Startpagina Actueel

Milk Trading Company zorgt al 4 jaar voor prijsstabilisatie

De melkprijs is cruciaal in de bedrijfsvoering van melkveehouders. Gezien de grote volatiliteit van die melkprijs, groeide de interesse in de termijnmarkt. “Daarom startten we 4 jaar geleden met de Milk Trading Company (MTC)”, aldus Dirk Coucke van adviesbureau DLV. Het bleek een schot in de roos.

Leestijd : 7 min

De voorbije jaren bleef de melkprijs in ons land ondermaats. Als individuele melkveehouder kun je daar weinig aan doen. Er bestaan echter mogelijkheden om het prijsrisico te verminderen. Op de termijnmarkt kunnen kopers en verkopers goederen verhandelen op een toekomstig tijdstip én aan een vastgelegde prijs. Dit zijn de zogenaamde futures.

Pieken en dalen nivelleren

“In de periode vlak voor de afschaffing van het melkquotum ontvingen de melkveehouders een mooie melkprijs, nadien steeg de productie en daalden de melkprijzen fors. Bovendien waren de voerkosten ook heel fluctuerend”, herinnert Dirk Coucke zich. “Daarom begonnen we vanaf 2016 meer en meer na te denken over mogelijkheden hoe we de prijsrisico’s, zowel van de melk als van het krachtvoeder, van de melkveehouders beter konden indekken. Zo kom je al snel terecht bij systemen zoals de termijnmarkt. We wilden dit – als DLV – wel opstarten, maar hadden er geen idee van of de Vlaamse melkveehouders hierin zouden willen volgen. De werking van een termijnmarkt is immers een gemakkelijke, maar vrij abstracte materie. Daarom deden we in 2017 een informatieronde doorheen Vlaanderen.”

Met de deelname aan de termijnmarkt wilde DLV 3 doelstellingen bereiken. “Via de termijnmarkt realiseer je een prijsstabilisatie. Je hebt minder pieken en dalen in het prijsverloop. Je levert op beide vlakken – winst en verlies – wat in, maar het belangrijkste is dat de diepe dalen verdwijnen.” Een hogere prijs dan gemiddeld realiseren, was een tweede doelstelling. “Zelfs met 1 cent/l meer, behaal je op een jaar tijd al een mooi voordeel op je volledige volume melk.” Een belangrijke derde reden om met de termijnmarkten te starten, was om de melkveehouders slimmer maken. “Waarom stijgt of daalt een prijs? Hoe kun je met de juiste marktinformatie je voordeel doen? De markt wordt door verschillende elementen beïnvloed. Door marktmechanismen beter te (her)kennen, kun je betere beslissingen nemen.”

Start met 41 melkveehouders

De Milk Trading Company (MTC) werd op 6 juli 2017 gelanceerd. Van de 1.000 boeren die tijdens de informatievergaderingen werden bereikt, startten er – ondanks de mooie vooruitzichten – toch slechts 41 effectief met de termijnmarkt. “Zoals aangehaald is het mechanisme van de termijnmarkt een vrij abstract verhaal. Het is een beetje hokus pokus... ”, lacht Coucke. “Het feit dat je niet écht melk levert, stuitte op heel wat vragen en verwarring.” (zie ook kader)

“Onze eerste leden waren vooral jonge boeren en ook enkele ondernemende veehouders die recent veel hadden geïnvesteerd. Zij hebben natuurlijk meer baat bij een stabiele prijs. De startperiode was trouwens niet evident. Eind 2017, begin 2018 werden we net geconfronteerd met erg lage melkprijzen. In een laag prijssentiment zijn ook de futures laag. Er volgde gelukkig een geleidelijke stijging van de marktprijzen en dus ook van de contracten. We hebben tot maart gewacht om onze posities in te nemen, dus om onze eerste futures in juli 2018 vast te leggen.”

MTC legde, startend vanaf juli 2018, 1 miljoen l melk per maand vast. “Onze 41 leden waren op dat moment goed voor een totale melkproductie van 62 miljoen l. Hiervan werd dus 12 miljoen l in een jaar vastgelegd in futures. In dat eerste werkjaar konden de leden met minimaal 10% en maximaal 30% van hun totaalvolume meedoen. In realiteit bleek dit dus ongeveer 20% te zijn.”

