Extreme droogte laat zijn sporen na

Eén ding is zeker: extremen zijn nooit goed. Na twee maand van droogte wil de landbouwer de bui eindelijk wel zien hangen. Niet enkel de landbouwer merkte het, het KMI bevestigde het ook: mei was abnormaal warm en droog, en dat vooral de laatste 10 dagen. De gemiddelde temperatuur in mei bedroeg 15,5 °C, terwijl dat normaal 13,6 °C is. De laatste tien dagen bedroeg de gemiddelde temperatuur zelfs 19,3 °C, terwijl dat normaal 14,6 °C is.

In Ukkel werd van maart tot mei maar 108 mm neerslag geregistreerd, wat 60 % minder is dan normaal voor het seizoen. In het algemeen besluit het KMI dat de afgelopen lente een zeer abnormaal lage neerslaghoeveelheid, een abnormaal hoge gemiddelde temperatuur en een abnormaal laag aantal dagen met neerslag kende. Die droogte is al langer bezig, volgens het KMI: alle maanden sinds juli 2016 waren droger dan normaal, met uitzondering van november.

Beetje bang begin juni

Begin juni klonk het nog gematigd positief. De droogte zorgde nog niet voor de grootste problemen, maar men waarschuwde wel dat het nog af te wachten viel. Voor de binnenvaart werden verschillende maatregelen genomen en voor drinkwater viel er nog niets te vrezen.

Voor de landbouw waren de slechte weersomstandigheden een ander paar mouwen. Allereerst is onkruidbestrijding in vele teelten niet eenvoudig. Vroege aardappelen, spinazie en vlas leden onder de droogte en men moet dus rekening houden met lagere opbrengsten. 70 % van het aardappelareaal ligt op contract. Wat dat exact betekent, kan de gecontracteerde het best voor zich uitmaken.

Vollegrondsgroenten moeten beregend worden om de oogst niet te laten mislukken. Dat betekent echter wel een meerkost voor de landbouwer, en die kan hij niet altijd doorrekenen. Door de droge ondergrond groeien de plantjes slecht en kwijnen ze stilaan weg. Verder verloopt het zaaien van witloof moeilijk. Anne-Marie Vangeenberghe van de Boerenbond licht toe: “Voor de in Vlaanderen erg belangrijke teelten zoals tarwe, maïs en aardappelen kan regen nog het één en ander goedmaken.” Ten slotte verloopt de hergroei van gras ook slecht. Veehouders vrezen voor tekorten bij de ruwvoedervoorziening

Landbouwramp?

ABS en Boerenbond riepen Vlaams minister van Landbouw Joke Schauvliege dus terecht op om te onderzoeken of de droogte erkend kan worden als landbouwramp. Om hieraan te voldoen mag het fenomeen echter niet meer dan één keer om de 20 jaar voorkomen en moet er een totale schade zijn van meer dan 1,24 miljoen euro. Vooral de schade in (vroege) aardappelen en groenten dreigt de schadeteller te doen oplopen.

Bernard Haspeslagh, voorzitter van de sectorfederatie van de groenteverwerking Vegebe, kon nu al zeggen dat een kwart tot een derde van de oogst van zomerbloemkool en ongeveer 30 % van de erwtenoogst verloren is. “De tekorten worden deels opgetild door invoer uit onder meer Spanje, Noord-Europa en Engeland, waar de oogst vrijwel normaal is.” Binnen twee weken worden de vroege aardappelen gerooid. Voorlopig vertalen de lagere oogsten zich niet in hogere prijzen. Dat geldt ook voor aardappelen. Romain Cools, algemeen secretaris van Belgapom, zegt hierover: “Het zal druk op de markt leggen, maar ik ga ervanuit dat er voor de Belgische consument geen verschil zal zijn.”

Maatregelen

en alternatieven

“Veel land- en tuinbouwers investeerden al zelf in opvang van regenwater en in hergebruik van water in hun productiesystemen”, vertelt het ABS. “De eerste winst die gemaakt kan worden, is te vinden in het niet gebruiken of hergebruiken van water. Zo wordt bijvoorbeeld spoelwater van melkinstallaties hergebruikt als drinkwater voor vee, wordt waswater van groenten verschillende malen hergebruikt, wordt door doorgedreven innovatie water punctueel toegediend bij plantenkwekerijen.”

Ondertussen moeten in Vlaanderen maatregelen getroffen worden om de invloed van de droogte tegen te houden. Zo verbood de gouverneur van West-Vlaanderen, Carl Decaluwé, twee weken geleden het oppompen van water in de vier polders, een deel van het IJzerbekken, Ieper en Poperinge. In verschillende delen van het land wordt ook verzocht om spaarzaam te zijn met water. De gouverneurs van West- en Oost-Vlaanderen vroegen ook Joke Schauvliege om een algemeen sproeiverbod uit te vaardigen voor recreatieve doeleinden, zoals auto’s wassen of zwembaden vullen. Dat ging in op 22 juni én zorgde voor een kentering, blijkt uit de cijfers van drinkwatermaatschappijen.

Verder worden ook alternatieven voorgesteld. Het waterzuiveringsbedrijf Aquafin kan gezuiverd afvalwater leveren als alternatief voor grondwater of drinkwater. Ze sloten hiervoor vorige week nog acht nieuwe contracten af, onder andere met landbouwbedrijven. Ook de gemeente Kuurne stelt een reservoir onder de brandweertoren ter beschikking, en geeft hiervoor voorrang aan landbouwers van Kuurne of Kuurnenaars die voor hun professionele activiteiten water nodig hebben. Het ABS stelde dan weer voor om projecten te ontwikkelen over zeewaterontzilting.

Visie op lange termijn?

Langs alle kanten wordt gevraagd om mild te zijn voor de landbouwers. Zo schreef Volksvertegenwoordiger Francesco Vanderjeugd aan Vegebe en Belgapom in een open brief het volgende: “Ik wil uw sector oproepen om net als in 1976 de landbouwers overmacht te laten inroepen en hen te ontzien van harde maatregelen als zich een teeltbrede landbouwramp als deze voordoet.”

Ook Boerenbond en het ABS denken aan de toekomst. Boerenbond vraagt aan administraties om rekening te houden met de situatie en zal in overleg gaan met de federaties van aardappel- en groenteverwerkers, omdat het voor hen moeilijk zal worden om aan hun contract te voldoen. Instanties met een waterbron zouden die ook beschikbaar moeten maken van de land- en tuinbouw. Verder pleiten ze onder andere voor een efficiënter watergebruik, meer en beter watervoorraadbeheer en een private weersverzekering voor de risicoteelten. Ook een sterk Rampenfonds is volgens voorzitter Boerenbond Sonja De Becker noodzakelijk.

M.V.