Edito: consument weet niet wat boer verdient
Eigenlijk wisten we het al, maar nu zijn er in Nederland ook cijfers: de consument overschat vaak schromelijk wat de boer aan zijn producten overhoudt. Door ook voor België harde cijfers te produceren, kunnen de tussenschakels worden gewezen op hun verantwoordelijkheid. Niet door boeren alleen, maar ook door de consument.
De gemiddelde burger in Nederland overschat wat de boer verdient, zo blijkt uit een bevraging die Agrifirm opzette. Het bedrijf start een campagne, ‘Gebruik je boerenverstand’ genoemd, die boeren en telers moet helpen om de consument bewust te maken van de inkomstenverdeling in de voedselketen.
Maar waar begin je een lobby zonder cijfers? Men legde aan bijna 13.000 consumenten de vraag voor wat hij of zij denkt dat een boer verdient aan een product. Gemiddeld werden de inkomsten voor de boer en teler met bijna 50% overschat. Een voorbeeld: de consument denkt dat de landbouwer 57 cent verdient aan een bospeen. In werkelijkheid is dat 15 cent. Een biefstuk? Men denkt 7,47 euro, het is 4,66 euro…
Kortom: de consument weet niet precies hoe de margeverdeling in de voedingsketen in elkaar zit. Eigenlijk staat ze daar niet alleen in. Er wordt maar sporadisch onderzoek gedaan naar de marges en dan nog zijn de uitkomsten vaak controversieel. Alweer in Nederland concludeerden onderzoekers van Wageningen UR jaren terug dat er voor een schandalige margeverdeling geen bewijs is, maar er waren veel mitsen en maren.
Een opvallende conclusie was dat in veel productcategorieën duidelijk is dat de boer weinig verdient en ook de nettomarge van supermarkten dun is. Van de tussenschakels was soms onduidelijk wat men precies verdient; waar de toegevoegde waarde zit. Sindsdien worden de cijfers vaak gehanteerd door de supermarktlobby om te bewijzen dat verongelijkte landbouwers aan de verkeerde deur kloppen. Zij kopen sowieso vrijwel niks direct van boeren, maar eerder van handelsbedrijven en verwerkers.
Het is niet onwaar: biefstuk wordt niet vanaf het erf geleverd. Tegelijk hebben de supermarkten als luik naar de consument een bijzonder machtige rol, en maken de volumes dat men ondanks de dunne marge toch aardig verdient. Ahold Delhaize bijvoorbeeld tekende voor 66 miljard euro omzet en hield onder de streep 1,8 miljard over.
Maar of het extra geld nu gezocht moet worden bij de supermarkten, of de handel en verwerking: feit is dat de landbouwer (te) weinig verdient. Voor protesterende boeren zijn de tussenhandel en supermarkten weinig gevoelig. Wellicht is dat anders als met een campagne de consument wordt geactiveerd. Een alliantie tussen die vermaledijde, immer kritische consumenten en landbouwers zou wel eens de fundamentele verandering kunnen brengen die we nodig hebben.
