Vroege ziektedetectie is enkel een voordeel
In een stal is het nooit echt stil. Naast het maken van diverse knorgeluiden zullen varkens ook hoesten of niezen bij ademhalingsproblemen. Dankzij voortdurende opvolging van deze geluiden met de hoestmonitor van SoundTalks, kan je deze ziektes sneller opsporen en preventief ingrijpen. Dierenarts Pascal Defoort: “Eens een varkenshouder vertrouwen heeft in het systeem, wordt het een onmisbare tool in de bedrijfsvoering.”
Dierenarts Pascal Defoort van Dierenartspraktijk Provet leerde goed 4 jaar geleden de mogelijkheden van SoundTalks kennen tijdens een voorstelling ervan op een congres in Dublin. “De presentatie maakte me nieuwsgierig. Studies tonen immers aan dat de kosten van ademhalingsziektes, naargelang de bedrijfssituatie, kunnen oplopen tot 10 euro per vleesvarken. Ik zag onmiddellijk het potentieel van een vroegtijdige waarschuwing wanneer een ademhalingsziekte dreigt op te duiken.”
Dries Berckmans, CEO van SoundTalks, verduidelijkt: “Met behulp van een microfoon en een achterliggend algoritme worden eventuele ademhalingsproblemen bij varkens snel gedetecteerd. Het algoritme filtert en vertaalt immers hoe het met de gezondheid van de varkens is gesteld. Bij verandering van de ademhalingsgezondheid geeft het systeem een alarm dat de varkenshouder op zijn pc of op de app kan zien.”
Leren uit een praktijkproject
Pascal Defoort: “We zaten al snel rond de tafel om een mogelijke proefopzet te bekijken. In 2017 lanceerden we samen met onder meer het Varkensloket, de Hogeschool Vives en enkele andere partners het ADLO-demonstratieproject ‘Gezondheidsmonitoring via geluidstechnologie bij vleesvarkens’.”
Dit project wilde praktisch toepasbare methoden aanreiken om met het gebruik van smartfarming arbeid zo efficiënt mogelijk te kunnen inzetten op praktijkbedrijven. Men wilde ook aantonen dat je via geluidregistratie het dierenwelzijn en de gezondheid kan monitoren met als doel het verlagen van het antibioticumgebruik. In dit project werden gedurende 2 jaar 10 varkensbedrijven opgevolgd. Op deze bedrijven werden hoestmicrofoons geïnstalleerd voor een continue analyse van de geluiden van de vleesvarkens.
Dierenartspraktijk Provet volgde 3 van deze bedrijven intensief op: “We deden er diagnostiek op periodieke basis en bij acute ademhalingsproblemen. Zo konden we een mooie link leggen tussen de signalen van de hoestmonitor en de ademhalingsziekten die zich effectief in de stal ontwikkelden. Zo leerden we ook de signalen correcter interpreteren. Dat is een noodzakelijk leerproces, want je moet weten wanneer je moet reageren op een signaal.”
Proefstal met geluidsmonitoring
De dierenartsenpraktijk Provet in Kortemark telt 10 dierenartsen die zowel in de varkenshouderij als de pluimveehouderij actief zijn. “Wij werken samen met het varkensbedrijf Wallehoek in Torhout. Dit bedrijf stelt zijn stallen ter beschikking om er praktijkproeven uit te voeren met de focus op preventieve gezondheidswerking. Deze proeven zijn dus vooral gericht op het beperken van het antibioticumgebruik zonder dat er ongunstige effecten op de bedrijfsresultaten en het dierenwelzijn ontstaan. Alle afdelingen van de bestaande en nieuwe stal werden recent uitgerust met het SoundTalks-systeem. Het laat ons toe om ook hier een vroege en doelgerichte diagnostiek van ademhalingsgeluiden te doen.”
Het varkensbedrijf telt zowel 4 afdelingen voor 520 biggen als 4 afdelingen voor 520 vleesvarkens. “Alle biggen komen van 1 zeugenbedrijf. Na 8 weken verhuist de helft ervan naar het gloednieuwe vleesvarkensgedeelte. De andere helft gaat naar een andere locatie.” Het bedrijf is ingericht als een echte proefstal. Naast de registratie van klimaatparameters (temperatuur, luchtvochtigheid, stalgassen) is er de mogelijkheid van (tussentijdse) dierwegingen. Ook de voer- en waterconsumptie worden continu geregistreerd.
Per 250 vleesvarkens hangt een klokvormig toestel van SoundTalks waarin 6 microfoons geïntegreerd zitten. De onderrand geeft naargelang de gezondheidstoestand van de dieren een lichtsignaal met kleurindicatie volgens het stoplichtsysteem (rood, oranje en groen). In de centrale gang van de stal hangt een gateway met internetverbinding. “De monitors in de stal sturen een draadloos signaal naar die gateway, zodat de dierenarts of varkenshouder de resultaten op zijn computer kan bekijken”, vult Dries Berckmans aan.