Meer leden, meer melk

Intussen is MTC sterk gegroeid. Vandaag telt de coöperatie 193 leden in België. MTC startte in 2019 ook bij onze noorderburen, er zijn momenteel 129 Nederlandse leden. “We hebben zelfs een Nederlands lid in Denemarken en eentje in Duitsland”, beschrijft Dirk Coucke de evolutie. “In het startjaar 2018 werd dus 1 miljoen l per maand vastgelegd in termijncontracten. In 2019 werd dit al 3,4 miljoen l per maand, in 2020 groeiden we naar 6,6 miljoen l per maand en dit jaar zelfs naar 12,5 miljoen l per maand. Jaarlijks dus zowat een verdubbeling van het aantal liters.

Voor 2021 spreken we dus in totaal over 150 miljoen l melk af te dekken op een productie van de leden van 520 miljoen l. Dankzij de gunstige resultaten nam de interesse en het vertrouwen toe, maar ook de kennis van de leden/deelnemers. Bestaande leden mogen trouwens tot een maximum van 60% van hun melkvolume vastleggen.”

De interesse groeit dus jaar na jaar. Nieuwe kandidaten kunnen echter niet zomaar in de MTC instappen. Eenmaal per jaar – tussen oktober en december – kan men zich aanmelden. “We doen dan een infomoment, of zoals vorig jaar een webinar. Nieuwe kandidaten moeten trouwens steeds deze opleiding volgen om de werking van termijnmarkten te leren kennen. Daarom is er in het eerste jaar ook die beperking tot een maximum van 35% van hun volume. De melkveehouder moet het systeem goed begrijpen eer hij de stap naar 60% van zijn melkvolume mag nemen. De jaarlijkse lidmaatschapskost is momenteel 0,25 cent/l en varieert dus van het volume melk waarmee je instapt. Naarmate we blijven groeien, zal de kostprijs ook dalen. Die bijkomende leden van vorig jaar zijn net – in juli – effectief gestart op de termijnmarkt. De interesse blijft groot. We hebben nu alweer een wachtlijst voor de volgende instapperiode.”

Naar hoeveel liters MTC volgend jaar zal evolueren, valt nog af te wachten. “Zullen we naar 200 à 250 miljoen l groeien... ? We moeten ons behoeden voor overmoed. We moeten opletten dat we niet meer melk aanbieden dan de termijnmarkt kan absorberen. Té snelle groei is zeker niet gewenst!”, benadrukt Dirk Coucke.

Wereldspeler in trading

MTC maakte een hele evolutie door. “Inherent aan een termijnmarkt is marktinformatie”, stelt Coucke. “Voor onze start beschikten wij ook niet over deze gespecialiseerde kennis. We vonden bovendien weinig informatie bij derden. Marktinformatie bekijken is zeker niet hetzelfde als deze te gebruiken als speler op de wereldwijde termijnmarkt.”

Op 4 jaar tijd verwierf DLV naast veel kennis ook veel respect van andere spelers op de internationale markt. “We zijn vandaag de grootste speler of verkoper – of shorter als we het in de typische terminologie van de termijnmarkt formuleren - die zuivel verhandelt op de beurs in Europa. Wij verhandelen dus als melkproducent het grootste aantal zuiveltermijncontracten. Om die expertise te bekomen, volgden we de nodige opleidingen. Als individuele melkveehouder kun je immers niet zomaar toetreden op een termijnmarkt. DLV doet daarom deze professionele dienstverlening voor de coöperatie MTC. Dit maakt het ook eenvoudiger voor de leden. Ze hoeven zich van de effectieve inname van posities niks aan te trekken.”

Coucke geeft een voorbeeld: Stel dat een lid met 1 miljoen l melkproductie hiervan 500.000 l wil vastleggen op de termijnmarkt. Op ons totaal van 150 miljoen l betekent 500.000 l een 1/300 ste deel. Hij zal dus ook 1/300 ste deel van het resultaat van de MTC –winst of verlies – van die maand ontvangen. Iemand die meedoet voor 100.000 l krijgt 1/1.500 ste van de winst of het verlies.”

