De brief die u ontving van de Hoge Raad voor de Handhavingsuitvoering wordt aan u gestuurd om u de kans te bieden om uw verweer in te dienen bij een herstelvordering die door de overheid werd ingediend. Dit is één van de gevolgen van de bouwovertreding die u beging. Wie een inbreuk pleegt op de ruimtelijke ordening, kan hiervoor worden gestraft. Essentieel voor dezelfde ruimtelijke ordening is haar herstel na de inbreuk. Hiertoe heeft de stedenbouwreglementering een speciale figuur voorzien: de herstelvordering en de eruit voortvloeiende herstelmaatregel. Deze herstelvordering houdt in dat de overheid aan een rechtbank kan vragen om de overtreder maatregelen op te leggen die de ruimtelijke ordening herstellen. Vooraleer echter een rechtbank kan beslissen om een herstelmaatregel op te leggen moet er een positief advies van de Hoge Raad voor de Handhavingsuitvoering voorliggen. Het advies moet dus voor de start van de gerechtelijke procedure worden bekomen. U kan met argumenten op stedenbouwkundig vlak proberen om de Hoge Raad voor de Handhavingsuitvoering te overtuigen om geen positief advies te geven voor de gevraagde herstelmaatregel.
Negatief advies
Indien een negatief advies wordt verleend, kan de herstelvordering door de overheid niet op ontvankelijke wijze worden ingediend bij het Openbaar Ministerie of bij de burgerlijke rechtbank. Dit brengt met zich mee dat na een negatief advies de procedure voor de rechtbank niet kan worden opgestart en dat er dus ook geen herstelmaatregel kan worden opgelegd door de rechtbank. In dergelijk geval kan de overheid wel nog een nieuw advies vragen voor een andere herstelmaatregel. Zo kan bijvoorbeeld na een negatief advies voor een herstelmaatregel die een afbraak inhoudt, een nieuw advies gevraagd worden voor een herstelmaatregel die zich beperkt tot aanpassingswerken.
Rechtbank
Indien de Hoge Raad voor de Handhavingsuitvoering een positief advies aflevert, kan de herstelmaatregel wel voor de rechtbank worden gevorderd. De gerechtelijke procedure kan worden opgestart op 2 manieren: ofwel door dagvaarding voor een burgerlijke rechtbank ofwel door de herstelvordering bij het parket in te leiden bij gewone brief, in naam van het Vlaamse Gewest of van het college van Burgemeester en schepenen, of door de handhavingsambtenaar. Het parket kan de zaak vervolgens voor de strafrechter brengen.
Indien wordt gekozen voor een dagvaarding voor de burgerlijke rechtbank zal de enige vraag voor de rechtbank zijn of de herstelmaatregel die gevorderd werd ook effectief wordt opgelegd. Het is daarbij niet omdat er een positief advies werd uitgebracht door de Hoge Raad voor de Handhavingsuitvoering dat de burgerlijke rechtbank per definitie ook de herstelmaatregel zal verplicht doen uitvoeren. Er zijn immers bepaalde argumenten, zoals de verjaring van de vordering, waarover de Hoge Raad voor de Handhavingsuitvoering zich niet buigt. Dit kan enkel de rechtbank doen.
Indien de herstelvordering via het parket van de procureur des konings voor de strafrechter wordt gebracht, zal de correctionele rechtbank ook een straf opleggen bovenop de beoordeling van de herstelvordering.
Uitvoering
Indien de rechtbank beslist om de herstelvordering in te willigen, wordt concreet uitgewerkt welke herstelmaatregel moet worden uitgevoerd en tegen welke datum. De tijd die u door de rechtbank nog krijgt om de herstelmaatregel uit te voeren is de zogenaamde respijttermijn. Indien u de herstelmaatregel heeft uitgevoerd, doet u er goed aan om een nacontrole te vragen om tijdig te vernemen of de herstelmaatregel correct werd uitgevoerd. Tijdig uitvoeren is immers de boodschap, omdat meestal een dwangsom wordt opgelegd voor laattijdige uitvoering. Dergelijke dwangsommen lopen per dag vertraging en kunnen dus snel in een gigantisch bedrag resulteren.
Regularisatievergunning
Zo lang de herstelmaatregel nog niet is opgelegd, kunt u uiteraard proberen om het bouwmisdrijf te regulariseren. U kan dit zelfs nog betrachten tijdens de zogenaamde respijttermijn, al is dit laatste wel riskant indien u uiteindelijk geen regularisatievergunning bekomt. Bij een regularisatieaanvraag geldt exact dezelfde beoordeling als bij een normale aanvraag tot het bekomen van een omgevingsvergunning. Een vergunningsaanvraag moet steeds getoetst worden aan de stedenbouwkundige voorschriften en aan de goede ruimtelijke ordening. De aanvraag moet volgens artikel 4.3.1. VCRO geweigerd worden als het aangevraagde onverenigbaar is met een goede ruimtelijke ordening. Indien een omgevingsvergunning wordt bekomen voor de werken die zonder vergunning werden uitgevoerd, verdwijnt het onwettig karakter van het gebouw onmiddellijk. Er kan in dergelijk geval geen herstelmaatregel meer worden bevolen. Een herstelmaatregel die intussen zou zijn bevolen, kan na een regularisatievergunning niet meer worden afgedwongen.
Jan Opsommer
