De Vlaamse regering beslist het merendeel van het beleid voor land- en tuinbouwers die actief zijn in Vlaanderen, zowel inzake landbouw als milieu en omgeving. Toch speelt ook het federale niveau een rol voor de sector. We denken dan onder meer aan het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV), maar ook binnen andere domeinen zijn er aandachtspunten.
Clarinval opnieuw federaal minister van Landbouw
David Clarinval kreeg voor de derde keer op rij een mandaat in de federale regering. Hij blijft vice-eersteminister voor de MR en is nu minister van Werk, Economie en Landbouw. Hij kreeg dus iets andere bevoegdheden dan in de regering-De Croo. Daarin was hij bevoegd voor Zelfstandigen, Kmo's en Landbouw. Het is voor het eerst sinds lang dat deze combinatie niet wordt aangehouden. Clarinval tekende in de regering-De Croo onder meer een beter statuut uit voor zelfstandigen.
Hij is alvast de sector genegen. Clarinval ging bijvoorbeeld sterk in tegen de groenen in de regering. Hij vindt immers dat professionals glyfosaat mogen gebruiken om hun gewassen te beschermen. Tijdens het Belgische voorzitterschap van de Europese Unie – in de eerste jaarhelft van 2024 – ontpopte hij zich eveneens als voorvechter van de Europese boeren, die op dat moment actievoerden tegen administratieve overlast en steeds strengere milieuregelgeving. Nog maar pas lanceerde hij ook de vaccinatiecampagne tegen blauwtong.
Eléonore Simonet, de jonge partijgenote van Clarinval, kreeg in de regering-De Wever de portefeuille Middenstand, Zelfstandigen en Kmo’s. Jean-Luc Crucke (Les Engagés) werd federaal minister voor Klimaat en Ecologische transitie. Vincent Van Peteghem (cd&v) neemt naast Begroting ook opnieuw Administratieve Vereenvouding op zich. In de vorige regering nam hij onder meer enkele beslissingen in het kader van de pachtwetgeving.
Landbouw als strategische sector in het regeerakkoord
Het Federaal Regeerakkoord 2025-2029 telt meer dan 200 pagina’s. Het is wel wachten tot bladzijde 59 eer het woord ‘landbouw’ erin opduikt, meer bepaald in het hoofdstuk Administratieve vereenvoudiging onder het grote luik ‘Economie’, waarin vooral de industrie veel aandacht krijgt.
We lezen bij deze eerste vermelding dat de federale regering het juridisch mogelijk maakt om de ‘korte keten’ op te nemen als technische specificatie in de aanbestedingsprocedure van de openbare voedselmarkt.
Landbouw krijgt echter ook een apart hoofdstuk, namelijk Landbouw als strategische sector voor onze economie. Deze nieuwe regering wil namelijk focussen op onze strategische autonomie. Eerder had ook de Vlaamse regering al de nadruk gelegd op het belang van landbouw als strategische sector.
De federale regering zegt in het akkoord een landbouwbeleid te verdedigen dat voedselzekerheid waarborgt, dat rekening houdt met geopolitieke aspecten en dat een langetermijnvisie bevordert. De regering zal bovendien de concurrentiekracht van de sector ondersteunen en streven naar meer economische, sociale en ecologische duurzaamheid. In het kader van de Europese vrijhandelsovereenkomsten zal de regering pleiten voor een evenwicht tussen beschermende maatregelen voor de meest kwetsbare landbouwsectoren en de ontwikkeling van onze handelsrelaties voor landbouwproducten. Dit moet gebeuren in overeenstemming met de World Trade Organisation (WTO)-regels.
De regering erkent ook dat de landbouwsector nood heeft aan innovatieve technieken. Ze zal daarom de implementatie van nieuwe technologieën ondersteunen, precisielandbouw bevorderen en producten op basis van natuurlijke bronnen stimuleren. Daarnaast ondersteunt zij initiatieven op Europees niveau die nieuwe genomische technieken bevorderen bij plantenveredeling, met als doel een kleinere CO2-voetafdruk, een efficiënter gebruik van hulpbronnen zoals water en mest, of een verminderd gebruik van pesticiden.
Het FAVV is een vooruitstrevende instelling binnen Europa. Dat weet ook de nieuwe regering. Ze wil dan ook een hoog niveau van veiligheid in de agrovoedselketen waarborgen via het FAVV en het DG Dieren-Planten-Voeding van de FOD Volksgezondheid. De basis daarbij zijn solide wetenschappelijke analyses, in combinatie met grondig overleg met de betrokken sectoren om nadelige sociaal-economische gevolgen te beperken.
Volwaardige ondernemers
Mooi is dat de federale regering land- en tuinbouwers aanziet als volwaardige ondernemers. De regering meent dat ze recht hebben op een betere en correcte prijsvorming. Samen met de gewesten wil ze het Prijzenobservatorium versterken, zodat het in samenwerking met de Belgische mededingingsauthoriteit (BMA) en de economische inspectie kan optreden als een toegankelijke en laagdrempelige onafhankelijke instantie voor de spelers in de agrovoedingsketen.
