kankerverwekkend).

Omdat geen enkele andere regelgevende instantie ter wereld de mening van het IARC deelt, trekken nieuwsorganisaties zoals Reuters na eigen onderzoek en verificatie de procedures van het IARC in twijfel.

Meer dan tien regelgevende en wetenschappelijke instanties van over heel de wereld hebben sinds de classificatie door het IARC opnieuw bevestigd dat glyfosaat niet kankerverwekkend is. De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) concludeert in november 2015 dat glyfosaat waarschijnlijk niet kankerverwekkend is voor mensen.

Omdat glyfosaat zo’n gevoelige kwestie is, besloot de Canadese overheid alle studies opnieuw te laten beoordelen door twintig onafhankelijke wetenschappers zonder voorgeschiedenis in dit dossier. Na een uitgebreide en diepgaande analyse luidt hun conclusie in januari 2019: er is geen wetenschappelijke grond die de bezorgdheden van de tegenstanders ondersteunen.

En ook vóór 2015 hebben tal van organisaties en overheden de effecten van het herbicide onderzocht en beoordeeld als niet-kankerverwekkend. Een daarvan is een grote epidemiologische studie in de VS die meer dan 20 jaar lang 54.251 landbouwers en gebruikers van gewasbeschermingsmiddelen opgevolgd heeft. 44.932 van hen hebben glyfosaat gebruikt sinds 1993. Er kon geen link vastgesteld worden tussen het gebruik van glyfosaat en het optreden van kanker.

Het betoog: de studies zijn niet onafhankelijk en evenmin betrouwbaar

De studies waarop organisaties en autoriteiten zich baseren, worden aangeleverd door de industrie zelf. Dat klopt. Dat kan op het eerste gezicht paradoxaal, ja zelfs verdacht klinken.

De realiteit is dat overal ter wereld de regel geldt dat wie een product op de markt brengt ook de kosten en inspanningen moet leveren om te bewijzen dat dat product geen onaanvaardbaar risico vormt voor gezondheid en milieu. Alle proeven gebeuren op basis van ‘goede laboratoriumpraktijken’ (GLP). Het systeem verloopt via wettelijk vastgelegde procedures en is volledig traceerbaar. Elke stap is zorgvuldig beschreven en gedocumenteerd. Met de regelmaat van een klok zijn er controles. De overheid weet hoe streng die audits zijn. Het zou ook vreemd zijn mocht de overheid zelf langdurige en gigantisch dure onderzoeken doen op kosten van de belastingbetaler. Dit zou geen meerwaarde bieden en zou bovendien de ontwikkeling van nieuwe en steeds veiligere middelen vertragen.

Het kan verbazen, maar wij zijn voorstander van een streng wettelijk kader. Het maakt duidelijk dat we glyfosaat en andere producten niet lichtzinnig op de markt brengen.

Het betoog: er is een gebrek aan transparantie

Over glyfosaat zijn er om en bij de 6000 pagina’s informatie voor het brede publiek beschikbaar over de wijze waarop het product werd beoordeeld in de EU-procedure. Met inbegrip van de evaluatie van de IARC-studies. Niet weggemoffeld in een uithoek van het internet, maar open en bloot op de site van het Europees Agentschap voor Voedselveiligheid (EFSA).

Bayer zelf houdt de wetenschap achter de producten ook niet geheim. Ons Prisma-project geeft geïnteresseerden toegang tot studies die worden uitgevoerd rond veiligheid van producten en stoffen. Ook de glyfosaat-studies zijn beschikbaar via een specifieke website ( www.cropscience-transparency.bayer.com ).

Wij schuwen transparantie niet. Integendeel, transparantie wakkert vertrouwen aan en is in het voordeel van consumenten, beleidsmakers en bedrijven. Veiligheid is een topprioriteit voor een innovatief bedrijf als Bayer. Door onze gedetailleerde veiligheidsdata openbaar te maken, bieden we iedereen de mogelijkheid zelf te zien hoe uitgebreid onze veiligheidsaanpak is.

De manier waarop ideologie en wetenschap zich in deze discussie verstrengelt, maakt duidelijk dat er veel meer op het spel staat dan de toekomst van één product. Dit gaat over de geloofwaardigheid van onze instellingen en wetten, van de wetenschap als basis van beslissingen. Dit gaat over de toegang die onze landbouwers hebben tot veilige en doeltreffende hulpmiddelen om duurzaam en veilig voedsel te produceren. Dit gaat over het geloof dat wetenschap het leven beter maakt.

Of zoals Bayer het vertaalt: “Science for a better life”. Al meer dan 150 jaar werken we aan nieuwe producten voor landbouw en gezondheid en we zullen er alles aan doen dat ook in de toekomst waar te maken. Omdat we ervan overtuigd zijn dat onze oplossingen kunnen bijdragen aan de gezondheid en welzijn van mensen en onze planeet. Dat doen we samen met landbouwers, beleidsmakers, consumenten. Wie daar meer over wil weten, mag ons komen bezoeken. We luisteren graag naar ieders bezorgdheden en kijken samen hoe we het nog beter kunnen doen. Contacteer ons op cropsciencebelgium@bayer.com.

Marc Sneyders, Sustainable Operations Manager Bayer CropScience

Lees ook in Uw stem

Meer artikelen bekijken