Jan Cobbaert: Automatiseer waar je kan en doe een beroep op meer loonwerk als dat rendabeler is voor je bedrijf
Jan Cobbaert (52) is een beredeneerde cijferaar in alles wat hij doet. Voor hem is het simpel. “Automatiseer in je bedrijfsvoering waar je kan, maar ga daar ook niet te ver in. En doe een beroep op loonwerk als dat voor je bedrijf rendabeler is.” De voorbije jaren werd heel sterk geïnvesteerd in automatisering, wat naast arbeidsgemak ook nog betere cijfers oplevert.
In het landelijke Oedelem is het op de bedrijfslocatie van Jan Cobbaert en zijn vrouw Katrien té rustig. Door de coronapandemie zit de B&B en vakantiewoning De Bergvallei op slot en dat is ook hier een zure appel om door te bijten. En laat die gezellige drukte, die er in normale pré-coronatijden wel was, nu net een van de redenen zijn waarom beslist werd om verdere stappen in de automatisatie op het landbouwbedrijf te zetten.
Inzet en enthousiasme
Katrien, de vrouw des huizes, bekommert zich al vele jaren met veel enthousiasme over het wel en wee van De Bergvallei en dat viel minder en minder te combineren met haar inzet – onder meer bij het 2 keer daags melken in de vroegere 2x3 tandem – op het melkveebedrijf van echtgenoot Jan Cobbaert. “Daarbovenop ben ik nog te jong om uit te bollen, zodat investeren nodig was om bij te blijven en verder uit te bouwen. De groei op zich was niet het doel, maar wel om door automatisatie en uitbreiding rendabel te kunnen blijven, ondanks de minder goede melkprijzen”, zegt Jan.
Wie naar het VIER-programma Boerenjaar keek, zag hoe hier geïnvesteerd werd in onder meer de uitbreiding van de melkveestal en in de overschakeling van traditioneel melken naar melken met een robot van Lely. “We stonden voor een dilemma. De stal voor het jongvee was aan vernieuwing toe, maar het leek ons minstens even belangrijk om meer comfort voor de melkkoeien te voorzien.”
Er werd 42 meter aangebouwd aan de bestaande stal. Al het jongvee zit links, rechts van de voedergang zitten de melkkoeien en ook de droogstaande koeien.
Stal en robots
“Die ingreep zorgde voor verlichting van het werk en voor betere looplijnen in de stal. Koeien zitten nu korter bij elkaar en ook het comfort is nu optimaal. Daarnaast zitten de nuchtere kalveren in 2 afgescheiden compartimenten. Die zijn volledig afgesloten, met deurventilatie, maar die boxen kunnen ook buiten worden gereden.”
Boven de plaatsen met de kalfjes is er een zolderruimte, die multifunctioneel wordt ingezet en via een veilige ladder bereikbaar is. “Veiligheid en hygiëne zijn heel belangrijk. Vele ongevallen op land- en tuinbouwbedrijven gebeuren door onoplettendheid of zaken die niet goed vastzitten. Het zijn misschien details, maar in mijn ogen heel belangrijk om goed te kunnen werken.”
Naast de nieuwe stal werden ook 2 melkrobotten in gebruik genomen. “Dat betekent op de eerste plaats winst op arbeid. Je bespaart bij het melken minstens 2 x 2,5 uur per dag. Naast de arbeidswinst gaan de koeien nu 3 keer per dag naar de robot, waardoor de melkproductie hoger ligt. Er zijn nog voordelen aan het robotmelken, een betere uiergezondheid is er maar één van.”
“Het is verkeerd om te stellen: die robotten staan daar en ze nemen al het werk over. Zeker in de beginperiode moet je alles heel nauwgezet opvolgen. We hebben gelukkig weinig problemen gekend in de overschakeling en daarbovenop haal je natuurlijk heel veel informatie uit zo’n melkrobot die voor de dagelijkse bedrijfsvoering bijzonder interessant is. Die cijfers zijn een uitstekend hulpmiddel, maar je moet die interpreteren en dan ook handelen. Zo’n grote computerfreak ben ik niet, maar ik weet wel perfect welke cijfers (melkproductie, tochtigheid, ziektedruk...) belangrijk zijn. Door 2 robotten in te zetten, kon ik verder groeien naar een veestapel van 120 runderen. Alles hangt samen.”
Inzet mestrobot
Nadeel van het melken met robotten is wel dat je ‘s nachts eens opgebeld kunt worden als er een systeemfout is. “Maar dat gebeurt heel zelden en dat weegt helemaal niet op tegen de vele voordelen. Onder meer door het inzetten van die robotten ben ik in staat om - naast wat hulp van een schoonbroer af en toe - het melkveebedrijf haast alleen te runnen”, vertelt Jan.