Data interpreteren

DLV beschikt over een enorme hoeveelheid data over de aangevoerde melk, melkprijzen, geproduceerde zuivelproducten, maar ook van voedergrondstoffen op wereldschaal. Het MTC-team telt 5 specialisten (voor melk en voeder) en 2 medewerkers die de fysieke marktgegevens voortdurend aanvullen. “Wij volgen deze informatie dagelijks van nabij op. Op ons MTC-platform voor onze leden staan er intussen 33 tabbladen met gegevens over zuivel en voedergrondstoffen, over de continenten heen. Voor onze leden is het dus zaak om door de bomen het bos nog te zien. Daarom helpen we onze leden om dit allemaal te interpreteren, onder meer tijdens de algemene vergaderingen die we tweemaal per jaar organiseren.”

Dirk Coucke toont op de grafieken die de evolutie van de termijnmarkten ( reële prijzen tegenover de afgedekte prijzen) weergeven, dat de MTC vanaf mei 2021 voor het eerst een (beperkt) verlies noteerde voor de leden. “Dat was een gevolg van het afdekken van een groot deel van 2021 tijdens de onzekere coronaperiode. De huidige hoge melkprijzen bieden nu wel weer de mogelijkheid om op langere termijn hoge prijzen af te dekken.

Vandaag heeft MTC al tot oktober 2022 prijzen vastgelegd op 4 cent boven het gemiddelde van België en Nederland. “We bepalen deze ‘tevreden melkprijs’ tezamen met 8 leden-melkveehouders. Om de 14 dagen doen we met hen een online milk chat. Deze melkveehouders, 4 uit België en 4 uit Nederland, werden verkozen binnen het bestuur van de coöperatie.” Het bestuur van MTC telt 13 bestuursleden, om de 3 jaar wordt de helft ervan herverkozen.

Beter dan gemiddeld

De MTC betaalt het gerealiseerde positieve resultaat van de termijnmarkt uit aan de leden en de leden moeten bijbetalen als er een negatief resultaat is. Als de termijnmarkt correct wordt gebruikt, wordt er een positief resultaat gerealiseerd als de fysieke zuivelmarkt een lagere melkprijs uitbetaalt als de afgedekte prijs op de termijnmarkt en omgekeerd als de fysieke markt hoger is dan de door de MTC afgedekte prijs. De MTC streeft naar een bovengemiddelde melkprijs die 2 cent/l hoger ligt dan de fysieke marktprijs.

Hetzelfde principe is er bij de voedergrondstoffen waarmee ook de krachtvoederkosten worden afgedekt. Het principe werkt daar omgekeerd: er wordt getracht een lager dan gemiddelde voederkost af te dekken. Bij hoge voederprijzen is er winst, bij lage voederprijzen verlies.

In steeds meer sectoren actief

Land- en tuinbouwers slimmer maken, is voor DLV een ware missie. “We bekijken dit breed: het gaat van wetgeving tot – zoals hier beschreven– de marktwerking”, stelt Coucke. Tot nog niet zo lang geleden bleef het marktgebeuren ver weg van de individuele boer. Hij had vertrouwen dat het vermarkten van zijn product goed liep. Bij de coöperaties lieten ze dat bijvoorbeeld over aan de besturen. De melkveehouder moest enkel goed en goedkoop produceren. Vandaag nemen meer en meer landbouwers opnieuw het heft in eigen handen, onder meer door thuisverkoop of door zelf de marktsituatie in eigen handen te nemen en een eigen prijs vast te leggen, al dan niet via de termijnmarkt. We zien dat in alle sectoren. Voor melk, voeder en hardfruit geven we daar al de nodige ondersteuning voor.”

Dirk Coucke geeft ons nog een primeur mee: “We gaan ook van start in de varkenshouderij. We gaan zelf ontwikkelde varkenstermijncontracten afsluiten met de verwerkende industrie.” Wordt dus ongetwijfeld vervolgd...

Anne Vandenbosch

Lees ook in Actueel

Meer artikelen bekijken