Het regeerakkoord beschrijft ook dat de wet over oneerlijke handelspraktijken tussen ondernemingen in de landbouw- en voedselvoorzieningsketen wordt geëvalueerd. Men wil binnen het Europees kader bescherming voorzien van kleine en middelgrote leveranciers tegen grote afnemers. Het akkoord omschrijft dit als volgt: “We beschermen landbouwers beter door te restrictieve bedingen tussen voedingsbedrijven en landbouwers te verbieden die bijvoorbeeld landbouwers in feite verplichten om op vaste tijdstippen te oogsten. De federale regering neemt maatregelen om de marges van landbouwers en hun positie binnen de keten te beschermen, maar waakt erover dat de maatregelen de keten in zijn geheel niet ontregelen.”
Er gaat ook aandacht naar de uitvoering van het plan voor de reductie van pesticiden. In overleg met de deelstaten zal worden gezocht naar innovatieve alternatieven. Dit standpunt zal ook worden uitgedragen op Europees niveau. Bovendien engageert de regering zich ertoe om de homologatieprocedure voor nieuwe pesticiden of biopesticiden te verbeteren en te versnellen.
Andere domeinen
Land- en tuinbouw krijgt ook buiten dit economische hoofdstuk her en der aandacht.
Zo heeft men het uitgebreid over het statuut van zelfstandigen. Zelfstandigen spelen volgens deze regering een cruciale rol in onze economie. Zij nemen risico’s, creëren waarde en zijn de motor van lokale werkgelegenheid. Dit regeerakkoord zet daarom sterk in op de ondersteuning en versterking van het zelfstandigenstatuut, zodat zij de nodige ruimte en middelen krijgen om te groeien. Daarnaast ziet men het aantal zelfstandigen in bijberoep toenemen. Hoewel deze zelfstandigen ook sociale bijdragen bijdragen, bouwen ze geen sociale rechten op. Tijdens deze legislatuur zal de regering daarom een hervorming van het statuut van zelfstandigen in bijberoep doorvoeren, in overleg met de betrokken sociale partners. Het doel is om dit statuut beter te waarderen en om tegelijkertijd misbruiken aan te pakken. Het is een item waar onder meer ABS-voorzitter Hendrik Van Damme mee opgezet is. Hij vraagt alvast aan de Vlaamse overheid om dit ook te implementeren.
Onze nieuwe federale regering pleit ook voor wederkerige handelsrelaties, waarbij we uiteraard geen toegevingen doen op de kwaliteitsvereisten van de producten die op onze markt worden aangeboden. Zo wil men er strikt op toekijken dat de ingevoerde producten aan de geldende Europese eisen voldoen. Ze scharen zich ook achter het idee van een Europees compensatiefonds voor landbouwers bij eventuele marktverstoringen.
Reacties vanuit het middenveld
Voor Boerenbond zitten er positieve elementen in dit regeerakkoord die de concurrentiepositie van de sector ten goede komen. Boerenbond-voorzitter Lode Ceyssens: “Wij juichen het toe dat deze nieuwe regering landbouw expliciet erkent als strategische sector om de voedselzekerheid te waarborgen. Ook de focus op het versterken van de concurrentiekracht van de sector met aandacht voor versnelde procedures en het verminderen van administratieve lasten is een belangrijke stap voorwaarts. Een aandachtspunt blijft evenwel het wegwerken van concurrentienadelen bij het implementeren van strengere regelgeving en het stimuleren en garanderen van alternatieven die voorhanden zijn om aan deze regelgeving te kunnen voldoen.” Boerenbond kijkt uit naar een goede samenwerking met de voltallige regering.
Ook de Hubertus Vereniging Vlaanderen (HVV) is verheugd. In het regeerakkoord staat immers ook een belangrijke passage met een rechtstreekse invloed op de jachtsector. De gevraagde aanpassing van de wapenwet staat namelijk in de teksten: “We passen de wapenwet aan en zorgen ervoor dat nachtkijkers en geluidsdempers onder bepaalde voorwaarden worden toegelaten ter bestrijding van onder andere everzwijnen”.
Fevia, de federatie van de Belgische voedingsbedrijven, reageert gemengd. Ze verwelkomt het accent dat wordt gelegd op de industrie, op competitiviteit, en op het voornemen van de regering om de kost van voedingsproducten niet te verhogen. Ze is ook tevreden over de flexibiliteitsmaatregelen en hervormingen die onze bedrijven van het nodige talent en extra zuurstof moeten voorzien. Dat is nodig om economisch herstel en transitie te bevorderen en ondersteunen. Toch betreurt Fevia dat de hele agrovoedingsketen niet als strategische sector is erkend. “Aan landbouw wordt terecht een apart hoofdstuk gewijd. Een rendabele landbouw kan alleen worden gewaarborgd wanneer ook de andere schakels in de keten rendabel zijn”, stelt de federatie. “We betreuren dan ook dat men niet de hele agrovoedingsketen als strategische sector beschouwt. De coronacrisis en de oorlog in Oekraïne bewijzen hoe belangrijk het waarborgen van de voedselvoorziening voor ons land is.
Bond Beter Leefmilieu (BBL) reageert onthutst op het federale regeerakkoord. “Deze ploeg laat de Belgische doelstellingen op het vlak van klimaat en biodiversiteit los”, stelt Danny Jacobs, directeur BBL. Inzake leefmilieu en biodiversiteit stelt de tekst teleur. “Met de voorgestelde maatregelen zal België haar verplichtingen onder het Globaal Biodiversiteitsakkoord en de Green Deal (de Natuurherstelwet, de EU-biodiversiteitsstrategie voor 2030) niet realiseren.”
Anne Vandenbosch
