De Vlaamse land- en tuinbouw kreunt onder de droogte en de hitte. De opbrengst van groenten, aardappelen en groenvoeder zal in elk geval een heel stuk lager liggen dan in een normaal jaar. Het droogterecord van 1976 sneuvelt en zelfs de warme zomer van 1947 wordt naar de kroon gestoken.
De relatie tussen deze weersomstandigheden en de druk op het klimaat wordt nog door weinigen in twijfel getrokken. Niemand twijfelt eraan dat ook het KMI deze droge zomer als uitzonderlijk zal bestempelen. Dit legt de weg open voor een erkenning als landbouwramp. Terecht, want de individuele land- of tuinbouwer zit met een groot probleem. Meer dan vorig jaar of bij andere uitzonderlijke weersomstandigheden horen we vandaag ook de voedingsindustrie aan de alarmbel trekken. De tweede droge zomer op rij zorgt ervoor dat de bevoorrading van diepvriesgroenten en aardappelen voor de verwerking onder druk komt.
Verwerkers
Gelukkig heeft de verwerkende sector dit zien aankomen en hebben ze hun engagementen ten aanzien van hun klanten zeker in volumes wat kunnen temperen. Meer dan ooit is het duidelijk dat de weersomstandigheden niet alleen een probleem zijn voor de primaire producent, zeg maar de land- en tuinbouwer. Ook de verwerkende sector is kwetsbaar. Land- en tuinbouwers sluiten contracten af met de verwerkende sector, die op hun beurt de vastgelegde volumes na verwerking doorverkopen, meestal ook met een afzetcontract. Veel landbouwers zijn vandaag bevreesd dat zij boetes zullen krijgen omdat ze ingevolge overmacht van de weersomstandigheden hun contract niet zullen kunnen nakomen. Zowel land- en tuinbouwers als verwerkende sector hebben echter belang bij een duurzame toekomstgerichte relatie.
Ik mag hopen dat in die open geest een beoordeling zal gemaakt worden van de aangegane engagementen, temeer dat ook reeds vroeg in het seizoen duidelijk was wat er op komst was. Maar mijn hoop gaat verder. Zou het niet nu het moment zijn om de verhouding primaire en verwerkende sector op punt te stellen? Moet de land- en tuinbouw niet samen met de verwerkende sector een toekomstgericht plan uitwerken? Een plan waarbij deze beide essentiële schakels in de voedingssector elkaar vinden en samenwerken om een leefbare toekomst te verankeren.
Rampenfonds
Er zijn bovendien twee bijkomende redenen waarom het moment nu is aangebroken. Een eerste vinden we in het systeem van het (landbouw)rampenfonds. Iedereen in de sector weet hoe belangrijk het rampenfonds is. Maar iedereen beseft ook het systeem om jaar na jaar dergelijke rampenvergoedingen uit te betalen onhoudbaar is. De enge benadering van de zogenoemde brede weersverzekering lijkt een doodgeboren kind. Een oplossing moet gevonden worden in een breder kader. Niet in het minst is de relatie met de herziening van het Gemeenschappelijke landbouwbeleid essentieel, maar zeker ook de relatie tussen land- en tuinbouw en verwerkende bedrijven is hier cruciaal.
Een tweede reden is de nood aan investeringen in water. De overheid doet inspanningen om waterbuffering en waterberging te ondersteunen en vaak ook zelf te financieren. Het beschikbaar zijn van water om ten gepaste tijde te besproeien wordt essentieel. Niet allen voor de opbrengst, maar zeker ook voor de kwaliteit van de producten. Een voorbeeld zoals uitgewerkt door Ardo is het perfecte voorbeeld van hoe land- en tuinbouw en verwerkende industrie een meerwaarde betekenen voor elkaar. Gezuiverd proceswater van Ardo wordt daar opgeslagen en beschikbaar gesteld voor de omliggende land- en tuinbouwers. De land- en tuinbouwers hebben zich verenigd in een coöperatie om een buizenstelstel aan te leggen waarmee het water tot aan de velden wordt gebracht. Zowel de provincie als de Vlaamse overheid hebben dit project mee ondersteund. Het verdient navolging.
Het wordt dus een uitdaging om van deze droge periode een momentum te maken. Mijn bericht is een oproep aan alle actoren in het veld om de koppen bij elkaar te steken en nu de juiste keuzes en afspraken te maken voor een duurzame toekomst.
