Project voor omvorming boerderijen tot landerijen
In het project ‘Boer ruimt veld’ wordt onderzocht wat de mogelijkheden zijn voor het omvormen van stoppende landbouwbedrijven tot volledig open landbouwruimte. Het gaat daarbij om landbouwbedrijven zonder toekomstig landbouw- of erfgoedpotentieel. Het onderzoek wordt geleid door onderzoeksinstituut ILVO, met als projectpartners Boerenbond, KU Leuven en Voorland, een bureau voor ruimtelijke planning.
De strategische visie van het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (BRV) van de Vlaamse overheid stelt niet alleen de zogenaamde ‘betonstop’ voorop tegen 2040, aldus de projectpartners. Om ‘robuuste open ruimte’ te garanderen ambieert het BRV ook om 20% van de bestaande verharding in openruimtebestemmingen, waaronder landbouw, tegen 2050 te verwijderen. Binnen de proeftuinen ‘ontharding’ die de overheid momenteel uitrolt worden nu al diverse soorten onthardingstrajecten concreet aangevat.
Het ‘Boer ruimt veld’-project van ILVO en haar partners focust specifiek op het onthardingspotentieel van landbouwsites die uit agrarisch gebruik gaan en die niet meer of alleen bij zeer hoge investeringen geschikt zijn voor een nieuwe agrarische activiteit. Startpunt voor het project is de vaststelling dat het wettelijk vrij gemakkelijk is om (voormalige) landbouwbedrijfsgebouwen van functie te wijzigen. Dit hergebruik van hoeves door niet-agrarische functies zorgt voor verdere ontharding voor bijkomende druk op de open ruimte. En dat terwijl ontharding juist toelaat om de niet-meer-voor-landbouw-gebruikte sites opnieuw in te zetten voor landbouw.
Veel partners, veel mogelijkheden
Vanuit concrete cases van vrijkomende landbouwsites toetst Voorland wat enerzijds bevorderlijk en anderzijds remmend is voor ontharding binnen landbouw. Deze toets wordt door de universiteit KU Leuven aangevuld met een juridische en financiële analyse van het systeem. Daarnaast maakt ILVO voor Vlaanderen een cartografie van het onthardingspotentieel van vrijkomende landbouwsites. Boerenbond staat in voor een uitgebreide dialoog en voor de verspreiding van de onderzoeksinzichten onder de leden. De resultaten uit de pilootcases worden onder meer vertaald in een leertraject met sensibilisering en communicatieacties gericht naar landbouwers, en in een actieprogramma met beleidsaanbevelingen.
Het project ambieert een cultuuromslag naar ontharding binnen de landbouwsector. Daarnaast wil men in kaart brengen wat de mogelijkheden zijn en welke beleidsmatige acties en ondersteuning nodig zijn. De projectpartners verwachten ook dat de kennis ook belangrijk is om - conform de doelstellingen van de strategische visie van het BRV – open ruimte te creëren en te behouden en om verharding in de open ruimte te reduceren.