Het blauwe licht dat de gateway uitstraalt, wijst op een goede werking. “De gebruiker kan op zijn scherm, van pc of smartphone, de evolutie van de hoestsignalen per afdeling opvolgen in grafieken met een weergave per dag, per week of per ronde. Net als in de stal is dit visueel weergegeven met eenvoudige stoplichtkleuren. Bij groen is er geen probleem, oranje waarschuwt en rood wijst op een alarm.”
Meestal ongeloof
De opvolging van de dieren in deze stal is nog maar net opgestart, maar door de ervaring van de voorbije jaren ziet Pascal Defoort dat nieuwe gebruikers altijd enkel fasen moeten doorlopen. “Zowel varkenshouder als dierenarts zijn bij aanvang – dus bij de eerste alarmsignalen van de hoestmonitor – vol ongeloof dat er effectief hoest op komst is. Op dat moment kan je in de betreffende afdeling immers nog niets onrustwekkends vaststellen, nog niets horen of zien aan de varkens. De hoestmonitor registreert echter 24 uur op 24 en 7 dagen op 7. Door de fijngevoeligheid van het systeem geeft hij – afhankelijk van de problematiek – tot een week voor de ziekte in de stal merkbaar is, al eerste hoestsignalen door. Dries Berckmans bevestigt: “Dit is een wereldwijde vaststelling. Dierenarts en varkenshouder moeten telkens toegeven dat het alarm van de hoestmonitor wel degelijk klopt. En ook toegeven dat ze zelf niet zo vroegtijdig konden opmerken dat de dieren ziek werden.”
Ook nadien blijft het in de beginfase een ietwat moeilijk verhaal. Defoort: “Hoe moet men op zo’n alarmsignaal reageren? Omdat de dieren dreigen ziek te worden, willen de betrokkenen meestal onmiddellijk een groepsbehandeling opstarten. Maar dit is niet altijd nodig. Vaak volstaat een individuele behandeling of een groepsbehandeling met koortsremmers.”
Leren interpreteren en reageren
Het leren interpreteren van de alarmsignalen is dus erg belangrijk. “Dat is het leerproces dat ik eerder al aanhaalde”, stelt Pascal Defoort. “De reactie op een alarm verschilt immers naargelang het bedrijf, de bedrijfsgeschiedenis en de ziekteproblematiek. De ene ademhalingsziekte evolueert traag, de andere verspreidt snel doorheen het bedrijf. Niets doen op het moment dat er een alarm verschijnt, is echter geen optie. Het voordeel zit er juist in om proactief te handelen om de gezondheid van je dieren snel te vrijwaren.”
De motivatie van de varkenshouder én een goede samenwerking met de dierenarts zijn daarom cruciaal. Het systeem van SoundTalks geeft immers niet aan wát de varkenshouder moet doen bij een alarm. Daarom moet hij nauw samenwerken met zijn dierenarts. De dierenarts moet bepalen wat de beste aanpak is om een ziekte-uitbraak te voorkomen of te beperken. Defoort illustreert dit met 2 voorbeelden: “Op een bedrijf met een niet-gecompliceerde griepuitbraak kan een koortsremmer snel soelaas brengen bij een dreigende grieppiek. Wanneer een bedrijf echter veelvuldig last heeft van Actinobacillus pleuropneumoniae (APP) of eenzijdige longontsteking, dan kan je door vroegtijdig in te grijpen zowel de behandelingsduur als de hoeveelheid medicatie beperken. Zo kan je ook evolueren van een groepsbehandeling naar een individuele behandeling. Zo daalt het medicatiegebruik.”
Slim reageren, is gunstig voor de resultaten
In dit proefbedrijf werden de monitoren ook al geïnstalleerd in de biggenafdeling. “Hier dienen ze ook voor de registratie van het niezen, wat een belangrijke indicator is voor de pathogenen op die leeftijd”, legt Dries Berckmans uit.
“Het is een ontwikkeling waarmee we volop bezig zijn. Het algoritme voor niezen verschilt immers van dit voor hoesten. Er zijn trouwens nog heel wat mogelijkheden om via smartfarming dieren te monitoren. Naast registratie van geluid kan je ook temperatuur, licht, beweging… opvolgen.”
Pascal Defoort vindt het als dierenarts heel interessant om ook het bredere plaatje van dit verhaal te zien. “Zo kun je onder meer de impact van een behandeling beter opvolgen door de opeenvolgende rondes op een bedrijf te vergelijken. Je kunt ook bedrijven onderling met elkaar vergelijken.”
“Hoe meer je de signalen onder de knie hebt, hoe meer je er kan uithalen en hoe gunstiger voor de bedrijfsresultaten. Ook het financiële plaatje vaart er wel bij. Op de 3 bedrijven die Dap Provet volgde in het ADLO-project is het antibioticumverbruik sinds 2017 heel duidelijk gedaald. De hoestmonitor is er ondertussen een onmisbare tool!”
