IPCC Klimaatrapport: Klimaatopwarming is ondubbelzinnig te wijten aan menselijke invloed
Op 9 augustus publiceerde het IPCC, het klimaatpanel van de Verenigde Naties (VN), het nieuwste klimaatrapport. De opwarming is ‘ondubbelzinnig’ te wijten aan menselijke invloed stelt IPPC voor het eerst. “Vlaanderen neemt de handschoen op”, stelt Vlaams minister Demir.
Zonder een ‘drastische’ vermindering van de uitstoot van broeikasgassen in de loop van de komende decennia zal de opwarming van de aarde deze eeuw gemakkelijk meer dan 1,5 °C of zelfs 2 °C bedragen. Daarvoor waarschuwt het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) in zijn jongste rapport over klimaatverandering.
Vijf scenario’s
In dit eerste deel van de zesde beoordelingscyclus van het IPCC, dat gebaseerd is op de meest recente wetenschappelijke inzichten en modellen, wordt de klimaatverandering beschouwd op basis van 5 scenario's, afhankelijk van de evolutie in de uitstoot van broeikasgassen.
In het ergste geval, een sterke toename van de broeikasgasemissies (een bijna-verdubbeling tegen 2050 of 2100 ten opzichte van de niveaus van 2015), kan de gemiddelde temperatuur op aarde met 1,9 tot 3,0 °C stijgen, wat tegen het einde van de eeuw zelfs kan oplopen tot +3,3 tot +5,7 °C. Met andere woorden, de planeet zou in dat scenario grotendeels onleefbaar worden.
In het beste scenario, met een sterke reductie van de uitstoot en een nuluitstoot tegen 2050 en een negatieve uitstoot daarna (dankzij de opslag van CO2), kan de opwarming beperkt worden tot +1,6 °C tegen 2050 en +1,4 °C op langere termijn. Daarmee zou de doelstelling van het Klimaatakkoord van Parijs (de klimaatopwarming onder de 2 °C houden en liefst op 1,5 °C) gehaald worden. “We zouden tegen het midden van de eeuw die drempel met 0,1 °C overstijgen, maar die overschrijding zou slechts van tijdelijke aard zijn. In dat scenario is de kans groter dan 1 op de 2 dat de limiet van 1,5 °C niet overschreden zal worden”, onderstreept klimatoloog Jean-Pascal van Ypersele (UCLouvain).
Geen ontsnappen aan
Elke stijging van de mondiale temperatuur met 0,5 °C zal leiden tot een toename van de intensiteit en frequentie van hittegolven, hevige neerslag en periodes van droogte, waarschuwen de auteurs van het zesde IPCC-rapport. Geen enkele regio ter wereld zal ontsnappen aan de gevolgen van de klimaatverandering.
Wat onze contreien betreft, concludeert het IPCC dat, ongeacht hoe sterk de opwarming van de aarde in de toekomst zal zijn, alle regio's in Europa een snellere temperatuurtoename zullen kennen dan de globale gemiddelde toename. Ook het aantal hitte-extremen zal blijven toenemen, terwijl het aantal koudegolven en vorstdagen ongeacht de scenario's zal afnemen. Meer specifiek voor West- en Centraal-Europa (waartoe België behoort) voorspelt het IPCC ‘met een matige zekerheid’ een toename van overstromingen als gevolg van intense neerslag bij een globale opwarming van 1,5 °C (bij een opwarming van 2 °C of meer is er een ‘grote zekerheid’).
Voorts concludeert het IPCC met grote zekerheid dat de waargenomen toename in overstromingen van rivieren in West- en Centraal-Europa zich vanaf een opwarming van 2 °C zal verderzetten. De klimaatopwarming gaat ook gepaard met een groter aantal tropische cyclonen van categorie 4 en 5, de meest intense en daardoor potentieel ook de meest verwoestende. Bovendien zal de opwarming waarschijnlijk ook het ontdooien van de permafrost versterken, net als het afsmelten van de gletsjers en het ijs van de Noordelijke IJszee. Als gevolg daarvan zal het Noordpoolgebied tegen 2050 waarschijnlijk minstens een keer in het jaar ijsvrij zijn.
Als de emissies blijven stijgen, zullen oceanen en andere natuurlijke koolstofopslagplaatsen minder doeltreffend worden in het absorberen van CO2, waardoor de hoeveelheid koolstofdioxide die zich in de atmosfeer ophoopt nog verder zal toenemen, waarschuwen de wetenschappers. Ten slotte, onderstreept het IPCC-rapport nog dat de veranderingen in de oceanen, de ijskappen en de zeespiegel de komende eeuwen tot millennia onomkeerbaar zullen zijn.
Vlaanderen neemt handschoen op
Vlaams minister van Omgeving en Energie Zuhal Demir (N-VA) reageerde op het nieuwe klimaatrapport: “Dit klimaatrapport zegt eigenlijk wat we allemaal al wisten: met een overaanbod aan papieren beloften en een gebrek aan inspanningen op het terrein geraken we er niet. Integendeel.”
Uit het rapport blijkt dat enkel door een drastische reductie van de uitstoot van broeikasgassen de klimaatopwarming onder de 1,5 °C kan worden gehouden. Minister Demir hekelt dat de uitstoot van broeikasgassen minder verlaagd werd dan op papier beloofd werd en stelt dat alle landen inspanningen moeten leveren. “Vlaanderen neemt alvast beide handschoenen op”, zegt minister Demir. Ze verwijst naar ‘doorgedreven acties op het terrein die eindelijk moeten leiden tot de aanzienlijke uitstootvermindering, gecombineerd met de broodnodige investeringen in klimaatadaptatie zoals onze Blue Deal, om ons weerbaar te maken tegen extreme weersomstandigheden’. Daarom moet Vlaanderen volgens minister Demir afstand nemen van fossiele brandstoffen en kiezen voor energievormen zonder of met beperkte CO2-uitstoot. “Ik hoop dat dit rapport dan ook als wake-upcall kan dienen voor álle regeringen om alle vermijdbare CO2-uitstoot effectief te voorkomen”, besluit minister Demir.
"We horen al heel lang dat de strijd tegen klimaatverandering te duur is”, reageert ook federaal minister van Klimaat Zakia Khattabi (Ecolo). Zij benadrukt dat de federale regering haar deel zal doen. “We weten nu dat niets doen niet alleen duur is in economische termen, maar ook in termen van mensenlevens. Daarom zeg ik dat niets doen misdadig is.”
Dit klimaatrapport van het IPCC is ‘een ongezien signaal’ in aanloop naar de COP26-klimaattop van 1 tot 12 november in Glasgow, stelt ook de Klimaatcoalitie, een vzw die meer dan 80 organisaties verenigt, in een reactie. “We zitten midden in de klimaatcrisis en moeten ons daar tegen wapenen. Er is een doortastend beleid nodig om de gevolgen maximaal te beperken”, zegt Lien Vandamme, woordvoerster van de Klimaatcoalitie.