Inzet van mestrobot
Naast de melkrobot wordt ook een mestrobot ingezet. “Vroeger had ik een Stiga omgebouwd tot een mestschuif, maar die mestrobot is natuurlijk veel beter. Die aanpassing verliep bij de start niet zo gemakkelijk voor de runderen. Ook door de verbouwingen en de uitbreiding, de installatie van de melkrobotten, was die rondrijdende mestrobot ook iets nieuws. Ze hadden in het begin wat schrik van die blinkende
Wat kan nog beter? Kleine dingen. De tijd tussen 2 kalvingen bijvoorbeeld. Jan legt verder uit: “Elk jaar een kalfje per koe, insemineren na 60 dagen. Dat kan misschien nog wat beter. Korter op de bal spelen. Nog meer op details letten. Bij de uitbreiding en de verbouwing hebben we zo een box aangepast om koeien beter droog te kunnen zetten. In de robot gaat dat niet zo goed. Aan het voederhekken is ook een optie, maar dat vind ik zelf gevaarlijk. Ik breng de koe naar die ruimte, en op een verlaagd niveau in de vroegere melkput kan ik de tubes instoppen. Dat is heel handig en gebruiksvriendelijk.” Koeien kunnen ook in een aparte separatieruimte worden gestuurd waar een elektrisch bediende ‘bekapbox’ staat. Daar kunnen de koeien veilig bekapt worden, en ook dat kan Jan alleen doen.
Of de volgende stap dan de inzet van een automatisch voersysteem wordt? “Nee, ik heb de voorbije jaren al genoeg geïnvesteerd”, lacht Jan. “Ik begrijp het principe wel, maar ook hier geldt: rekening houdend met de zware investering, wat is de winst die ik er voor mijn bedrijf kan uithalen? Zal dat meer melk opleveren? Of door voer dat automatisch is gemengd en naar de voedergang wordt gebracht of als ik het rantsoen uit mijn voermengwagen draai? Ja, ik denk over alles na. Beredeneerd, doordacht. Een cijferaar. Maar dat moet ook als je een rendabele activiteit als landbouwer wil uitbaten.”
Manitou-verreiker
“Ik ben van mening dat je beter bepaalde activiteiten aan een loonwerker uitbesteedt als dat rendabeler is voor het bedrijf. Wat een melkveehouder verdient, is bekend. Het is dan bijvoorbeeld ook interessant om kosten via loonwerkfacturen te maken. Een goede verreiker en een goede voederkar zijn voor mij hét voornaamste. En een goede tractor, maar die moet niet splinternieuw en het nieuwste model zijn. Nee, ik ben geen freak. En vaak kosten die machines te veel geld om de investering terug te verdienen. Dat is mijn visie. Iedereen moet doen wat hij denkt dat het best is op zijn bedrijf.”
Terug naar die Manitou. “Dat is dé kruiwagen op de boerderij. Er is geen enkel werktuig dat in de melkveehouderij meer wordt gebruikt. Ik vul er onder meer de voederkar mee, voor het rantsoen van het jongvee en de melkkoeien. Toch 3 karren van een goede 2.000 kg per dag.” Die Manitou wordt ook gebruikt bij het uitmesten, en voor veel ander werk. De machine is Multi-inzetbaar en heel handig.
Voerwagen Keenan
De voermengwagen is een Keenan, een tweedehands. “Voor mij uitstekend, met een peddelsysteem. Ik vind het belangrijk dat mijn koeien mooi en vers voeder krijgen. Je kunt meer in een voermengwagen stoppen per keer, maar dat mengt dan minder goed en het rantsoen is minder vers. En elke keer als je de stal binnenrijdt, gaan er meer koeien naar het voederhek en is de opname van het voeder beter ”, vindt Jan.
Ook dat peddelsysteem is interessant. “Vergelijk het met het principe van een betonmolen. Op de bodem heb je een aantal vaste messen en 3 grote peddels die ronddraaien. Je krijgt een vermaling van het voeder. Het rantsoen wordt netjes gemengd, zonder dat het wordt samengedrukt. Het blijft een vrij luchtig rantsoen en lekker vers. Ik heb gekozen voor een Keenan, maar ongetwijfeld zijn er nog andere merken die een mooi aanbod hebben. Het is keuzes maken. Voor mij is die Keenan de beste optie gebleken.”
Volautomatisch?
Of het haalbaar zou zijn om een melkveebedrijf volautomatisch te laten werken? “Nee, de boer is en blijft nog de spilfiguur in alles. Je werkt met levend materiaal, je bent als boer nodig in de stal. De hulpmiddelen zijn er voor het arbeids- en gebruiksgemak en om te optimaliseren en rendabeler te worden. Maar het alziend oog van de boer, het buikgevoel van de boer, is nog altijd zo belangrijk om alle details, alle radertjes, te blijven in elkaar te laten passen. Een geoefend oog ziet nog altijd meer dan een geautomatiseerd toestel, maar handig zijn deze toestellen wel”, besluit Jan.
